Методическая программа по обучению татарскому языку в детском саду

Сарман муниципаль районы муниципаль бюджет мәктәпкәчә
белем бирү оешмасы – гомуми үстерешле Җәлил бистәсенең
4нче “Кызыл калфак”балалар бакчасы

Утверждаю

Заведующий МБДОУ № 4
«Красная шапочка»
____________ Сахина В.Г.
«___»_______________2015 г.

Принято на заседании педагогического совета
МБДОУ № 4
«Красная шапочка»
Протокол №1
от«____»____________2015г.

Ана теленәөйрәтү буенча
укыту эш программасы

Программаны төзеде татар теле тәрбиячесе Рахматова Айгөл Фаил кызы

пгт Джалиль
2015
Эчтәлеге

1. Максатлар бүлеге...................................................................................................3
1.1. Аңлатма язуы......................................................................................................3
Эш программасының максаты һәм бурычлары.....................................................4
Эш программасының принциплары.......................................................................5
1.2. Ел ахырында үзләштерелергә тиешле белем һәм күнекмәләр.......................5

2. Эчтәлек бүлеге.......................................................................................................7
2.1. Тәрбия һәм белем бирү эшчәнлегенең эчтәлеге..............................................7
2.2. Эш төрләре һәм формалары...............................................................................7
2.3. Еллык комплекслы – тематик планы........................................................................8
2.4. Ата- аналар белән эш..........................................................................................9

3. Оештыру бүлеге.....................................................................................................9
3.1. Материаль - техник тәэмин ителү.....................................................................9
3.2. Программа һәм методик тәэмин ителү.............................................................9
3.3. Үстерешле әйләнә-тирә..............................................................................................10
3.4. Көн тәртибе..................................................................................................................11
3.5. Эшчәнлекләр расписаниясе.......................................................................................11

Кушымта.........................................................................................................13
1. Кулланылган әдәбият исемлеге...............................................................................13
2. Мониторинг.................................................................................................13

1. Максатлар бүлеге

1.1. Аңлатма язуы
«Татарстан Республикасы халыклары телләре турында» Татарстан Республикасы Законында һәм «Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләр саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы дәүләт программасы»нда мәктәпкәчә милли белем бирү өчен кирәкле шартлар булдыру каралган. Бу - республикабызда эшләп килә торган милли балалар бакчалары өчен кадрлар әзерләү, аларның белемен күтәрү һәм методик ярдәм күрсәтү мәсьәләләре. Әлеге проблемаларның бер өлеше “Туган телдә сөйләшәбез” өйрәтү-методик комплектлары ярдәмендә чишелә. Тәкъдим ителгән әсбап – татар балаларын туган телгә өйрәтү, аларның сөйләмен үстерү буенча методик кулланма. Аның төп максаты ана телендә балаларның дөрес һәм яхшы телдән сөйләмен формалаштыру. Кече яшьтән үк баланың сөйләмен үстерү аның аралашу, танып белү, әхлакый һәм рухи юнәлешләр нигезен билгели.
Ул 2010-2015 елларга мәгариф системасын үстерү Стратегиясе кысаларында балалар бакчаларында балаларга туган тел өйрәтү, сөйләм үстерү юнәлешен тормышка ашыру максатыннан төзелгән һәм “Туган телдә сөйләшәбез” дип аталган методик әсбап балалар бакчасында беренче кече яшьтәге балалар белән эшләүче тәрбиячеләргә кулланма буларак тәкъдим ителә. “Туган телдә сөйләшәбез” дип исемләнгән методик комплект икенче кече яшьтәгеләр, уртанчылар, зурлар, мәктәпкә хәзерлек төркемнәре өчен дә әзерләнә. Бу комплектның төп максаты балаларны ана телендә дөрес һәм яхшы итеп сөйләшергә өйрәтү булса, төп үзенчәлеге – тел системасының фонетик, лексик, грамматик төзелеше дәрәҗәләрен формалаштыру, бәйләнешле сөйләм үстерү, тел һәм сөйләм күренешләрен аңлау (тоемлау) сәләте булдыру.
Туган телдә сөйләшергә өйрәтү гаиләдә башлана һәм мәктәпкәчә белем бирү учреждениеләрендә дәвам итә. Ул балаларга ана телендә тәрбия һәм белем бирү өчен мөмкинлекләр тудыру, халкыбызның рухи байлыгына, мәдәниятенә якынайту шартларында алып барыла. Мәктәпкәчә учреждениеләр, мәгариф системасының беренче баскычы буларак, нәниләрне туган телгә өйрәтүдә башлангыч роль уйный.
Беренче кече яшьтәге балаларның сөйләм эшчәнлеген оештыру системасы мәктәпкәчә яшьтәге балаларның сөйләм эшчәнлеген оештыру системасыннан аерыла. Балаларны туган телгә өйрәтү һәм сөйләм үстерү әйләнә-тирә белән таныштыру процессында бара. Шушы үзенчәлекләрне исәпкә алып, кече яшьтәге балаларның сөйләм эшчәнлеге эчтәлеген төзегәндә әйләнә-тирә предметларны һәм күренешләрне танып белүдә нәрсә чыганак булып торуы игътибар үзәгенә алына. Балаларның сөйләмен үстерү “Кроха” программасында (Г.Г. Григорьева, Н.П. Кочетова, Д.В. Сергеева һ.б.) күрсәтелгән түбәндәге эшчәнлек төрләренә нигезләнеп төзелә:
I. Табигый шартларда табигать һәм социаль тирәлек белән турыдан туры таныштыру.
1. Табигатьне (күренешләрне һәм объектларны) күзәтү.
2. Предметлы дөнья белән таныштыру: предметлар һәм кораллар (исеме, сыйфаты, үзлекләре, эш-хәрәкәтләре).
3. Социаль күренешләр (үзең, якын кешеләр, өлкәннәр хезмәт турында күзаллаулар) белән таныштыру.
II. Образлы уенчыклар, пластик художестволы образлар аша тирә-юнь белән белән таныштыру
1. Уенчыклар карау.
2. “Тылсымлы капчык”, “Бу өйдә кем (нәрсә) яши?” дидактик уеннары, курчак белән дидактик уеннар.
3. Уеннар, күңел ачулар, уен-көлкеләр.
4. Йомыш кушулар (индивидуаль һәм кечерәк төркемнәргә бүлеп).
III. Художестволы картиналары аша (живописный, графический художественный образ) (буяулар һәм буяусыз ясалган образлар (графика) әйләнә-тирә белән таныштыру.
1. Өстәлгә куела торган кечкенә картиналарны, китаптагы иллюстрацияләрне, стенадагы картиналарны карау.
2. “Җанлы” кечкенә картиналар белән эшчәнлек.
IV. Нәфис сүз аша әйләнә-тирә белән таныштыру.
1. Матур әдәбият, юаткычлар, шигырьләр, әкиятләр, хикәяләр уку.
2. Тәрбияче белән бергә кыска гади әкиятләрнең эчтәлеген сөйләү.
V. Күрсәтмәлелектән башка тирә-юнь белән таныштыру һәм сөйләм үстерү.
1. Күрсәтмәлелектән башка һәм ситуциядән тыш тәрбияченең сөйләве.
2. Балалар белән әңгәмәләр һәм сөйләшүләр (тәҗрибәдән чыгып, күзәтүләрдән соң).
Методик әсбапта танып белү, коммуникация, матур әдәбият белән таныштыру кебек өч белем бирү өлкәсе карала. Нәниләр эшчәнлеген оештыру комплекслы-тематик планлаштыру нигезендә бара. План ел дәверендә төрле темалар үзләштерүне күздә тота. Болар - “Балалар бакчасы”, “Көз”, “Мин дөньяның бер кешесе”, “Минем әйләнә-тирәм”, “Кыш”, “Яңа ел бәйрәме”, “Әтиләр һәм әниләр, бабайлар һәм әбиләр”, “Халык иҗаты”, “Яз”, “Җәй”. Елга ике тапкыр диагностик методикалар ярдәмендә мониторинг үткәрелә. Мониторинг нәтиҗәләре балаларның персональ карточкаларына языла.
Туган телне өйрәнүгә юнәлдерелгән эшчәнлек конспектлары Н.Е.Веракса, Т.С.Комарова, М.А.Васильева редакциясендә чыккан “Туганнан алып мәктәпкә кадәр. Мәктәпкәчә мәгарифнең якынча төп белем бирү программасы” нигезендә төзелгән. Авторлар эшчәнлек конспектлары язганда үстерелешле өйрәтү, өйрәтү барышында тәрбияләү, фәннилек, эзлеклелек һәм системалылык, аңлаешлылык, балаларның яшь үзенчәлекләрен исәпкә алу, гуманлылык, күрсәтмәлелек һ.б. төп педагогик принципларга таяналар. Өйрәтү-тәрбия процессы балаларның “якындагы үсеш зонасында” (Л.С. Выготский) бара. Бу процессны әйдәп баручылар - тәрбиячеләр.

Эш программасының максаты һәм бурычлары
Туган телгә өйрәтү, сөйләм үстерү мәсьәләләрен чишкәндә, өйрәтүнең төрле методлары, алымнары, чаралары кулланыла.
“Минем бакчам”, “Мин яратам сине Татарстан”, “Саулык –зур байлык,” “Исемең матур кемнәр куйган, ” “Кунак булсаң- тыйнак бул” “Исәнме мәктәп, ” “Кояш системасы,” “Дуслык белән көчле без, “Идел буе мозаикасы” һәм башка күп проектлар балалар тормышын чагылдыручы, үсемлек һәм тереклек дөньясына кагылышлы, экологик культура, табигатькә аңлы караш, туган җиргә, телгә мәхәббәт тәрбияләүгә булышлык итүче шигырьләр, әкиятләр, хикәяләр; нәниләрдә кешелеклелек хисләре, үз-үзеңне тоту күнекмәләре, өлкәннәргә хөрмәт тәрбияләүгә, нәрсә – яхшы, нәрсә – начар, үзара дустанә мөнәсәбәтләргә, тормыш куркынычсызлыгы нигезләренә, юл хәвефсезлеге кагыйдәләренә, табигатьтә үз-үзеңне тоту күнекмәләренә кагылышлы эшчәнлекне үз эченә алган. Һәр эшчәнлектә халкыбызның тормыш сынавы аша узган тәрбия җәүһәрләре – мәкаль-әйтемнәр, сынамышлар, табышмаклар, эндәшләр алынды. Ана телебезнең матурлыгы, камиллеге һәм байлыгы гәүдәләнгән әлеге энҗе-мәрҗәннәр балаларның сөйләмен баетуда, тапкырлык-зирәклекләрен тирәнәйтүдә, иҗади фикерләү сәләтләрен үстерүдә ярдәмлек булыр дип ышанып калабыз.
Бу укыту-методик комплектында ФГОС күрсәткән өч белем бирү өлкәсе карала:
-“Танып белү ” белем биру өлкәсе табигать, аның үзенчәлекләре, экологик бәйләнешләр белән таныштыру; балаларның ел фасыллары турындагы белемнәрен тирәнәйтү, системалаштыру; нәниләрдә экология бурычларын гамәлгә ашыруны, туган як, өлкәннәр хезмәте турында балаларның белемнәрен тирәнәйтүне максат итеп куя. Шушы максатларны тормышка ашыруга ярдәм итүче зурлар төркемендә 30 эшчәнлек, мәктәпкә әзерлек төркемендә 35 эшчәнлек каралган. Балалар белән эшчәнлек сәяхәт, күзәтү, тәҗрибәләр уздыру, төрле уеннар формасында уздырыла.
- “Аралашу” белем бирү өлкәсе нәниләрдә туган телгә мәхәббәт, матур әдәбият әсәрләре белән кызыксыну, авазларны дөрес әйтү, бәйләнешле сөйләм культурасы булдыруга, сабыйларга кара- каршы сөйләшә белү (диалогик сөйләм) күнекмәләрен камилләштерү,сәнгатьле сөйләм чараларын үзләштерүгә булышлык итү бурычларын гамәлгә ашыра. Бу белем бирү өлкәсенә туры килгән, зурлар төркемендә 36 эшчәнлек, мәктәпкә әзерлек тәркемендә 38 эшчәнлек тәкъдим ителә. Авазларны кабатлау, калын һәм нечкә авазларның дифференцациясе һәр эшчәнлеккә өлеш итеп кертелде.Бу өлкәдәге эшчәнлек әңгәмә, сәхнәләштерү, өстәл театры карау, рәсемнәр, картиналар карау, алар буенча хикәя төзү, уен-викториналар; тасвирлау, үз тәҗрибәсеннән чыгып хикәя төзү, хикәяне дәвам итеп сөйләү кебек эш формаларын күздә тота.
- “Матур әдәбият”белем бирү өлкәсе кешеләрне һәрчак яхшыга гына өндәүче, акыллы, тапкыр булырга киңәш бирүче, авыр вакытта югалып калмаска, нык ихтыярлы, батыр йөрәкле булырга өйрәтүче, яшь үзенчәлекләрен искә алып сайланган шигырьләр, хикәяләр, әкиятләрбелән танышуны, балаларны әдәби телдә сөйләшергә өйрәтүне максат итеп куя. Бу белем бирү өлкәсе зурлар төркемендә 31 эшчәнлекне, мәктәпкә әзерлек төркемендә 30 эшчәнлекне үз эченә ала. Эшчәнлек матур әдәбият әсәрләрен уку, эчтәлеген сөйләү, ятлау кебек эш формалары кулланып оештырыла..

Тәкъдим ителә торган программа түбәндәге эш төрләрен һәм бурычларын үз өстенә ала:
1. Сүз байлыгын үстерү һәм активлаштыру.
2. Авазларны ишетә һәм аера белергә,шулай ук татар теле өчен генә хас булган авазларны дөрес әйтергә өйрәтү.
3. Грамматик күнекмәләр формалаштыру.
4. Җөмләләрне дөрес төзергә өйрәтү.
5. Бәйләнешле сөйләм күнекмәләре булдыру.
6. Татар балалар әдәбияты һәм фольклоры үрнәкләре белән таныштыру.
7.Татар халык мәдәнияте турында төшенчә бирү.
Эш программасының принциплары
Коммуникативлылык принцибы – балаларны татар телен аралашу чарасы буларак куллануга әзерләүгә корылган. Телне фән буларак түгел, ә аралашу чарасы буларак өйрәтү.
Интеграция һәм дифференциация принцибы – һәр сөйләм төренең үз үзәнчәлеген исәпкә алу, тәрбияче сөйләмен техник чаралар ярдәмендә (аудио-, видеоязмада) тыңлау (аудирование), тел үзәнчәлекләрен төрле күнегүләрдә бирү, балаларның диалогик сөйләмен үстерү.
Күрсәтмәлелекпринцибы – тел өйрәтүне көндәлек тормыштагы һәр төрле эшчәнлеккә бәйле рәвештә, аларның тирә-юньне танып белүенең төп чарасы булып торган уен аша үткәрү.
Тел өйрәтү, тәрбия һәм үстерү бурычларының бер-берсе белән тыгыз бәйләнештә тормышка ашыру принцибы.
Барлык белем бирү өлкәләрен берләштерү (интегральләштерү) принцибы: аралашу, танып-белү, социальләштерү, физик культура, сәламәтлек, хезмәт, иминлек, матур әдәбият, иҗади сәнгать, музыка.
Дәвамчанлык принцибы – балалар бакчасы һәм башлангыч мәктәптә эзлеклелекне күздә тоту.
Белем бирүне комплекслы-тематик принципкакорып оештыру.
Белем бирү эшчәнлегенең мотивлашкан булу принцибы - бала материалны үзе өчен кызык булганда, үзенең шәхси ихтыяҗларына туры килгәндә генә кабул итә һәм фикерли башлый. Телне өйрәтү процессында әкияти сюжетлар карау, кызыклы таныш геройлар (Акбай, Мияу) белән очрашу, уен элементларын куллану – тел материалын өйрәнүнең мотивлашкан булуын тәэмин итә. Телне аралашу, уен ситуацияләренә бәйләп өйрәнгәндә, балалар тел өйрәнүнең практик әһәмиятен тоялар, эмоциональ күтәренкелек туа һәм алар тел материалын бик теләп үзләштерәләр.
Белем бирү эшчәнлегенең дидактик принцибы - гадидән катлаулыга таба бару.
Индивидуальләштерү принцибы - тел өйрәткәндә социаль шәхес сыйфатларын үстерүне күздә тоту.Балаларның яшь үзәнчәлекләрен исәпкә алу.

1.2. Ел ахырында үзләштерелергә тиешле белем һәм күнекмәләр

Уртанчылар төркеме:
*Балаларның тормыш тәҗрибәсендә очрамаган предметлар һәм күренешләрне белдерүче сүзләр исәбенә сүзлек запасын арттыру.
*Эмоциональ халәтне(ачулы, моңсу), этик сыйфатларны(хәйләкәр, юмарт), предметларның билгеләрен һәм үзенчәлекләрен белдеүче сүзләрне актив кулланышка кертү. Антонимнарны сөйләмдә аңлап куллану; сүз ясагыч кушымчалар ярдәмендә яңа сүз ясалу очракларын белү(тәм-тәмле, бакча-бакчачы, тоз-тозсыз һ.б.).
*Авазларны дөрес әйтү өстендә аңлап эшләү, сүздә беренче авазны аерып әйтә белү.
*Сөйләмдә тезмә һәм иярченле кушма җөмләләрне куллану.
*Сюжетлы рәсемнәрнең эчтәлеге турында тулы, мәгънәле итеп сөйли белү; исем, өлкәннәр ярдәмендә, уенчыкны тасвирлап сөйләү үрнәкләрен кабатлау, таныш әсәрләрдән өзекләрне сәхнәләштереп сөйләү.
*Үз эшчәнлеген (уеда, көнкүрештә һәм башка эш-гамәлләрдә) актив сөйләм белән бергә алып бару.

Зурлар төркеме:
*Уен кагыйдәләрен аңлату; яшьтәшләренең җавапларын, әйткән фикерләрен дусларча һәм дәлилләр китереп бәяләү.
*Сөйләмдә төрле кушма җөмләләр куллану; туры һәм кыек сөйләмнән файдалану.
*Үз тәҗрибәсеннән чыгып, сюжетлы рәсемнәр, картиналар тупламасы буенча мөстәкыйль рәвештә хикәяләр төзү; әкиятләрнең ахырларын тәмамлау; зур булмаган әдәби әсәрләрнең эчтәлеген сөйләү.
*Сүздә авазның урынын билгели белү.
*Исемне берничә сыйфат белән алыштыра белү; сүзне охшаш мәгънәле сүз белән алыштыра белү.

Мәктәпкә әзерлек төркеме:
*Күмәк сөйләшүдә катнашу: сораулар бирә һәм сорауларга ашыкмыйча җавап(фикереңне дәлилләп) кайтару белү; вакыйгалар, фактлар, күренешләр турында әзлекле, мәгънәле, аңлаешлы итеп сөйләү.
*Әдәпле әңгәмәдәш булу: тавышны күтәрмичә, тыныч итеп сөйләшү.
*Өлкәннәр һәм яшьтәшләре белән аралашканда сөйләм әдәбе кагыйдәләрен яхшы белү.
*Сөйләмдә синонимнар, антонимнар, кушма җөмләләр куллану.
*"Аваз", "иҗек", "сүз", "җөмлә" төшенчәләрен аерып әйтә белү. Җөмләдә башта сүзләрне, ә аннары сүздәге авазларны, иҗекләрне әйтү. Җөмләдә бирелгән аваз кергән сүзләр эзләп табу, сүздә авазның урынын билгеләү.
*3ур булмаган әдәби әсәрләрнең эчтәлеген сөйләү, сәхнәләштерү; алдан төзелгән план һәм тәрбияче үрнәге буенча үз тәҗрибәңнән чыгып предметлар, сюжетлы рәсемнәр җыелмасы буенча сөйли белү.

2. Эчтәлек бүлеге
2.1. Тәрбия һәм белем бирү эшчәнлегенең эчтәлеге
План балалар бакчасында балалар белән эшләү өчен ФГОС , Р.К. Шаехованың “Төбәкнең мәктәпкәчә белем бирү программасы”, Ф.В Хәзрәтованың “Туган телдә сөйләшәбез” укыту –методик кулланмасы нигезендә балаларны ана телендә дөрес һәм яхшы итеп сөйләшергә өйрәтү, тел системасының фонетик, лексик, грамматик төзелеше дәрәҗәләрен формалаштыру, бәйләнешле сөйләм үстерү, тел һәм сөйләм күренешләрен аңлау, телне тоемлау сәләте булдыру максатыннан чыгып төзелде. Методик әсбап танып белү, сөйләм үстерү, матур әдәбият белән таныштыру кебек белем бирү өлкәләрен үз эченә ала. Балалар эшчәнлеген оештыру комплекслы-тематик планлаштыру нигезендә бара. План ел дәверендә төрле темалар үзләштерүне күздә тота. Болар — «Безнең балалар бакчасы», «Көз», «Мин — дөньяның бер кешесе», «Минем әйләнә-тирәм», «Кыш», «Әтиләр һәм әниләр, бабайлар һәм әбиләр», «Халык иҗаты»,«Яз», «Җәй».
Методик кулланмада ФГОС буенча өч белем бирү өлкәсе: танып белү, коммуникация (сөйләм үстерү), матур әдәбият белән таныштыру карала. Белем бирү өлкәләрен үзләштерү гомум кабул ителгән педагогик принципларга нигезләнә. Эшчәнлек конспектлары үстерешле белем бирү, белем бирү барышында тәрбияләү, фәннилек, эзлеклелек һәм системалылык, аңлаешлылык, балаларның яшь үзенчәлекләрен исәпкә ала. Дүртенче яшьтәге балалар белән оештырылган эшчәнлек уен характерын ала. Шундый формаларның берсе булып бармак уеннары тора. Хәрәкәтләнү активлыгы югарырак булган саен, балаларның сөйләме тизрәк һәм яхшырак үсеш ала, сөйләм сыйфаты, төрлелеге белән аерылып тора. Бармак уеннары баш мие эшчәнлегенә, интеллект үсешенә уңай йогынты ясый, гуманлылык, күрсәтмәлелек һ.б. төп педагогик принципларга таянып үткәрелә. Эшчәнлек төрләрен оештыру федераль дәүләт таләпләрендә каралган интегратив сыйфатлар формалаштыруга: физик яктан үсеш алган, төп культура-гигиена күнекмәләрен үзләштергән; кызыксынучан, актив; интеллектуаль һәм шәхси бурычларны чишә, кеше хәленә керә белүчән, эмоциональ; өлкәннәр һәм яшьтәшләре белән аралашу ысулларын, чараларын үзләштергән; үзе, гаиләсе, әйләнә-тирәсе, дәүләт, дөнья, табигать турында беренчел күзаллауларга ия булган; элементар гомум кабул ителгән нормаларны, үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен үзләштергән; беренчел кыйммәткә ия булган күзаллаулар нигезендә үзенең тәртибе белән идарә итүгә һәм үз гамәлләрен планлаштыруга сәләтле; өйрәтү эшчәнлегенең универсаль нигезләрен үзләштергән бала шәхесе тәрбияләүгә юнәлдерелә.
План ел дәверендә «Җәй белән саубуллашу», «Көз», «Мин һәм минем гаиләм», «Минем йортым, минем шәһәрем», «Кыш», «Ватанны саклаучылар көне», «Сигезенче март», «Халык җәүһәрләре», «Яз», «Җәй» кебек темалар үзләштерүне күздә тота.

Балаларның үсешенең яшь үзенчәлекләре
Уртанчылар төркеме 4–5 яшькә кадәр. Уртанчы мәктәпкәчә яшьтәге балаларның уен эшчәнлегендә рольле мөнәсәбәтләр барлыкка килә. Бу яшьтәге балалар кабул ителгәндә рольдән үзләрен аера башлыйлар. Уен процессында рольләр үзгәрергә мөмкин. Алар үзләре өчен түгел, ә уен мәгънәле итү өчен уйный башлыйлар. Уендагы һәм чынбарлыктагы мөнәсәбәтләр аерымлана. Сүрәтләү эшчәнлеге шактый үсеш ала. Рәсем предметлы һәм детальләштерелгән форма ала. Кешенең график сүрәте гәүдә, күз, авыз, борын, чәч, кайвакыт кием һәм аның детальләре булу белән харкатерлана. Сүрәтләү эшчәнлегенң техник ягы камилләшә. Балалар төп геометрик фигураларны ясый, кайчы белән кисә, сүрәтләрне кәгазьгә ябыштыра алалар һ.б. Конструкцияләү катлаулана. 5-6 детальдән торган корылмалар барлыкка килә. Уйлап чыгарып конструкцияләү, шулай ук төзү эзлеклеген планлаштыру күнекмәләре формалаша. Баланың хәрәкәтләнү өлкәсе вак һәм эре моториканың уңай үзгәрешләре белән характерлана. Җитезлек, хәрәкәт координациясе үсә. Кечкенәләр белән чагыштырганда балалар бу яшьтә тигезлекне яхшы саклыйлар, зур булмаган тоткарлыкларны атлап чыгаралар. Туп белән күнегүләр катлаулана. Зиһенгә алу сәләте күбрәк үсеш ала. Балалар теге яки бу предметка охшашган форманы атый беләләр. Алар катлаулы объектларда гади формаларны аерып күрсәтә һәм гади формалардан катлаулы объектлар барлыкка китерә алалар. Балалар предмет төркемнәрен сенсорик билгеләре – зурлыгы, төсе буенча тәртипкә салырга, биеклек, озынлык һәм киңлек кебек параметрларны аерырга сәләтле. Хәтер күләме үсә. Балалар 7-8 предметның исемен истә калдыра алалар. Истә калдыру мөмкинлекләре үсә. Алар олылар тапшырган эшне истә калдралар, кечкенә шигырьләрне ятлый алалар һ.б. Тасвирлы фикерләү сәләте үсә башлый. Балалар катлаулы булмаган мәсьәләләрне чишүдән гади схемалаштырыган сүрәтләр кулланалар. Алар схема буенча төзи, лабиринтлы мәсьәләләрне чишә алалар. Алдан күрә белү сәләте үсә. Объектларның пространствода урнашулары нигезендә. Балалар аларның үзара йогынты ясашуы нәтиҗәсндә нәрсә килеп чыгасын әйтә алалар. Тик аларга читтән күзәтүче позициясенә басу һәм образларны күзаллап үзгәртү әлегә авыр. Күз алдына китерү, уйлап чыгару (воображение) сәләте үсә. Оригинальлек һәм ирекле булу кебек сыйфатлар формалаша. Балалар мөстәкыйль рәвештә бирелгән темага зур булмаган әкият уйлап чыгара алалар. Игътибарлык сәләте үсә. Бала 15-20 минут дәвамында игътибарын туплап эшли алырга сәләтле. Ул нинди дә булса эш эшләгәндә катлаулы булмаган шартны хәтерендә тотып тора ала. Авазлар әйтелеше һәм дикция яхшыра. Сөйләм балаларның активлыгын үстерә. Алар хайван тавышлары чыгаралар. Теге яки бу персонажның сөйләмен интонация белән аерып күрсәтә алалар. Сөйләмнең грамматик ягы үсеш ала. Балалар грамматик кагыйдәләр нигезендә яңа сүзләр уйлап чыгару белән мавыгалар. Бер-берсе белән аралашканда балаларның сөйләме ситуациягә бәйле, ә олылар белән аралашканда ситуациягә бәйләнмәгән була. Бала белән олыларның аралашу эчтәлеге үзгәрә. Ул бала элләккән конкрет ситуациядән читкә тайпыла. Танып белү мотивы алга чыга. Аралашу процессында алган мәгълүматлар бик үк аңлашылып бетмәсәләр дә, балада кызыксыну уяталар. Бала өлкәннәрнең үзен ихтирам итүләрен тели, мактау сүзе аның өчен бик зур әһәмияткә ия була бара. Бу баланың артык үпкәләүчән булуына китерә. Шелтә, кисәтүләргә тискәре мөнәсәбәт туа. Артык үпкәләүчәнлек бу яшьнең феномены булып тора. Яшьтәшләре белән бала сайлап кына аралаша башлый. Ул кайбер иптәшләренә өстенлек бирә. Уен вакытында даими партнерлар барлыкка килә. Төркемдә лидерлар аерылып чыга башлый. Көндәшлек, ярышу барлыкка килә. Ярышу үзеңне башкалар белән чагыштыру өчен әһәмиятле. Бу үз чиратында Мин образының үсешенә, аның детальләштерүенә китерә. Бу яшьнең төп казанышлары уен эшчәнлеге үсү; рольле һәм 4 тормышчан үзара бәйләнешләр барлыкка килү; сүрәтләү эшчәнлеге үсү; үзең уйлап конструкцияләү; планлаштыру, зиһенгә алу сәләте камилләшү, образлы, хыялый фикерләү, танып белүдә мин-минлек (минеке генә дөрес дигән позиция); хәтер, игътибар, сөйләм, дәлилли белү сәләте үсү, олыларның хөрмәтенә ихтыяҗ формалашу, үпкәләүчәнлек, көндәшлек, ярышу кебек сыйфатлар барлыкка килү, Мин образының үсүе белән характерлана.
5 яшьтән алып 6 яшькәчә балаларның яшь үзенчәлекләре. Бу яшьтәге балалар уен башыннан рольләрне бүлеп, шушы рольгә кереп уен ахырына кадәр уйный алалар. Уен барышында үзара мөнәсәбәт эчтәлеге буенча да, интонациясе буенча да рольгә туры килгән аралашу белән үрелеп бара. Балаларның чынлыкта аралашкан сөйләм теле, роль сөйләм теленнән аерылып тора. Балалар социаль мөнәсәбәтләрне аңлый башлыйлар, кайсыдыр роль башкалар белән чагыштырганда алар өчен якынрак була. Рольләр бүлгәндә төрле конфликтлар чыгарга мөмкин. Уен тирәлеге оешканлыгы күзәтелә, “үзәк” һәм “периферия” аерылып чыга. Уеннарда балаларның эш гамәлләре күпкырлыга әйләнә. Балаларның сынлы сәнгать эшчәнлекләре үсә. Бу вакыт балаларның иң актив рәсем ясау чоры. Ел дәвамында балалар 2000 артыграк рәсем ясарга сәләтле. Эчтәлекләре буенча рәсемнәр бик төрле: китап һәм каралган фильмнарга иллюстрацияләр, көндәлек тәэсирләр, күзаллаган вакыйгалар. Гадәттә рәсемнәр төрле обьектларның схематик сурәтләрен чагылдыралар, ләкин композицияләренең оригинальлекләре белән аерылып торалар. Кеше рәсеме пропорциональрәк һәм була башлый. Рәсемгә карап кешенең җенесе һәм эмоциональ хәләте турында төгәл әйтеп була. Төсләрне, формаларны, зурлыкларны, предметлар төзелешен аңлап кабул итүләре камилләшә. Алар төп төсләрне генә түгел, барлык төсләрне дә, овал, өчпочмак, турыпочмаклык формаларын да әйтә башлыйлар. Объектларның зурлыкларын кабул итәләр, 10 га кадәр төрле предметларны үсә бару һәм кими бару тәртибендә бик җиңел төзиләр. Шулай да балалар тирә - юньдәге объектларның торышын анализлаганда авырлыклар кичерәләр. Кабул итү балаларда төрле авырлыклар тудыра, бигрәк тә берьюлы берничә, шул ук вакытта капма-каршы билгеләрне исәпкә аласы булса. Образлы фикерләү мәктәпкәчә яшьтә үсүен дәвам итә. Балалар билгеләре буенча предметларны группаларга туплый алалар. Психологлар тикшеренүләреннән күрсәкәнчә, мәктәпкәчә өлкән төркем балаларының күз аллаулары оригиналь һәм эзлекле хикәяләр төзергә мөмкинлек бирә. Ләкин күзаллаулары аны үстерү өчен махсус эш алып барганда гына үсеш ала. Сөйләм үсеше дәвам итә, бигрәк тә аваз ягы. Балалар сызгырулы, сонор һәм чыжылдаучы авазларны дөрес әйтә башлыйлар. Фонематик ишетү сәләте, сәнгатьле сөйләм теле көндәлек тормышта, сюжетлы рольле уеннарда үсә. Баланың аңга алуы катлаулы формалы объектларны анализлый алуыннан чыгып характерлана; гомумиләштерү, күз аллау, ирекле игътибар сәләте, сөйләме, “Мин” үсеш ала.
6-7 яшьтәге балалар уен башлаганчы балалар рольләрне бүлеше һәм эш-гамәлләрне яраклаштырып төзи беләләр.Уендагы мөнәсәбәтләр эчтәлек һәм интонация ягыннан алган рольгә туры килүче сөйләм белән үрелеп бара. Балаларның реаль мөнәсәбәтләре вакытындагы сөйләм рольдәге сөйләмнән аерыла. Балалар социаль мөнәсәбәтләрне үзләштерә һәм олыларның төрле эшчәнлекләрдәге буйсынучанлык позициясен аңлый башлыйлар.Уен тирәлеген оештырганда,мәгънәви яктан “үзәк” һәм “периферия” аерымлану күзәтелә. Бу яшьтә балаларның сынлы сәнгать белән кызыксынулары аеруча көчәя. Алар бик еш рәсем ясый башлыйлар. Балалар ел дәвамында 2 мең чамасы рәсем ясарга сәләтле. Рәсемнәр эчтәлекләре ягыннан бик күптөрле:аларда балаларның тормыштан алынган тәэсирләре дә, уйлап чыгарылган ситуацияләр дә, фильм һәм китапларга иллюстрацияләр дә чагылырга мөмкин. Рәсем сюжетлы характер ала,күп тапкыр кабатланучы аз гына яки җитди үзгәрешләре булган сюжетлар бик еш очрый.Кеше сүрәте детальләштерелгән һәм пропорциональрәк була бара.Рәсем буенча,сүрәтләнгән кешенең җенесе һәм эмоциональ хәле турында әйтеп була. Конструкцияләү бу эшчәнлек өчен шартларны анализлый белүләре белән характерлана. Балалар агач конструктор детальләрен кулланалар һәм атыйлар. Конструкцияләү эшчәнлеге схема нигезендә,үзләре уйлап яки шарт буенча эшкә ашырыла ала.
Балалар, берничә (2,4,6) тапкыр бөкләп, кәгазьдән, шулай ук табигый материаллардан конструкцияли алалар. Төсне , форма һәм зурлыкны,предметларның төзелешен аңлау,кабул итү камилләшә бара. Балаларның күзаллаулары системалаштырыла. Балалар төп төсләр һәм аларның төсмерләрен генә түгел,ә арадаш төсләрнең төсмерләрен дә , шулай ук турыпочмак, овал, өчпочмакларның формаларын да аералар һәм атыйлар.Бер дистә предметны зурлыклары буенча рәткә тезеп куя алалар.
Бу яшьтә уйлап чыгару сәләте үсү балаларга шактый оригиналь һәм эзлекле киңәйтелгән хикәяләр уйлап чыгарырга мөмкинлек бирә.Балаларның игътибар тотрыклылыгы үсә. Ирексез игътибардан аңлы игътибарга күчү күзәтелә. Сөйләм, шул исәптән аның аваз ягы камилләшү дәвам итә. Бу яшьнең казанышлары түбәндәгеләр белән характерлана:уен эшчәнлегендә рольләр бүешү;уен пространствосын төзи белү;югары нәтиҗәлеге белән аерылып торган рәсем эшчәнлегенең алга таба үсеше; конструкцияләүдә үрнәкне карап гомумиләштерә белү.Зиһенгә алу объектларның катлаулы формаларын анализлау белән характерлана;фикерләү чараларын(схемалы,комплекслы кузаллаулар,цикллы үзгәрешләр турында кузаллаулар)үзләштерү белән бергә фикер йөртү сәләте үсә,гомумиләштерү күнекмәләре уйлап чыгару сәләте,тотрыклы игътибар, сөйләм, Мин образы үсә.
Укыту-методик комплекты ФДТ дә күрсәтелгән 10 белем бирү өлкәсе: (“Сәламәтлек”, “Физик культура”, Социальләштерү”, “Хезмәт”, “Куркынычсызлык”, “Танып – белү”, “Аралашу”, “Матур әдәбият уку”, “Иҗат”, “Музыка”) буенча куелган бурычларны күздә тотып эшләнде. Һәм алар турыдан-туры бердәм белем бирү эшчәнлеге стуктурасында интегральләштереп бирелде.
Укыту-методик комплектында тупланган материал балалар бакчасы педагогларына балаларның сөйләмен үстерү, тирә - юнь, матур әдәбият әсәрләре белән таныштыру максатында гына түгел рәсем ясау, әвәләү, кул хезмәте, конструкцияләү, эксперимент эшләре, кисеп ябыштыру, музыка, физкультура эшчәнлекләрендә, иртән балаларны кабул итү, саф һавада булу, табигатьне күзәтү вакытында, әти-әниләр белән бердәм эшчәнлектә кулланылыр һәм ныгытылыр дип өметләнәбез.
“Туган телдә сөйләшәбез” - балаларыбызга халкыбызның тел хәзинәсен тирәнтен аңларга, кеше өчен газиз булган туган җиргә, туган телебезгә мәхәббәт, әти-әниләргә, өлкәннәргә карата хөрмәт-итәгать тәрбияләргә, үзләрендә хезмәт сөю, тыйнаклаык, шәфкатьлелек кебек күркәм сыйфатлар булдырырга ярдәм итәр дип ышанасы килә.

2.2. Эш төрләре һәм формалары
Программа бурычларын үтәүдә эш формаларының, практик гамәли алымнарның, чараларның әһәмияте зур. Төп эш төрләре булып түбәндәгеләр тора:

1. Предметлар белән эш: тасвирлау, уенчык белән диалог төзү, уен һәм әкиятләрдә катнашу.

2. Рәсемнәр белән эш: тасвирлау, үстерешле диалог.

3. Сюжетлы-рольле уеннар;

4. Әйлән-бәйлән, җырлы-биюле уеннар өйрәнү (аудиоязмага таянып).

5. Театральләштерү, сәхнәләштерү (бармак театры, битлекләр, костюмнар, театр күрсәтү (әти-әниләргә, башка төркем балаларына).

6. Хәрәкәтле уеннар: туп белән уеннар, “Командир” уены, әйлән-бәйлән уен, зарядка уеннары.

7. Иҗади һәм ситуатив уеннар: рольле уеннар, интервью, ситуатив күнегүләр.

8. Ситуатив, логик күнегүләрне ишетеп, аңлап эшләү.

9. Үстерелешле диалоглар (зурлар һәм яшьтәшләре белән үзара аралашу).

10. Аудиоязмалар тыңлау, кушылып әйтү, җырлау, кабатлау, ишеткән сүзне рәсемдә табып күрсәтү.

11. Анимацион сюжетлар, мультфильмнар карау.

12. Интерактив уеннар.

2.3. Еллык комплекслы – тематик планы

Проект исеме

Тема

Эшчәнлек саны

Безнең балалар бакчасы

Чишенү бүлмәсен карау.
Кем нәрсә эшли?

1
1

“Үчтеки- үчтеки” такмагын уку.

1

Йомшаккай бездә кунакта.

1

Предметларның төсләрен тану һәм атау. «Паровоз» дидактик күнегүе.

1

Ә. Бикчәнтәеваның «Туп- туп-тубыбыз» шигырен уку.

1

Йомшаккай тагын бездә кунакта.

1

Уенчыклар бездә кунакта.

1

С. Сөләйманованың «Ике» шигырен уку.

1

Көз

Көзге табигать.

1

Яшелчәләр.

1

Йорт хайваннарын чакыру эндәшләрен уку.

1

Җиләк-җимешләр.

1

«Җил исә» уен күнегүе. «Кем нәрсә ашый?» дидактик күнегүе.

1

Урманда.

1

Мин- дөньяның бер кешесе.

Минем исемем бар.

1

«Бу өйдә кем яши?» дидактик уены.

1

Җ. Тәрҗемановның «Маэмай» шигырен уку.

1

Минем әйләнә- тирәм.

Яраткан уен бүлмәбез

1

М. Җәлилнең «Маэмай» шигырен уку.

1

Яңа ел бәйрәме.

Электр лампасы белән таныштыру.

1

Купшы чыршы.

1

Ә. Бикчәнтәеваның «Беренче адым» шигырен уку.

1

Гирлянда.

1

Куян чыршы янында.

1

«Карга әйтә» эндәшен уку.

1

Без музыка залында.

1

Минем гаиләм.

1

Г. Тукайның «Гали белән кәҗә» шигырен уку.

1

Яшел чыршы.

1

Чыршы бизибез.

1

Песи белән кәҗә чыршы янында

1

«Тылсымлы» таякчык.

1

Кыш

Ап-ак кар ява.

1

Юлны чистартабыз.

1

Ә. Ерикәйнең «Беренче кар» шигырен уку.

1

Алсу урамга җыена.

1

Кошлар.

1

Күгәрченнәр, чыпчыклар - безнең нәни кошчыклар.

1

С. Летованың «Кар бабай» хикәясен уку.

1

Әтиләр һәм әниләр, бабайлар һәм әбиләр.

Безнең әтиләр (сюжетлы рәсемнәр карау)

1

«Шундый ук предметны тап» дидактик уены.

1

Ш. Маннурның «Яратам» шигырен уку.

1

Безнең апа (тәрбияче ярдәмчесенең хезмәтен күзәтү).

1

Машина һәм самолёт

1

«Кәккүк-чыпчык» уены.

1

Г. Таһированың «Йокла, курчак» шигырен уку.

1

«Алсу бәйрәмгә җыена» дидактик уены.

1

Мәрьямне табыйк.

1

Ә. Кариның «Тавык» шигырен уку.

1

Безнең әниләр (сюжетлы рәсемнәр карау).

1

Кына гөле.

1

Э. Шәрифуллинаның «Иң матур әни» шигырен уку

1

Халык иҗаты.

Бармак уены белән таныштыру. «Йорт хайваннары» уен күнегүе.

1

«Чуар тавык» әкиятен уку.

1

«Теремкәй» әкиятен сәхнәләштерү.

1

Яз

Яз, яз килә...

1

Язгы урманда.

1

Ш. Галиевнең «Яз» шигырен уку.

1

Сыерчыклар, карлыгачлар килде (рәсемнәр карау).

1

Бозау, бәрән, колын, кәҗә бәтие, сез кайда?

1

«Тук, тук, тукран» эндәшен уку.

1

Җәнлекләр урманда яшиләр.

1

«Тор-тор, тургай» такмагын уку.

1

Җәй

Тузганак чәчәген карау.

1

Балалар бакчасы ишегалдында

1

Ә.Кариның «Чебиләр» шигырен уку.

1

Йорт хайваннары.

1

Ком һәм аның үзлекләре.

1

С. Сөләйманованың «Кызыл әтәч» шигырен уку.

1

Кызыксынучан тел.

1

Рәхмәт, җәй!

1

Икенче кечкенәләр төркеменә тематик план

Проект исеме

Тема

эшчәнлек саны

Сау бул, җәй! Исәнме, балалар бакчасы!

Кояш, чык!

1

[Ә] авазы.

1

З.Гомәрованың “Ул шуңа кечкенә” дигән шигырен уку.

1

Йомшаккай әзерләгән сюрприз.

1

Э. Мөэминованың “Үз телендә сөйләшә” шигырен уку

1

Манара

1

Ә. Бикчәнтәеваның “Туп” шигырен яттан өйрәнү.

1

Көз.

Куян үстергән кишер һәм помидор.

1

Бакчада алмалар өлгерде.

1

Ә. Ерикәйнең “Көз”шигырен яттан сөйләү.

1

Алтын көз.

1

М. Фәйзуллинның “Көзге яңгыр” шигырен уку.

1

Мин һәм минем гаиләм

Безнең гаилә.

1

“Кем нәрсә ярата?” дигән татар халык әкиятен сөйләү

1

“Баш бармак...” шигъри әсәрен уку.

1

Минем йортым, минем шәһәрем

Уенчык песи баласы турында хикәяләү.

1

“Әлли- бәлли итәргә...” бишек җырын уку.

1

Алсуның яңа өе.

1

Минем Җәлилем, туган җирем.

1

Җ. Тәрҗемановның “Үзен бик чиста тота”шигырен уку

1

“Олыга- утын ярырга” бармак уены.

1

Яңа ел бәйрәме.

Тылсымлы шкатулка.

1

Төлке бездә кунакта.

1

Б. Рәхмәтнең “Кыш бабай” шигырен яттан өйрәнү.

1

Куян белән тиенне чыршы бәйрәменә чакырабыз.

1

И.Шәймөхәммәтова-ның “Мактанчык бака” әсәрен уку.

1

Р. Вәлиеваның “Сүз тыңлаучан булыгыз” шигырен уку.

1

Безнең гаилә.

1

Кунак каршылыйбыз.

1

Курчакны юындыру.

1

[ и], [ ы] авазларын өйрәнү.

1

Кыш

“Чанада шуабыз ” рәсемен карау.

1

Алсуны урамга киендерәбез.(Кышкы киемнәрне карау)

1

Җ. Дәрзамановның “Алмаз” шигырен уку.

1

Җимлек янында.

1

Кар ява.

1

Һ. Такташның “Ләйлә” шигырен уку.

1

Ә. Бикчәнтаеваның “Салкын саф Һава” шигырен уку.

1

Ватанны саклаучылар

Ватанны саклаучылар көне.

1

Очучылар.

1

З. Туфайлованың “Шофёр булам” дигән шигырен уку.

1

Муса Җәлил – безнең герой . “Маэмай” шигырен уку.

1

Ә. Исхакның “Гүзәл” шигырен уку.

1

Сигезенче март

Минем әнием.

1

Кояш гомере телим мин, әнием, сиңа!

1

Д.Аппакованың “Рөстәм” әсәрен уку.

1

“Чәбәк- чәбәк әбкәсе” юаткычын уку.

1

З. Туфайлованың “Әни сүзе” шигырен ятлау.

1

Халык җәүһәрләре.

“Теремкәй” рус халык әкиятен сөйләү.

1

Тере һәм уенчык кошларны карау.

1

Л. Толстойның “Өч аю” әкиятен уку.

1

Л. Толстойның “Өч аю” әкиятен сөйләү.

1

“Төлке, куян һәм әтәч” әкиятен сәхнәләштерү.

1

“Төлке, куян һәм әтәч” әкиятен сөйләү.

1

Яз.

Урамда яз.

1

Бозау, колын, бәрән турында сөйлибез.

1

Д. Гарифуллинның “Тавыклар һәм Таһир” шигыре уку.

1

Р. Батулланың “Елак әтәч” әсәрен уку.

1

Б. Рәхмәтнең “Яз ” шигырен ятлау.

1

Х.Вахитның “Уңган сыерчык” шигырен уку.

1

“Кәҗә һәм кәҗә бәтиләре” рәсемен карау.

1

Автобуста сәяхәт.

1

“Тилгән” эндәшен уку.

1

Тузганак чәчәген карау.

1

Мин җәйне яратам!

1

Аю белән хатын әкиятен уку.

1

Җ. Тәрҗемановның “Кикрикүк” шигырен уку.

1

М. Мазуновның “Кәҗә” шигырен уку.

1

“Аю белән бабай” әкиятен уку.

1

Манара

1

Уртанчылар төркеменә тематик план

Проект исеме

Эчәнлек темасы

эшчәнлек саны

Минем бакчам

Минем бакчам

1

Без татарча сөйләшәбез

1

Минем яраткан уенчыкларым

1

Кызыклы уеннар

Күңелле кызык, уйнавы бергә

1

Яңа уен өйрәнәбез

1

Яраткан уенчыгыбыз турында сөйләргә өйрәнәбез.

1

Без уйнарга яратабыз

Без уйнарга яратабыз

1

Без уйнарга яратабыз (йомгаклау)

1

Көзге байлык

1

Көзге байлык.

Яшелчә бакчасында

1

Яшелчәләр

1

Җиләк-җимеш

1

Сөмбелә атнасы.

Кешеләр белән сөйләшү әдәбе.

1

Әкияттә кунакта. “Аю белән бабай”

1

Сөмбелә бәйрәмен каршылау.

1

А.Алиш иҗаты.

Әкиятләр иленә сәяхәт

1

А.Алиш “Чукмар белән Тукмар” әкиятен сөйләү

1

А.Алишның “Куян кызы” әкиятен сәхнәләштерү.

1

Икмәк.

Икмәк кадере

1

Икмәк ничек барлыкка килә? “Башак” рус халәкияте

1

Матур әдәбият үрнәкләре белән таныштыру. Нур Гайсин “Уңыш җыелды”.

1

Табигать йокыга тала.

Көз килде. “Таня һәм күгәрченнәр” рәсемен карау.

1

Без көзне яратабыз.

1

Безнең гаилә.

Гаилә.

1

Безнең гаилә.

1

Әби- бабайларга хөрмәт.

1

Иң якыным, иң кадерлем - әтием һәм әнием

1

Кеше әгъзалары

1

Туган җир.

Туган җирем – Татарстан

1

Олылар хезмәте

1

Хезмәткә мөнәсәбәт

1

Безнең өебез.

Курчак бүлмәсе

1

Курчак өендә кунакта

1

Безнең өй

1

Хайваннар

Йорт хайваннары

1

Кыргый хайваннар

1

Кыргый хайваннар

1

Китап дөньясы

Китаплар белән кызыксыну.

1

Кыш

Кыш җитте

1

Кышкы урман

1

Исәнме, ак сакаллы кыш!

1

Чиста булыйк.

1

Кышкы уеннар

1

“Кышкы уеннар” рәсемен карау

1

Әкияттә кунакта. “Кәҗә бәтиләре һәм бүре” әкияте

1

Шәхси гигиена

1

Рәсем карау “Без юынабыз”

1

Яңа ел.

Исәнме, яңа ел!

1

Яңа ел бәйрәме!

1

Беренче кар

Ә. Ерикәй “Беренче кар” шигыре

1

Матур әдәбият белән таныштыру. Д.Гарифуллин “Кар бабай ясадык”

1

Фольклор кичәсе. Табышмаклар, такмак-такмазалар сөйләү

1

Үз-үзеңә хезмәт күрсәтүдә мөстәкыйльлек

1

Транспорт

Транспорт төрләре

1

Юл йөрү кагыйдәләре

1

Кышкы киемнәр

Кышкы киемнәр

1

Кышкы киемнәр

1

Курчакны урамга алып чыгабыз

1

Балалар бакчасы

Балалар бакчасында (рәсем карау)

1

Балалар бакчасында

1

“Ата каз” татар халык әкияте

1

Халкым минем

Нәрсә ул яхшы, нәрсә ул начар?

1

Әдәплелеккә өйрәтүдә халык иҗаты

1

Халкыбызның мирасы белән кызыксыну.

1

Муса Җәлил

Муса Җәлил

1

Муса Җәлил иҗаты

1

Муса Җәлил “Куян” шигыре

1

Кошлар

Кышлаучы кошлар

1

Безнең җимлеккә кошлар килде

1

Йорт кошлары

1

Әкияттә кунакта

Татар халык әкияте “ Кем нәрсә ярата?”

1

Әкияттә кунакта “Өч аю” Л.Толстой

1

Ш.Маннур “Яратам”

1

Әниләр бәйрәме

Тиздән әниләр бәйрәме

1

З.Туфайлова “Әни сүзе” шигырен ятлау

1

Мин әнине яратам

1

Яз

Ямьле яз килде

1

Р.Вәлиева “Яз” шигырен ятлау

1

Яз

1

Нәүрүз атнасы

Исәнмесез, кошкайлар

1

Яз. Б.Рәхмәт “Яз килә” шигырен уку.

1

Нәүрүз – яз бәйрәме

1

Табын артында.

Савыт-саба. Ә. Шарифуллина “Кояшлы табын” шигырен уку.

1

Ашамлыклар

1

Татар халык ашлары (милли ризыклар)

1

Сәламәтлек нигезе

Саф һавада булу

1

Өлгерлек, җитезлек, кыюлык тәрбияләүдә халык уеннары

1

Өс-баш, аяк киемнәре

1

Киемнәр

Баш киемнәре

1

Татар милли киемнәре

1

Кунакка килдем

1

Йорт кошлары

Безнең дускайлар

1

Йорт кошлары

1

Йорт кошларының балалары

1

Тукай атналыгы.

Сөекле шагыйребез Габдулла Тукай

1

Тукай туган көне

1

Г. Тукайның “Су анасы” әкиятен сөйләү

1

Уен бүлмәсе

Безнең уен булмәсе

1

Безне дәвалаучы урман.

Язгы урман

1

Дару үләннәре

1

Бөҗәкләр, үсемлекләр.

1

Гаилә (кабатлау)

1

Җәй.

Сагынып көткән җәй килде.

1

Курчакны чәй белән сыйлыйбыз.

1

Курчакны йөкларга яткырабыз.

1

Бишек җырлары.

1

Ә. Габиди “Мин әнигә булышам”.

1

Туган якны, туган җирне ярату

1

Б.Рәхмәт “Матур җәй, кил безгә”

1

Зурлар төркемендә тематик план

Проект

Эшчәнлек темасы

эшчәнлек саны

1.“Минем бакчам”

Бакча буйлап сәяхәт.-“Килегез, күрегез, без бакчага йөрибез! “
Рәсем карау. -“Балалар бакчасында “
Шигырь ятлау -М .Фәйзуллина “Өлкән группага күчкәч”

1

1
1

2.“Мин яратам сине, Татарстан”

Әңгәмә – “Туган ил кайдан башлана?”
Слайдлар карау- “ Башкалабыз- Казан”.
Шигырь уку- Р.Рәкыйпов. “Мин яратам сине, Татарстан.”-

1
1
1

3.“Яхшы сүз - җан азыгы”

Әкият буенча өстәл театры - “Өч кыз” татар халык әкияте
Хикәя эчтәлеген сөйләү.Ә.Бикчәнтәева. “Тәмле сүз”

1

1

4.“Абдулла Алиш иҗаты”

Әкиятләр иленә сәяхәт. -“А. Алиш- балалар язучысы.”
Хикәя уку. -А.Алиш.“Каз белән аккош.”

1

1

5. Хуш киләсең, ямьле көз!

Бакча тирәли сәяхәт- “Җәйләр үтте, көзләр җитте.”
Рәсем буенча хикәя төзү. “Көзге табигать”
Шигырь ятлау -Х.Халиков. “Көз”

1

1

1

6. Көз күчтәнәчләре.

Яшелчәләр күргәзмәсенә сәяхәт- “Көзге могҗиза”
Шигырь сәхнәләштерү-В.Хәйруллина.
“Яшелчәләр бәхәсе”
Шигырь ятлау- Х.Гарданов. “Түтәлләрдә үсте яшелчә”

1

1
1

7. Икмәк – яшәү терәге.

Үстерелешле диалог- “Игенче хезмәте белән танышу.”
Әңгәмә -“Икмәк –тормышның нигезе”
Әкиятен уку -“Икмәк”-төрекмән халык әкияте.

1
1
1

8. Күңел җылысын тоеп

Фикер алышу – “Әби-бабайларны хөрмәтлик.”

1

9. Минем гаиләм , өем, йорт җиһазлары

Үз тәҗрибәсеннән чыгып хикәя төзү. - “Безнең гаилә”
Шигырь ятлау - Ә.Бикчәнтәева. “Дәү әнием”.
Әңгәмә- “Йорт җиһазлары”
Мини-музейга сәяхәт-“Һәркемнең үз йорты бар.”
Шигырь уку- Ә.Ерикәй. “Әти йорт төзи”

1
1
1
1
1

10. Табын янында.

Савыт-саба кибетенә сәяхәт.
Чагыштырма хикәя төзү- “Чәйнек белән самавыр “
Әңгәмә.- “Мин кунак яратам”
Хикәя сөйләү.- “Тәлинкәнең төбе нинди”

1
1
1
1

11. Киемнәр дә безне бизиләр.

Кием – салым кибетенә сәяхәт
Әңгәмә.- “Милли киемнәр”

1
1

12. Саулык –зур байлык.

Слайдлар карау.- “Су, һава һәм кояш-безнең белән гел юлдаш!”
Сәхнәләштерү.- “А.Алиш. “Куян кызы” әкияте
Шигырь ятлау. -Ә.Ерикәй. “Чисталык сөябез”

1

1
1

13. Исеменә күрә-җисеме

Әңгәмә. -“Исемең матур, кемнәр куйган.”
Үстерелешле уен.-“Без дә хокуклы”.

1
1

14. Салкын кыш.Кышкы уеннар.

Әңгәмә - “Без суыктан курыкмыйбыз”
Тәҗрибә – “Бер хәлнең икенче хәлгә күчүе”
Рәсем буенча хикәя төзү. -“Кышкы уеннар”
Уку- К.Ушинский.”Кыш әбинең шуклыгы.”

1
1
1
1

15. Бездә кышлаучы кошлар.

Урамга экскурсия -“Җимнәр сибәм кошларга”
Рәсем карау- “Кошлар килгән җимлеккә.”
Шигырь ятлау.-Д.Гарифуллин. “Песнәк”
Шигырь уку.- Г.Лотфи.”Балалар ярдәм итә”

1
1
1
1

16. Кыргый хайваннар.

Уен оештыру.- “Зоопаркка сәяхәт”
Рәсем буенча хикәя төзү. -“Куяннар”
Әкият уку,сәхнәләштерү.- “Төлке белән бүре”. Татар халык әкияте.
Шигырь ятлау -К.Мостафин. “Бүре баласы”

1
1
1

1

17. Йорт хайваннары һәм кошлары.

Үз тәҗрибәсеннән чыгып хикәя төзү.- “Ишегалдында”
Картина карау. -“Песи һәм песи балалары.”
Хикәянең эчтәлеген дәвам итеп сөйләү.-Г.Мөхәммәтшин.”Ак песи”

1
1

1

18. Транспорт.

Үстерелешле диалог.- “Җир өсте, һава, су транспорты.”
Чагыштырып тасвирлау хикәясе төзү. - “Йөк машинасы һәм җиңел машина”
Хикәя уку. И. Дәүләтшин. “Алпамыш шәһәргә килде”

1
1

1

19. Юл йөрү кагыйдәләре.

Үстерелешле уен -“Машина йөртүче һәм җәяүлене кисәтүче куркынычсызлык билгеләре.”
Әңгәмә - “Велосипед- минем дустым” Шигырь ятлау. - Ш.Галиев. “Светофорның өч күзе”

1
1
1
1

20. Хезмәт төбе – хәзинә.

Төзелеш булган җиргә сәяхәт яки рәсем карау.”Хезмәткә хөрмәт”
Үстередешле диалог - “Кем булырга.”
Шигырь уку.-В.Хәйруллина. “Архитектор”

1
1
1

21. Кунак булсаң-тыйнак бул!

Әңгәмә.- “Сүз эчендә энҗе бар.”
Шигырь уку.- В.Хәйруллина. “Табын кагыйдәләре”

1
1

22.Рәсәй –зур дәүләт

Танып белү уены.-“Татарча да яхшы бел, русча да яхшы бел...”

1

23. Халыкара телләр көне.

Әңгәмә. – “Теле барның-иле бар.”

1

24. Батырлыкта –матурлык.

Слайдлар карау.- “Җирне, күкне һәм диңгезне саклаучылар.”
Шигырь уку. - Җ.Дәрзаман. “Солдат булдым”

1

1

25. Заманча әкиятләр.

Фикер алышу - “Винни - пух кунакка бара”-минем яраткан мультфильмым.”

1

26. Кояш гомере телим мин, әнием сиңа!

Әңгәмә.- “Әни кирәк”
Шигырь ятлау.-Н.Гайсин. “Әни гөлләре”.

1
1

27. Без язны яратабыз.

Балалар бакчасы тирәли максатчыл күзәтү.
Рәсем буенча хикәя төзү.- “Яз”
Татар халык иҗаты аша язны тасвирлау.
Тәҗрибә үткәрү.- Суган утырттык”
Шигырь ятлау.- М.Мазунов. “Яз килә.”

1
1
1
1
1

28. Безнең канатлы дусларыбыз.

Рәсем буенча чагыштырма хикәя төзү.
“Сыерчык белән карга, яз килүгә шатлана.” Уен – викторина.- “Кошлар – безнең дусларыбыз!”
Шигырь уку- Г.Тукай. “Карлыгач.”

1
1
1

29. Хәрәкәттә-бәрәкәт.

Слайдлар карау.- “Минем яраткан спорт төре.”
Шигырь уку. - В.Хайруллина.”Туплар”

1
1

30. Су яшәү чыганагы.

Әңгәмә. - “Яңгыркаем яу, яу!”
Тәҗрибә.- “Суның үзенчәлекләре.”

1
1

31. Уттан саклан!

Әңгәмә.- “Янгын куркынычсызлыгы!”
Шигырь уку.- Г.Гыйльманов. “Ярый әле”

1
1

32. Бүлмә гөлләре.

Үстерелешле уен.-Хуш исле нәфис гөлләр. Тәҗрибә. - “Кояш, су һәм һаваның үсемлекләр өчен әһәмияте”

1
1

33. Галәм киңлекләре

Уен “Планетарийга сәяхәт.”

1

34. Г. Тукай иҗаты.

Слайдлар карау.- “Г.Тукайның тормышы һәм иҗаты.”
Сәхнәләштерү.-Г.Тукай. “Бала белән күбәләк.” Шигырь ятлау.- З.Туфайлова.”Тукай абый”

1
1
1

35 Урман- җиребезнең матурлыгы, байлыгы.

Урман почмагына экскурсия - “Туган ягым урманнары.”
Танып белү уены.- “Камканы күзәтү.”
Әкият эчтәлеген сөйләү.- Ф.Зариф. “Татлы җәй”

1
1
1

36. Табигать тиңсез хәзинә.

Үстерелешле диалог.- “Кызыл китап нәрсә ул?”

1

37. Җиңү алып килде май.

Сугыш ветераннары белән очрашу.- “Бөек җиңү”
Шигырь уку.- С.Шакир.”Бабамның медальләре”

1
1

38. Чәчәкләр – тормыш яме.

Уен-викторина.- “Чәчәкләр – тормыш яме.”

1

39. Алдакчы, саран булма.

Хикәя уку.-Н.Фәттах. “Велосипедлы Мөнир”

1

40

Хуш киләсең, ямьле җәй!

Мәктәпкә әзерлек төркеменә тематик план

Проект

Эшчәнлек темасы

эшчәнлек саны

1. “Белем бәйрәме.”

Мәктәпкә экскурсия. “Исәнме, мәктәп!”
Әңгәмә. “Белем бәйрәме.”
Хикәя уку. М .Хәсәнов. “Сара мәктәпкә бара.”

1
1
1

2. “Аралашу әдәбе.”

Әңгәмә. “Тәмле сүз-җан азыгы.”
Хикәя эчтәлеген сөйләү. В. Осеева. “Тылсымлы сүз.”

1
1

3. “Туган ягым –яшел бишек.”

Танып белү эшчәнлеге. “Минем туган җирем.”
Әңгәмә. “Минем гүзәл халкым.”
Танып белү эшчәнлеге. “Туган ягым язучылары.”
Танып белү эшчәнлеге. “Татарстан буйлап сәяхәт.”
Әңгәмә. “Чал тарихлы Казаным.”
Шигырь уку. Ә. Синегулов. “Татарстан җирләре.”

1
1
1
1
1
1

4.“Абдулла Алиш иҗаты.”

А. Алиш иҗаты белән танышу.
Әкиятнең эчтәлеген сөйләү. “Сертотмас үрдәк.”

1
1

5. “Алтын көз!”

Урман почмагына экскурсия.
Рәсем буенча хикәя төзү. “Алтын көз.”
Шигырь ятлау. М. Җәлил. “Көз җитте.”

1
1
1

6. “Яшелчә, җиләк-җимеш.”

Фикер алышу. “Бакчада көзге эшләр.”
Үз тәҗрибәсеннән чыгып хикәя төзү. “Мин уңыш җыйдым.”
Шигырь уку. Х. Халиков. “Дәү әнием-бакчачы.”
Танып белү эшчәнлеге. “Көз күчтәнәчләре.”
Картина буенча хикәя төзү. “Көзге эшләр.”
Шигырь уку. Н. Мадьяров “Балан.”

1
1

1
1
1
1

7. “Икмәк – яшәү терәге.”

Танып белү эшчәнлеге. “Игенченең тырышлыгы кырларыннан күренә.”
Картина карау. И. Шишкин “Арыш басуы.”
Шигырь уку. Р. Вәлиева “Ашлар солтаны.”

1

1
1

8. “Гаилә һәм йорт җиһазлары.”

Танып белү эшчәнлеге. “Минем өем, өй җиһазлары.”
Әңгәмә. “Нәрсә ул электр һәм электр приборлары?”
Иҗади хикәя төзү. “Тату гаилә.”
Шигырь уку. З. Туфайлова. “Минем гаиләм.”

1
1
1
1

9.“Ашамлыклар һәм савыт-саба.”

Танып белү эшчәнлеге. Ашханәгә экскурсия.
Әңгәмә. “Кунак чакырдык.”
Хикәянең эчтәлеген сөйләү. С.Сәүбәнова. “Ботка нигә тәмле.”

1
1
1

10. “Милли киемнәр.”

Танышу уены. “Әбиемнең серле сандыгы.”
Чагыштырып хикәя төзү. “Кием кешене бизи.”
Шигырь уку. Р. Вәлиева. “Кәләпүшем, кәләпүш.”

1
1
1

11. “Кыш. Кышкы уеннар.”

Паркка экскурсия. “Килеп җитте матур кыш.”
Әңгәмә. “Паркта минем күргәннәрем.”
Шигырь ятлау. Г. Латыйп. “Кыш килде.”
Танып белү эшчәнлеге. “Боз һәм бозлыклар.”
Иҗади хикәя төзү. “Кышкы уеннар.”
Язма сөйләм. “Кыш бабайга хат.”

1
1
1
1
1
1

12. “Кыргый хайваннар.”

Танып белү эшчәнлеге .“Кайда, ничек кышлыйлар.”
Рәсем буенча хикәя төзү. “Кыш. Тиеннәр.”

1
1

13. “Кышлаучы кошлар.”

Кошларны күзәтү. “Безнең канатлы дусларыбыз.”
Үстерелешле диалог. “Кошларга ярдәм итик.”
Калмык халык әкиятен уку. “Күңелле чыпчык белән күңелсез карга.”

1
1

1

14. “Йорт хайваннары һәм кошлары.”

Танып белү эшчәнлеге. “Авылда ишегалды.”
Картина буенча хикәя төзү. “Йорт хайваннары. Ат белән колын.”
Әкиятнең эчтәлеген сөйләү. “Үрдәк беренчелекне алган.”

1
1

1

15. “Транспорт, юл йөрү кагыйдәләре.”

Танып белү эшчәнлеге. “Транспорт төрләре белән танышу.”
Әңгәмә. “Юл йөрү кагыйдәләре кирәк безгә һәркөнне.”
Шигырь ятлау. Г. Юнысова “Светофор.”

1
1

1

16. “Һөнәрләр.”

Балалар бакчасы буйлап сәяхәт. “Безне җырларга кем өйрәтә.”
Әңгәмә. “Әти-әниләр һөнәре.”
Шигырь уку. Э. Мөэминова “Фокусчы.”
Укытучы һөнәре белән танышу. “Минем- әнием укытучы.”

1

1
1
1

17.“Мультфильмда кунакта.”

Әкиятне дәвам итеп сөйләү. “Күчтәнәч”тә кунакта.”
Әңгәмә. “Әкиятләр иленә сәяхәт.”

1
1

18. “Мин дөньяның бер кешесе.”

Әңгәмә. “Мин бәхетле-мин хокуклы.”
Танып белү эшчәнлеге. “Тигез хокук белән яшик бу җирдә.”

1

1

19. “Мин һәм минем сәламәтлегем.”

Шифаханәгә (шифаханә бүлмәсенә) экскурсия. “Шәфкать туташы.”
Фикер алышу. Сәламәтлек – зур байлык.”
Хикәянең эчтәлеген сөйләү.
В. Монасыйпов “Шифалы табиблар.”

1

1

1

20. “Муса Җәлил. Ил сакчылары.”

Танып белү эшчәнлеге. “Кемнәр алар ил сакчылары.”
“Муса Җәлил – бөек шагыйребез”. (Сәхнәләштерү. М.Җәлил “Карак песи.”)
Шигырь уку. Р. Корбан “ Җәлил турында җыр.”

1
1

1

21. “Халыкара телләр көне.”

Фикер алышу. “Дуслык бөек көч.”
Әңгәмә. “Россия – безнең илебез.”
Шигырь ятлау. Х.Халиков. “Сөйләшсәләр безнеңчә.”

1
1
1

22. “Бүлмә гөлләре.”

Тәҗрибә. “Ни өчен орлыкларны, үсемлекләрне балчыкка утырталар.”
Чагыштырып хикәя төзү. “Кактус белән фикус.”
Шигырь уку. Ә.Габиди “Минем гөлләрем.”

1
1

1

23. “Ямьле яз.”

Паркка экскурсия. “Туган якка яз килде.”
Эчтәлекле рәсемнәр сериясе буенча хикәя төзү. “Яз. Сыерчыклар.”
Шигырь уку. Н. Мәдьяров. «Көләч яз.”
Күзәтү. “Ак болытлар ага зәңгәр күктә”.

1
1

1
1

24.”Исәнмесез, кошкайлар.”

Шигырь ятлау. Г. Юнысова. “Кара.”
Танып белү эшчәнлеге. “Күчмә кошлар безгә яз алып килде.”

1

1

25. “Урман. Кызыл китап.”

Танып белү эшчәнлеге. “Нәрсә ул кызыл китап.”
Әңгәмә. “Урман безнең байлыгыбыз.”
Хикәянең эчтәлеген сөйләү.
Р. Төхвәтуллин. “Шомырт нигә елый.”яки
Хикәянең эчтәлеген сөйләү. М.Пришвин.”Алтын болын.”

1

1
1

1

26. “Китап кайдан килә.”

Китапханәгә экскурсия.
Бирелгән сүзләрдән хикәя төзү. “Китап кибете.”
Шигырь уку. Х. Халиков. “Китап докторы.”

1
1
1

27. “Космос.”

Танып белү эшчәнлеге “Нәрсә ул кояш системасы?”
Әңгәмә. “Ю. Гагарин – беренче космонавт.”
Шигырь уку. Йолдыз “Сәлам, галәм.”

1
1
1

28. “Спорт.”

Танып белү эшчәнлеге. “Казанда Универсиада.”
Рәсем буенча хикәя төзү. “Спорт мәйданчыгында.”
Шигырь ятлау. Г.Юнысова “Зарядкага бас.”

1
1
1

29. “Г. Тукай иҗаты.”

Әдәби викторина. “Мультфильмда кунакта.”
Сәхнәләштерү. Г. Тукай “Кызыклы шәкерт.”
Шигырь уку. Г. Тукай “Эш беткәч, уйнарга ярый.”
Үстерелешле уен. “Тукай әкиятләренә сәяхәт.”

1
1
1
1

30. “ 9 нчы май-Җиңү көне.”

Ветераннар белән очрашу. “Алар безгә җиңү бүләк итте.”
Хикәянең эчтәлеген сөйләү. Л.Кассиль. “Күңелләрдә мәңге сакланыр.”

1

1

31. “Хуш бакчам, исәнме, мәктәп!”

Үстерелешле уен. “Без барабыз мәктәпкә.”
Сәхнәләштерү. Г. Тукай “Һәркем эштә.”
Шигырь ятлау. Б. Рәхмәт “Мәктәпкә.”

1
1
1

2.4. Ата- аналар белән эш
Билгеле булганча, укытуның максаты җәмгыять тарафыннан куелган социаль заказ белән билгеләнә. Татарстан Республикасының белем бирү системасына куйган төп бурычы - иҗади фикерләүче, инициативалы, иҗтимагый тормышта актив катнашучы, белемле һәм ике дәүләт һәм чит телләрдә дә иркен сөйләшеп аралашучы билингваль (полилингваль) шәхес тәрбияләү.

Октябрь

8

Консультация « Внедрение новых УМК по обучению детей государственным языкам РТ в ДОУ» (уртанчылар төркеме)

9

Консультация «Бала сайты белән танышабыз» (барлык төркемнәр)

10

Консультация «Речевое развитие детей в двуязычных семьях » (зурлар төркеме)

Ноябрь

11

Круглый стол на тему: «Играем дома с детьми дидактические игры по УМК»

12

Консультация «Реализация региональной программы в ДОУ» (мәктәпкә әзерлек төркеме)

13

Консультация «Роль родителей в создании языковой среды» (уртанчылар төркеме)

Декабрь

14

Консультация «Мультик сайлыйбыз» (зурлар төркеме)

15

Консультация « Обучение татарскому языку как неродному в ДОУ с русским языком обучения» (мәктәпкә әзерлек төркеме)

16

Семинар «Как мы изучем татарский язык» (уртанчылар төркеме)

Январь

17

«Аулак өй» кичәсенә әти - әниләрне кунакка чакыру (мәктәпкә әзерлек төркеме)

18

Рәсемнәр конкурсы «Муса Җәлил адымнары буйлап» (барлык төркемнәр)

Февраль

19

Ватанны саклаучылар көненә әти - әниләр ярдәмендә шигырьләр өйрәнү

20

Консультация «Татар халкының гореф - гадәтләрен гаиләдә саклап калу мөһимлеге»

Март

21

8 март әниләр бәйрәменә әти - әниләр ярдәмендә шигырьләр, җырлар өйрәнү

22

1нче уртанчылар төркемендә әниләр бәйрәме уздыру

23

Конкурс «Тукай белән без бик дус» гаиләдә рәсемнәр ясау (барлык төркемнәр)

Апрель

24

Фото - конкурс «Татар телен бергәләп өйрәнәбез» (зурлар төркеме)

25

Балаларның татар телен үзләштерү буенча, ата - аналар каршында чыгыш ясау:
«Безнең уңышларыбыз» (уртанчылар төркеме)
«Без ниләр өйрәндек» (зурлар төркеме)
«Без татарча сөйләшәбез» (мәктәпкә әзерлек төркеме)

Май

26

Икенче кече яшьтәге балалар төркеме җыелышында чыгыш ясау: «Ребенок в двуязычной семье. Мы начинаем изучать татарский язык»

27

Фото - отчет «Без татар телен яратабыз»

Май

3. Оештыру бүлеге
3.1. Материаль - техник тәэмин ителү
- ноутбук;
- проектор;
- экран;
- стереомагнитофон;
- дидактик уеннар;
- күрсәтмә рәсемнәр;
- таратма рәсемнәр;
- методик кулланмалар;
- аудио һәм видео дисклар.

3.2. Программа һәм методик тәэмин ителү

1. Төбәкнең мәктәпкәчә белем бирү программасы Р. К. Шәеһова.
2. Ф. В. Хәзрәтованың “Туган телдә сөйләшәбез” укыту – методик комплекты (2 - 7 яшьтәге балалар өчен)
3. Раз- словечко, два-словечко Р. К. Шаехова, Казань 2011 (занимательное обучение татарскому языку)
4. Балачак-уйнап,көлеп үсәр чак К. В. Закирова, Л. Р. Мортазина, Казан 2012 (балалар бакчасында уеннар)
5. Балачак аланы төзүчесе К. В. Закирова, Казан 2011 (балалар бакчалары тәрбиячеләре һәм әти-әниләр өчен хрестоматия)
6. На поляне детства автор-составитель К. В. Закирова, Казань 2011 (хрестоматия для воспитателей дошкольно образовательных учреждений и родителей)
7. Мәктәпкәчә яшьтәгеләр әлифбасы “Авазларны уйнатып №1 һәм №2 Р. К. Шәехова, Казан 2011 (эш дәфтәре-грамотага өйрәтү)

3.3. Үстерешле әйләнә-тирә
Аудиоҗыентыклар
- Музыкаль әкиятләр : “Сертотмас үрдәк”, “Бардым күлгә, салдым кармак” ( Л. Батыр-Булгари музыкасы, А. Алиш, Р. Корбан пьесалары буенча).
- Музыкаль әкият: “Африка хикмәтләре” ( Л. Батыр-Булгари музыкасы, Г. Каюмов пьесасы буенча).
- Балалар өчен җырлар һәм караоке “Бииләр итек-читекләр”(Л. Батыр-Булгари).
- Бакча балалары өчен биюләр “Шома бас”.
- Мәктәпкәчә яшьтәге балалар өчен җырлы-биюле уеннар аудиоҗыентыгы һәм караоке “Җырлап-биеп уйныйбыз”:
1.Чәбәк-чәбәк итә ул (1-2 яшь);
2.Бир кулыңны, булсын матур түгәрәк (2-3 яшь);
3.Без шатлык таратабыз, уйнарга яратабыз (3-4 һәм 4-5 яшь);
4.Без-бәхетле, шат балалар, уйныйбыз әйлән-бәйлән (5-6 яшь);
5.Уйныйк бергә, биик бергә, ямь тулсын яшь күңелгә (6-7 яшь).

Мультфильмнар (татарчага тәрҗемә белән):
•“Гаф исемле мәче баласы” (1-3 бүлекләр)
•“Көлгенә”
•“Винни-Пух ”
•“Винни-Пух кунакка бара”
•“Винни-Пух һәм мәшәкатьләр көне”
•“Крокодил Гена”
•“Чебурашка”
•“Шапокляк”
•“Арслан баласы һәм Ташбака ничек җыр җырлаган”
•“Авылда каникуллар”
•“Авылда кыш”
•“Простоквашинадан өчәү”
•“Ә бәлки килеп чыгар”
•“Бәләкәч һәм Карлсон”
•“Карлсон әйләнеп кайтты”
•“Утыз сигез попугай”
•“Бөек ябылыш”
•“Буар еланны ничек дәваларга”
•“Буар еланның әбисе”
•“Иртәгә ул иртәгә була”
•“Карап туймаслык”
•“Койрык өчен күнегү”
•“Маймылга сәлам”
•“Фил баласы кая бара?”
•“Мияу дип кем әйтте”
•“Хат ташучы Кар малай”
•“Унике ай” (1-2 бүлекләр)
Татар телендә мультфильмнар

• “Өч кыз”

• “Алтын бөртекләр”

• “Төлке белән каз”

• “Кемгә бүләк”

• “Ике кыз”

• “Чукмар белән Тукмар”

• “Кәҗә белән Сарык”

• “Су анасы”

• “Агачлар да авырый”

• “Куян кызы”

• “Сертотмас үрдәк”

• “Ай һәм Кояш”

• “Ак бабай”

• “Ак барс”

• “Бала белән Күбәләк”

• “Гали белән Кәҗә”

Дидактик һәм үстерешле уеннар.
Уенчыклар.
Эш дәфтәрләре.
Кызыклы китаплар.

3.4. Көн тәртибе

Дүшәмбе, сишәмбе, җомга - 7.30 - 15.30. Төшке аш – 11.30 – 12.30
Чәршәмбе - 7.00 - 13.00, 14.30 - 16.30. Төшке аш – 13.00 – 14.30
Пәнҗешәмбе - 7.30 - 15.30. Төшке аш – 10.00 – 11.00

3.5. Эшчәнлекләр расписаниясе

Понедельник

8.00 – 8.20

Средняя 1

Русская

8.25 – 8.45

Средняя 2

Русская

9.10 – 9.40

Подготовительная

Русская

11.00 – 11.25

Старшая

Русская

В режиме дня в форме игры

I младшая

Вторник

8.10 – 8.30

Средняя 2

Татарская

8.35 – 9.05

Подготовительная

Татарская

9.15 – 9.45

Подготовительная

Русская

10.35 – 10.55

Средняя 1

Русская

11.00 – 11.20

Средняя 1

Татарская

В режиме дня в форме игры

I младшая, II младшая

Среда

8.10 – 8.30

Средняя 2

Русская

8.35 – 8.55

Старшая

Татарская

9.00 – 9.20

Средняя 1

Татарская

9.50 – 10.20

Подготовительная

Татарская

10.30 – 10.50

Средняя 2

Татарская

11.00 – 11.25

Старшая

Русская

14.50

Развлечения по группам
I неделя – средняя 1 (20 мин)
II неделя – средняя 2 (20 мин)
III неделя – старшая (25 мин)
IV неделя - подготовительная (30 мин)

Четверг

8.05 – 8.25

Средняя 1

Русская

8.30 – 8.50

Старшая

Татарская

9.00 – 9.20

Средняя 2

Татарская

11.20 – 11.50

Подготовительная

Татарская

В режиме дня в форме игры

I младшая, II младшая

Пятница

8.20 – 8.40

Старшая

Татарская

8.50 – 9.10

Средняя 1

Татарская

9.20 – 9.40

Средняя 2

Русская

9.50 – 10.20

Подготовительная

Русская

11.00 – 11.25

Старшая

Русская

В режиме дня в форме игры

II младшая

Кушымта
1. Кулланылган әдәбият исемлеге
1. Борһанова Р. А., Юсупов Ф. Ф. Балалар бакчасында татар теле өйрәтү программасы. Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы тарафыннан расланган. – Казан: РИЦ «Школа», 2004.
2. Татар теле өйрәнә нәниләр Р.А.Борһанова, Ф.М.Хисамова.
3. Сөйләм телен тикшерү диагностикасы Р.А.Борһанова.
4. Балалар бакчасында тәрбия бирү программасы М.А. Васильева,В.В.Гербова,Т.С.Комарова.
5. Төбәкнең мәктәпкәчә белем бирү программасы Р. К. Шәеһова.
6. Л. С. Выготский, П. Я. Гальперин, В. В. Давыдов,
Е. А. Пассов “Основы коммуникативной методики обучения иноязычному общению”. -  Москва, 1989.

2. Мониторинг
Түбәндә бирелгән материалларны балаларның татар телендә сөйләшә белү дәрәҗәсен тикшергәндә кулланыла. Биремнәр “Балалар бакчасында татар теле өйрәтү” программасына һәм УМК комплектына нигезләнеп төзелде.
Балаларның татар телендә сөйләшә белү күнекмәләрен уку елы башы, уртасы һәм ел ахырында яки һәр тема үткән саен йомгаклау дәресе аша тикшерелә. Тикшерүне татар теле тәрбиячесе алып бара.
Тикшерү һәр бала белән аерым үткәрелә, ул 10-15 минуттан артмаска тиеш. Ә йомгаклау дәресе булганда тикшерүне барлык балалар белән бергә үткәрергә мөмкин. Мин үз эшемдә шушы таләпләргә һәм программага таянып төрле формада тикшерүләр алып барам. Мәсәлән: түбәндә бирелгән уен алымнарын кулланып, эшчәнлек вакытында да кәндәлек тикшерү үткәрелергә мөмкин.

Уртанчылар төркеме

Бирем

нәр

Сүз байлыгы

Грамматика

Аваздагы кимчелек

Бәйләнешле сөйләм

Нәтиҗә

№

Баланың исем фамилиясе

Үзең турында сөйләү

Ягымлы сүзләр

Уенчыкка боерык бирү

Сорауларга җавап бирү кем? нәрсә? нишли?

Нинди? сора-вына җавап бирү

Уенчыкларны санау

Гади җөмләләр төзү

Уечыклар турында сөйләү

Сюжет-лы рәсем-нәр буенча хикәя төзү

Иллюст-рация-ләр күрсәте-лә, әсәрнең исеме сорала

1

Зурлар төркеме

Биремнәр

Сүз байлыгы

Грамматика

Аваздагы кимчелек

Бәйләнешле сөйләм

Нәтиҗә

№

Баланың исем фамилиясе

Үзең турында сөйләү

Ягымлы сүзләр

Уенчыкка боерык бирү

Сорауларга җавап бирү кем? нәрсә? нишли?

Нинди? соравына җавап бирү

Уенчыкларны санау

Гади җөмлә-ләр төзү

Уечыклар турында сөйләү

Сюжетлы рәсемнәр буенча хикәя төзү

Иллюстрацияләр күрсәтелә, әсәрнең исеме сорала

Мәктәпкә әзерлек төркеме

№

Бала-ның
исеме,фамилиясе

Танып белү

Аралашу

Матур әдәбият уку

Транспорт төрләрен кеше тормышын җиңеләйтә торган әйберләрне белү

Предмет һәм аның үзенчәлекләре турында сөйләү

Төрле һөнәрләр турында белү

Туган шәһәрен , илең, юл йөрү кагыйдәләрен белү

Үзе турында сөйләү, өй адрересын әйтү

Табигатьтәге кайбер закончалыкларны белү

Нәтиҗә

Сөйләмдә кушма җөмләләр кулланү туры һәм кыек сөйләмнән файдалану

Эчтәлекле рәсемнәр, картиналар буенчахикәя төзү

Әкиятләрнең ахырын тәмамлау

Ягымлы сүзләр куллану

Мәгънәдәш сүзләр, капма-каршы сүзләрне дөрес әйтү

Аралашуда актив булу

Нәтиҗә

Әсәрнең жанрын билгеләү

Зур булмаган әсәрләрне сәхнәләштерү

Яраткан язучыларны атау

Шигырьләрне, мәкальләрне, санамышларны сөйләмдә кулланү

Әдәби персонажларның кылган гамәлләренә дөрес бәя бирү

Үзенең яраткан кибабы турында башкаларга сөйләү

Нәтиҗә

Гомуми

Дәрәҗә