Балықтардың әлемі: балаларға арналған танымдық іс-әрекет

Білім беру саласы: Таным
Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті: Қоршаған орта
Мақсаты: Балаларға балықтардың түрлерін таныстыра отырып, тақырып бойынша білімдерін қалыптастыру. Тірі табиғатқа деген қызығушылықтарын, сүйіспеншіліктерін арттырып, оның әсемдігін сезіне білуге, оларға қамқор болуға баулу. Балықтардың дене мүшелері, тіршілігі және іс-әрекетімен таныстыру. Аквариумдегі балықтарға қамқор болуға тәрбиелеу.
Әдіс-тәсілдері: дидактикалық ойындар, көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап, үстел үсті тапсырмалары
Көрнекіліктері: Балық түрлері, магнитті қармақ, аквариумдағы балықтар, компьютер слайдтар
Әрекет кезеңдері:
Балалардың іс-әрекеті.
Тәрбиешінің іс-әрекеті.
Мотивациялық қозғаушы.

Шаттық шеңбері:
Мен қандаймын, қандаймын,
Шұғылалы таңдаймын.
Күлімдеген күндеймін,
Ренжісуді білмеймін
Қуанамын мен де,
Қуанасың сен де,
Қуанайық достарым
Арайлап атқан әр күнге.

Жарайсыңдар, балалар. Балалар мен енді сендерге жұмбақ жасырайын.
Аузы бар, тілі жоқ
Терісі бар, жүні жоқ.
Жүрегі бар, ізі жоқ.
Қанаты бар ұшпайды
Су астында қыстайды.
Ол не? (балық)
Орнымызға отырмас бұрын екі топқа бөлінейік. «Қызыл балықтар» және «Сары балықтар».
Балалар, қазір біз «Кім епті?» деген ойын ойнасақ, ойнағыларың келе ме?
(Ойын шарты түсіндіріледі)
- Балалар, менің қолымдағы не деп ойлайсыңдар?
- Бұл - қармақ.
- Қармақпен не істеуге болады?
- Балық аулауға.
- Жарайсыңдар! Балалар, бұл – жәй қармақ емес, сиқырлы қармақ. Осы қармақпен балық аулап көреміз бе?
- Қане Нұртуған келе ғой. Балалар, қараңдаршы Нұртуғанның қармағына бір балық түсіпті, ол қандай балық болды екен?
Балалар, бұл- шортан балық. Қандай балық екен?
- Шортан.
(Магнитті қармақпен балалар біртіндеп балықтарды аулайды. Аулаған балықтардың аттарын қайталап айтқызу)
- Табан балық, сазан, ақ балық, алабұға, шортан.
- Жарайсыңдар, балалар, енді аулаған балықтарыңа назар аударайықшы, сендер балықтардың аттарын білдіңдер. Балалар, балықтар қайда тіршілік етеді?
- Суда.
- Дұрыс айтасыңдар. Негізінде балықтардың түрлері көп. Бұл балықтар өзіміздің папаларымыз аулап жүрген, кәукей ауылындағы көлдерде кездесетін, көріп жүрген балықтар. Балалар, балықтардың дене бітімі қандай пішінге ұқсас екен?
- Сопақша.
- Балықтардың мынау несі?
- Басы.
- Басында желбезегі болады.
(Көрсету)
Несі болады екен?
- Желбезегі.
- Олар осы желбезегі арқылы дем алады. Ал денесінде нелері бар екен?
- Қабыршақтары.
- Дұрыс айтасыңдар. Ал денесіне жалғасқан мынау не екен?
- Құйрығы.
- Денесінің арқасындағы, бауырындағы жүзбе қанаттары
Осы жүзбе қанаттары арқылы суда еркін жүзе алады. Балалар балықтарды адамдар не үшін пайдаланады?
- Тағам ретінде.
- Балалар, тағам ретінде пайдаланбайтын, әсемдікке үйде асырайтын балықтардың түрлері де болады екен. Сондай балықтарды көргілерің келе ме?
- Көргіміз келеді.
- Ендеше сондай тірі балықтарды көз алдымызға елестетіп көрейікші.
(Балалар көздерін жұмады,сол кезде жасырылып тұрған аквариумды ашу)
Балалар, көзімізді ашып қарайықшы, суда жүзіп жүрген нелерді көріп тұрмыз?
- Балықтар қандай ыдыстың ішінде жүзіп жүр екен?
- Бұл шыны ыдыс «Аквариум» деп аталады.
- Аквариумдағы балықтар бағана өзіміз аулаған балықтарға ұқсайды ма?
- Балалар, аквариумдағы балықтардың түрлері қандай екен?
- Мына үлкен балықтың түсі қандай?
- Бұл балық «Алтын балық» деп аталады. Тағы қандай балықты көріп тұрмыз?
- Ақ балық.
- Дұрыс айтасыңдар.
(сары балық)
Бұл «Гурами» деген балық.
- Гурами(қайталау).
- Гурами нешеу екен?
- Екеу.
- Аквариумда басқа тағы нелерді көріп тұрмыз?
- Тастар, шөптер, бақалшақтар, бұтақтар.
- Дұрыс айтасыңдар.
- Балалар, бұлардың барлығы не үшін қажет?
- Әдемілікке.
- Сонымен қатар балықтарға да қажеті бар. Олар бұтақтардың, шөптердің арасына кіріп тығылады, жем іздейді. Аквариум техникалық құралдармен де жабдықталған. Онда суды арнайы жылытатын,ауа жіберетін,жарық түсіретін құралдар бар.Аквариумдағы балықтар үнемі адамдардың қамқорлығында болады. Балалар, қалай ойлайсыңдар балықтардың қарны ашпас үшін оларға не керек?
- Тамақ керек.
- Дұрыс айтасыңдар, әрине тамақ керек. Оларға арнайы дүкендерде сатылатын мынадай қалтадағы жемдерді береміз. Балалар, балықтар тағы не жейді деп ойлайсыңдар?
- Құрттар, жасыл шөптер.
- Жарайсыңдар! Балалар, аквариумдағы балықтар күніне таңертең кешке екі шымшымнан ғана ас жей алады, одан артық беруге болмайды.
(Балалармен бірге балықты тамақтандыру)
- Балалар, ертегілерде алтын балық адамдардың тілегін орындайды екен. Мүмкін біздің де тілегімізді орындап қалар. Біз де алтын балыққа тілегімізді айтып көрсек қалай қарайсыңдар?
- Әрине қалаймыз.
- Ендеше барлығымыз бір - бірден өз тілегімізді айтып көрейікші.
(Балалар бір - бірден өз тілектерін айтады)
- Жарайсыңдар, балалар. Ендеше орындарымыздан тұрып, осы жақсы тілектерімізді ішкі лебімізбен алтын балыққа үрлеп жіберейікші.
- Уф, Уф, Уф.(сергіту сәті)
Кәне балалар тұрамыз,
Бойымызды жазамыз.
Балықтарға ұқсап біз
Жүзіп, жүзіп аламыз.

- Жарайсыңдар, тамаша! Балалар, аквариумдағы балықтар сендерге ұнады ма?
Балалар, мен сендермен бір ойын ойнағым келіп тұр. Ойынның аты «айырмашылығын тап» деп аталады. Дидактикалық ойын.
Мақсаты: балаларға таныс заттарды мөлшеріне (үлкен және кішкентай балықтар) сай салыстыру арқылы топтастыра білуге баулу. өз бетінше ойлау қабілетін дамыту.
Ойын ережесі: көк қорапқа аквариум балықтары, ал қызыл қорапқа теңіз балықтарын жинауы тиіс.

Қорытындылау.
- Балалар, бізге қандай оқу іс- әрекеті болды?
- Онда біз нелермен таныстық?
Балалар, бүгінгі сабағымызды қаншалықты меңгергендеріңді білу үшін «Атын балық» ойынын ойнайық.
Ойын шарты: «қызыл балықтар» тобы қызыл балықты, «сары балықтар» тобы сары балықты құрастыруы тиіс.
- Жарайсыңдар, балалар! Бүгінгі оқу іс- әрекетіне барлықтарың да жақсы қатыстыңдар. Біз осы сабақтан қандай әсер алдық? Сол сезімімізді алдымыздағы смайликтер арқылы білдіреміз. Сендерге көп- көп рахмет!
Күтілетін нәтижесі:
Білуі: Тірі табиғаттың әсемдігін сезініп, оған қамқор бола білуі.
Меңгеруі: Көру, есту, түсіну арқылы жаңа білімді меңгеруі.
Жасай алуы: Тәрбиешінің тапсырмасын жауапкершілікпен орындап, өздігімен ұқыпты іс әрекет жасай алуы.