Қазақтың ұлттық ойындары: білім мен денсаулықты ұштастырамыз
Бұл материалда қазақтың ұлттық ойындарының бала тәрбиесіндегі маңызы мен олардың дене тәрбиесіне тигізетін әсері жайында сөз болады. Ұлттық ойындар балалардың денсаулығын нығайту, командалық жұмыс дағдыларын дамыту, әдет-ғұрыптар мен мәдениетті таныту үшін аса маңызды.
Мұнда балаларға арналған түрлі ұлттық ойын түрлері мен олардың ережелері, ұйымдастыру тәсілдері ұсынылады. Ойындар балалардың қызығушылығын ояту, зейіндерін арттыру, әрі табиғи қозғалыс дағдыларын дамыту үшін тиімді әдістер ретінде қарастырылады. Балауса тобының тәрбиеленушілері арқылы өткізілген дене тәрбиесі сабағында ұлттық ойындардың маңызы ерекше.
Тақырыптың аясында, балалар ұлттық ойындар арқылы шапшаңдық, тапқырлық, және шешім қабылдау дағдыларын дамыта алады. Ойын барысында балалардың әрқайсысы өздерінің күш-жігерлерін көрсетіп, рухани-психологиялық тұрғыдан өседі. Сапалы ойындар, балаларды бір-бірімен таныстырып, олардың арасындағы достық пен тату өмір сүру мәдениетін қалыптастырады.
Ұлттық ойындар балалардың зейіндерін және есте сақтау қабілеттерін дамытуға да көмектеседі. «Қызғалдақтар» мен «Сарғалдақтар» секілді командалар, бір-бірімен жақсы танысып, ойын барысында сабырлылықтарын күшейтуге тырысады. Жарысқа қатысатын балалар физикалық күш сынаса отырып, бәсекелестік түрінде, бірақ достық шеңберінен шықпай, ұлттық құндылықтарға адал екендерін көрсетеді.
Осылайша, ұлттық ойындар балалардың денсаулығын күшейту, ұлттық мәдениетті насихаттау, және тәрбие жұмысының маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Бұл сабақтар арқылы балалар ұлттық мәдениетімізбен танысып, оларды құрметтеуге тәрбиеленеді.
Топ: «Балауса»
Күні:
Білім беру саласы: Денсаулық
Оқу іс-әрекеті: Дене тәрбиесі
Тақырыбы: Қазақтың ұлттық ойындары
Мақсаты:
Балаларды ұлттық ойындармен таныстырып, білімдерін кеңейту.
Балалардың ұлттық ойындарға, салт-дәстүрге деген қызығушылықтарын арттыру, есте сақтау қабілеттерін дамыту.
Салт-дәстүрлерді құрметтеуге, ұлттық ойындарды дәріптеуге тәрбиелеу.
Әдәс-тәсілдері: түсінік беру, әңгімелесу, ұлттық ойындар ойнату, жарыс.
Көрнекілігі: ұлттық ойындарда ойналатын құралдар
Ұйымдастырушылық оятушылық
Балалар дене шынықтыру залына кіріп, жаттығу түрлерін көрсете отырып, шеңбермен жүреді.
Аяқтың ұшымен жүру
Ирек жүріс түрі
Өкшемен жүру
Жүресінен отырып жүру
Түзу жүру
Бүгін бізде үлкен мәре өтейін деп отыр, балалар. Осы мәреге бүгін біраз қонақтар да жиналған екен, қане қонақтармен амандасайықшы.
Біз бақытты баламыз,
Шыныға да аламыз.
Туған елдің көгінде
Шамшырақ боп жанамыз,
Сәлеметсіздер ме апайлар!
Залға кіріп апайдың артынан қайталап жаттығулар орындайды
Мұқият тыңдайды
Бәрі хормен келген қонақтармен амандасады
Ұйымдастырушылық ізденушілік
Балалар сендер ойын ойнағанды жақсы көресіңдер ме?
-Өте жақсы. Бүгінгі ойын-сауық кешіміздің тақырыбы ұлттық ойындарға байланысты балалар. Сондықтан мен сендерден қандай ұлттық ойындар түрлерін білесіңдер,-деп сұрағым келіп отыр?
-Өте жақсы балалар, олай болатын болса , осы ұлттық ойындарды пайдалана отырып, барлығымыз бірігіп «Көңілді мәре» жүргізсек қалай қарайсыңдар? (балалардың әрқайсысының қолында түсті лента қиығы байланған)
Олай болса, балалар, әрқайсыңның өз қолдарындағы лента түсіне байланысты тез арада 2 топқа бөлініп тұра қалыңдаршы.
Оң жақта қызыл ленталы – «Қызғалдақтар», сол жақта сары ленталы – «Сарғалдақтар» тобы орналасты деп есептейік. Сендер келісесіңдер ме?
Өте жақсы!
Бірінші сендерді сұрақ-жауап арқылы тексергім келіп тұр. Қай топ дұрыс әрі тез жауап беріп отырса, сол топтың ұпайы көбейеді.
«Қызғалдақтар» ұлттық ойын түрін атайды, ал «Сарғалдақтар» оның шартын айтып береді де, бәрің бірігіп ойынды көрсетесіңдер. Сұрақ түсінікті болса бастаймыз
Қызғалдақтар: «Жорға » ұлттық ойыны
«Сарғалдақтар»: Шарты: залдың төріне 2 орындық қойылады, 2 топтан 1 қыздан шығып, жорға жүрісімен (қолдарын белге қойып, мықындарын қозғалтып) мйысып, жүгіріп кетпей, орындықты айналып, өз орындарына тез келу керек. Келесі ойыншылар сайланып, ойын 3 рет қайталанады. Бұл ойынды екі топтың тек қыздары ғана ойнайды (жеңген топ ұпайға ие болады)
«Сарғалдақтар»: «Итеріспек» ұлттық ойыны
«Қызғалдақтар»: Шарты: Зал ртасында 2 құрсау қойылып, ортаға шеңбер не болмаса сызық сызылады, ,2-ден 4 ойын сайланады. Әр жұп өз құрсауының ішіне бір аяқтарын көтеріп тұрып, секіріп, иықтарымен итеріседі, кім шеңберден шықса, сол топ жеңілгені.
«Қызғалдақтар»: - «Аларман» ұлттық ойыны
«Сарғалдақтар» : Шарты: 1 бала-Аларман (қасқыр) болып сайланады. Екінші топ толығымен бір қатар болып түзу тұрады. Тәрбиешінің белгісіменАларман аңшылыққа шығады, оның көздегені қатардың ең соңындағы бала. Ал топ Аларманға соңғы баланы бермеуге тырысады. Жолын бөгейді.
«Сарғалдақтар»: «Көтеріспек» ұлттық ойыны
«Қызғалдақтар» : Шарты:2 топтан 2 баладан шығып күш сынасады. Екеуіде артқа қарап тұрып бір-бірінің қолынан іліп бірінші жылдамдық білдіріп көтеріп алуға тырысады, осылайша жалғаса береді.
Ал енді балалар сендердің топтарыңның күштерін сынағым келіп тұр Ойын: «Қол күрес» деп аталады.
Енді балалар 2 топтың күшін сынап «Арқан тартыс» ойынын ойнайық
Балалар сендерге бүгінгі ұлттық ойындар ұнады ма?
Мен сендерге өте риза болдым. Сендер өздеріңнің шапшаңдылықтарымен , белсенділіктеріңмен, тапқырлық ақыл-ойларыңмен көзге түстіңдер. Рахмет, сендерге
Қызыға келіседі
Балалар жауабы: қыз қуу, арқан тартыс, сақина салмақ, тақия тастамақ, итеріспек, теңге алу, асық ату.
Қызыға отырып келіседі
Тәрбиешінің айтуымен жұмысқа кіріседі
2 топқа ат қойылып, балалар екі топқа бөлінеді
Зейін қойып тыңдайды
Ойын ойнайды, сұрақтарға жауаптар береді
Қызығушылық арттырады
Келесі ойынды атап барлығы бірігіп ойынды қызығушылықпен ойнайды
Балалар белсенділік көрсетуге тырысады
Балалар қызығушылық арттырып , ойынды қызығып ойнайды
Топ ұлдар ортаға шығып қолдарын күрестіріп, күш сынасады
Өте қатты ұнады
Риза болады
Рефлекстік түзету
Балалар бүгінгі ойындар сендерге ұнады ма?
Ал енді балалар сендердің бүгінгі қызығушылықпен ойнағандарың үшін сендерге арнап әкелген қоржындағы сыйлығымыз бар (қоржынның ішінен құрт алып шығып таратылады)
Балалар риза болып сыйлықтарын алып, мәз болып топқа оралады
Күтілетін нәтиже:
Болу керек: ұлттық ойындар жайлы түсінік
Білу керек: ұлттық ойындардың шартын бұзбай ойнау
Үйрену керек: салт-дәстүрге ұстанып, құрметтеп жүруге
«Балдәурен» балабақшасы
Білім беру саласы: Денсаулық
Оқу іс – әрекеті: Дене тәрбиесі
Тақырыбы: «Қазақтың ұлттық ойындары»
Топ: «Балауса»
2012-2013 оқу жылы
