Астана: Білім мен мәдениеттің орталығы ретінде таныту

ӘОЖ 337.24
КБЖ 74.102
Б 94

Рецензенттер:
Қанапина С.Ғ., Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты қазақ тілі мен әдебиеті кафедасының доценті филология ғылымдаының кандидаты

Құрастырушылар:
Керибаева М.Т. - №40 бөбекжай-бақшасының тәрбиешісі
Суйеубаева Г.А. - №40 бөбекжай-бақшасының тәрбиешісі



Астана – Қазақ елі болашағының қаласы. Мәдениетінің ошағы, ғылым мен білімнің ордасы. Еліміздің көгілдір туы желбіреген тәуелсіздігіміздің ордасы.
Жаңа Астанамыздың құрылысы – жас мемлекетіміздің жасампаздыққа ұмтылысының, бүкіл қоғамымыздың жаңаруының ерекше символына айналған құбылыс.
Астана – сәулеті келіскен алып шаһар. Бұны көру, сезіну де бір бақыт, маңдайға біткен бақ емес пе?! Аз уақыттың ішінде көркейіп, түрленіп, тәуелсіздігіміздің түлегі, Отанымыздың жүрегі – Астанамыз да еліміздің жаңа беттерін ашқандай, тәуелсіздігімізді әйгілеп тұр. Жастарымызды болашаққа бастайтын бас қаламыз, біздің елордамыз-Астана, жас қаламыз – өнер, білім мен мәдениеттің, ғылымның ордасына айналуда.



ISBN 978-601-316-269-0 Қазақстан Республикасының
Ұлттық Мемлекеттік кітап палатасы 2016 ж.

Түсініктеме хат
Дидактикалық құрал 5-6 жастағы балаларға арналған. Ересек топ балаларына жеке және топпен жұмыс жасауға болады. Берілген дидактикалық құралда әр тақырып бойынша түрлі суреттер, ұлттық ойындар, тақырыпқа байланысты тақпақтар, мақал-мәтелдер, жаңылтпаштар, видео мен презентациялар бар.
Балалар осы көрнекілікте мен ойындады, видео мен презентацияларды көре отырып Астана қаласынымен оның көрікті жерлерімен жақынырақ танысады. Көргендерін шағын әңгіме құрастырумен, ойын, фото сурет салу мен жапсырумен, Астана туралы видиофильмдер арқылы бекітіп отырады.
Тақпақ, мақал-мәтел, жаңылтпаш пен өлеңдерді жаттай отырып тілдерін, дұрыс сөйлеу дағдыларын қалыптатырады, дидактикалық және ұлттық ойындады ойнау арқылы ойлау қабілеттері дамып, ұлттық дәстүрді жетілдіруге, құрметтеуге тәрбиеленеді.
Дидатикалық құралдың мақсаты: әр баланы жеке өз деңгейі мен қабілеттілігіне қарай оқытуға арналған.















Мақал-мәтелдер

Отан, туған жер, ел туралы 

Ел мен жер егіз.

Елге бай құт емес, би құт.
 
Жұрт дегенде жұмылып,
Ел дегенде егіліп.
 
Иесіне керек болса қоңсы өкпелемейді.
 
Тура биде туған жоқ,
Туғанды биде иман жоқ.
 
Түгел сөздің түбі бір,
Түп атасы Майқы би.
 
Е, құдайым, би қыл,
Би қылмасаң, би түсетін үй қыл.
 
Елшіге өлім жоқ.
 
Елдестірмек елшіден,
Жауластырмақ жаушыдан.
 
Елшінің қылышы – тіл.
 
Ел ағасымен жарасады,
Киім жағасымен жарасады.
 
Аталар сөзі –
Ақылдың көзі
 
Туған жер - тұғырың,
Туған ел - қыдырың.
 
Ел қадірін көрген біледі,
Жер қадірін жүрген біледі.
 
Адам елінде көгерер,
қоға көлінде көгерер.
 
Бөтен жердің гүлінен
Туған жердің тікені артық.
 
Өз елімнің басы болмасам да,
Сайының тасы болайын.
 
Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық.
 
Елінен безген оңбайды,
Көлінен безген қонбайды.
 

Ел не демейді,
есек не жемейді.
 
 
Ел болам десең, бесігіңді түзе.
  
Отан – елдің анасы
Ел – ердің анасы.
 
Туған жердей жер болмас,
Туған елдей ел болмас.
 
Отанды сүю – от басынан басталады.
 
Пәлен жерде алтын бар,
Өз еліңдей қайда бар.
 
Туған жердің жуасы да тәтті.
 
Әркімнің өз жері - жұмақ.
 
Ер елінде,
Гүл жерінде.
 
Өз елінде көртышқанда батыр.
 
Өз елінің иті де қадірлі.
 
Ауыл итінің құйрығы да қайқы.
 
Отан үшін күрес,
Ерге тиген үлес.
 
Құртақандай торғай да,
Өз ұясын қорғайды.
 
Орағың өткір болса,
Қарың талмайды.
Отаның берік болса,
Жауың алмайды.
 
Отансыз адам –
Ормансыз бұлбұл.
 
Үйде оңбаған,
Түзде де оңбаған.
 
Елінен безген ер болмас,
Көлінен безген қаз болмас.
 
Сағынған елін аңсайды,
Сарыала қаз көлін аңсайды.
 

Жат елдің қаршығасынан,
Өз еліңнің қарғасы артық.
 
Бақа көлінде патша,
Балық суында патша.
Жігіт елінде патша.
 
Егілмеген жер жетім,
Елінен айрылған ер жетім.
 
Отанға опасыздық еткенің,
Өз түбіңе өзің жеткенің.
 
Ерінен айрылған көмгенше жылайды,
Елінен айрылған өлгенше жылайды.
 
Ел іші алтын бесік.
 
Жері байдың елі бай.
 
Отан –қуат,
Отбасы – шуақ.
 
Ел елдің бәрі жақсы, өз елің бәрінен жақсы.
 
Есің барда елің тап.
 
Туған жердің ауасы да шипа.
 
Еліңе қарап, ертеңіңе қамдан.
 
Ерден аспақ болса да,
Елден аспақ жоқ.

Орта жүзді қамшы беріп дауға қой,
Ұлы жүзді қауға беріп малға қой,
Кіші жүзді найза беріп жауға қой.
 
Данышпан айтса, ел айтқаны,
Елдің қамын жеп айтқаны.

 Елің - панаң,
Жерің – анаң.

Өз елің өзекке теппес.

Елуінде ер дана,
Елу жылда ел жаңа.
 
Ел жасымен көрікті,
Тау тасымен көрікті,
Аяқ асымен көрікті.
 

Өз елің - алтын бесігің.
 
Кісі елінде сұлтан болғанша,
Өз еліңе ұлтан бол.
 
Ит тойған жеріне,
Ер туған еліне.
 
Кімнің жерін жерлесең,
Соның жырын жырларсың.
 
Өз елімнің басы болмасам да,
Сайының тасы болайын.
 
Елінен безген оңбайды,
Көлінен безген қонбайды.
 
Іргесі берік елді
Жау ала алмас.
Ауызы бір елді,
Дау ала алмас.
 
Ұлтарақтай болса да,
Ата қонысы жер қымбат.
Ат төбеліндей болса да,
Туып өскен ел қымбат.
 
Жат елдің жақсысы болғанша,
Өз еліңнің сақшысы бол.
 
Өз елім - өлең төсегім.
 
Ынтымақсыз елді -
Ұрысы билейді.
Ынтымақты елді -
Дұрысы билейді.
 
Алтын алма, алғыс ал,
Алтын деген - жер сыйы,
Алғыс деген - ел сыйы.
 
Ел даусыз болмайды,
Ер жаусыз болмайды.
 
 
Ел құлағы елу.
 
Бүлінген елден,
Бүлдіргі алма.
 
Балық іздесең көлге бар,
Береке іздесең елге бар.
 

Ел-жұртыңның қадірін
Іс түскенде білерсің.
Сары тонның қадірін,
Қыс түскенде білерсің.
 
Еркектің жаманы,
Қатынын жамандар.
Елдің жаманы,
Батырын жамандар.
 
Аңқау елге - арамза молда.
 
Отан – оттан да ыстық.
 
Отансыз адам,
Ормансыз бұлбұл.
Тіл туралы мақал-мәтелдер.
1. Ана тілің алпыс тілге татиды.
2. Тілін білмейтіндер емес, тілін білгісі келмейтіндер - мәңгүрт.  
3. Тіл мәртебесі - ел мәртебесі.
4. Тіл - достықтың алтын көпірі.
5. Тіл - ұлттың сүйенетін тамыры, сыйнатын тәңірі.
6. Халық үшін өзге тілде сөйлеу қауіпті емес, өзге тілде ойлау қауіпті.
7. Тілі өлген ел - тірі өлген ел.
8. Тіл - өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем. Тілден тілдің кеңдігі болмағанымен, кемдігі жоқ.
9. Өз тілің - бірлік үшін, Өзге тілің - тірлік үшін.
10. Тіл сүйексіз болса да, сүйектен өтеді.
11. Тіл қоса алар жер мен көктің арасын, тіл айырар анасының баласын.
12. Тіл ақылдың - өлшемі.
13. Ішімдегінің бәрі тілімде, тілімдегінің бәрі түрімде. 
14. Жақсы тауып айтар, жаман қауып айтар.
15. Ашынған тілді болар, ашыққан ұры болар.
16. Көнектей басыңа шүмектей тілің жау.
17. Тіл жүйрік емес, ой жүйрік.
18. Аузы құлып сандықты тіс ашпаса, тіл ашады.
19. Сөз қадірін білмеген - өз қадірін білмейді.
20. Ми ойлағанды тіл тындырады.
21.Құлаққа кірген суық сөз, көңіліңе барып мұз болар.

Білім туралы .
Білетінің бір тоғыз,
Білмейтінің тоқсан тоғыз.
Білмесең үндеме,
Білгенді күндеме.
Білім гауһар, бағасы жоқ.
Надандық кесел, дауасы жоқ.
Киіміне қарап қарсы алады,
Біліміне қарап шығарып салады.
Күш - білімде, білім - кітапта.
Қына тасқа бітеді,
Білім басқа бітеді.
Білегі күшті бірді жығады,
Білімі күшті мыңды жығады.
Өз білмегеніңді кісіден сұра,
Үлкен жоқ болса кішіден сұра.
Ақыл - тозбайтын тон,
Білім – таусылмайтын кен.
Білім арзан, білу қымбат.
Жаста оқыған оқуың - тасқа жазғанмен бірдей,
Егде тартқанда оқыған оқуың - мұзға жазғанмен бірдей.
Екпей егін шықпас,
Үйренбей білім жұқпас.
Наданмен дос болғанша,
Кітаппен дос бол.
Оқымаған бір бала,

Оқыса екі бала.
Ұстаздан шәкірт озар.
Алтын алма, білім ал.
Ғылым - теңіз, білім - қайық.
Тіліңмен жүгірме, біліммен жүгір
Көп жасаған білмейді, көп көрген біледі
Білімді өлсе,
Қағазда аты қалар.
Ұста өлсе,
Істеген заты қалар.
Өнер - ағып жатқан бұлақ,
Ілім - жанып тұрған шырақ.
Білімді бесіктен тесікке дейін ізден.
Жердің сәні - егін,
Ердің сәні - білім.
Өмірдің өзі - ұлы ұстаз.
Білім басы - бейнет, соңы - зейнет.
Ілім - бұлақ 
Білім - шырақ.
Оқусыз білім жоқ, 
Білімсіз күнің жоқ.
Оқу инемен құдық қазғандай.
Оқу түбі тоқу.
Ойнада күл, 
Оқыда біл.
Білім - ер азығы, 
Ер - ел азығы.
Оқу - білім азығы, 
Білім - ырыс қазығы. 
Оқу - білім бұлағы, 
Білім - өмір шырағы.
Білімдіге дүние жарық, 
Білімсіздің күні қаріп.
Білім таппай мақтанба, 
Өнер таппай баптанба.
Көргеннен көрмегенін көп. 
Білгеннен білмегенің көп.
Білім алып құрасын, 
Еңбек етіп сұрасын.
Білім ауысады,
Ырыс жұғысады.
Біреу білмегеңді, біреу білер,
Біреу жылайтынға, біреу күлер.
Туа білмейді, жүре біледі.
Білімдіден ақыл шығар.
Ақылды қарттан нақыл шығар.
Қарғыстың ең жаманы:
Өзің білме, білгеннің тілін алма.
Қой асығы демей-ақ
Қолыңа толса, сақа тұт,
Жасы кіші демей-ақ
Ақылы асса, аға тұт.
Қолдағы бар алтынның қадірі жоқ
Ақыл азбайды,
Білім тозбайды.
Сақтықты соқырдан үйрен,
Кішілікті түйеден үйрен.

Ел туралы
Азған елдің баласы бірін-бірі жамандар, 
қақпан құрып алдына құлатуға амалдар.
Озған елдің баласы бірін-бірі "батыр" дер, 
қойны-қоншы құйылып, толып тұрған ақыл дер
Аз қойда айран бар, өре жоқ, 
Аз елде азар бар, төре жоқ.
Айрылған болсаң еліңнен, 
қуатың кетер беліңнен.
Айрылған ел — азады, 
Қосылған ел — озады.
Ақбөкенді "жатыр" деме, 
Көшкен елді "отыр" деме.
Акқу көлге, ер елге паналайды. 
Арқа сүйер елің болсын, 
Аунап жатар жерің болсын.
Алысып ойнар теңің болсын, 
Сүңгіп бойлар көлің болсын.
Арша өскен жерінде, 
Азамат өскен еліңде.
Атауы кеткен елдің матауы кетеді. 
Бабын тапсаң: байлық — жерде, 
береке, салтанат — елде.
Бақа көлінде патша, 
Балық суында патша,
Жігіт елінде патша.
Бақа көлін сүйеді, 
Бұлдырық шөлін сүйеді,
Ер жігіт елін сүйеді. 
Білек түр де еңбек ет, 
Етек түр де елге жет.
Дос та елден, жау да елден (Дулат). 
Ел аралаған сыншы болар, 
Орман аралаған үйші болар.
Ел артындағы шаң жұтады, 
Ел алдындағы май жұтады.
Ел ауызы дуалы, 
Көп ауызы куәлі.
Ел барда ер қор болмас, 
Ер барда ел қор болмас.
Ел боламын десең — бесігіңді түзе. 
Ел бұзылса салады шайтан өрнек (Абай). 
Елге берсең асыңды 
ел қадірлер басыңды.
Итке берсең асыңды
ит мүжиді басыңды.
Елге дұшпан жерге сыймас, 
Жерге дұшпан елге сыймас.
Елге, елек те керек, желек те керек. 
Елге ел қосылса — құт, 
Желге сел қосылса — жұт.
Елге ерсі іс істеме. 
Елге жақса қылығың — елдің іші тынымың. 
Елге жақпаса қылығың — үзіледі жұлының.
Елге келген жұмыска: 
жақсы жүрер қайысып,
жаман жүрер майысып (Майлықожа).
Елге қылған жақсылық еленбей қалмайды, 
Еңбек еткен ерінбей кенелмей қалмайды.
Елге мал көптік қылмайды, 
Жерге тал көптік қылмайды,
Тарыға май көптік қылмайды,
Күрішке су көптік қылмайды.
Елге сыймаған жерге сыймайды. 
Ел даусыз болмайды, 
Ер жаусыз болмайды.
Елде болса ерінге тиеді, 
Ауылда болса ауызға тиеді.
Ел дегенде езіліп, 
жұрт дегенде жұмылып істе.
Елді ерке бұзады, 
Етті желке бұзады.
Елді есі кеткен жамандайды. 
Елді жерде түлкі аштан өлмес. 
Елді жер — еңісті жер, 
Еңісті жер — жемісті жер.
Елді қу бұзады, 
Сүтті су бұзады.
Елдің даңқын қонағы шығарар, 
Жердің даңқын бұлағы шығарар.
Елдің елдігі ерінен танылар, 
Елдің байлығы жерінен танылар.
Елдің көзі елу. 
Елдің күші елу батпан. 
Елдің күші селдің күші. 
Елдің іші береке, 
Көптің іші мереке.
Елді сөкпе, кенді төкпе. 
Ел ебелек емес, 
Ер көбелек емес.
Ел-елдің бөрі жақсы, 
өз елің бәрінен де жақсы.
Еленем десең елге жақ, 
Жер емем десең жерге жақ. 

Жаңылтпаш.

Тақпақтар.
Туған жерде толамыз,
Ертең жігіт боламыз.
Отан- ортақ үйіміз,
Көңілді ән мен күйіміз. 

ТУҒАН  ЕЛІМ
Менде сөйлер сөз болса –
Өзің берген сөзің ғой!
Менде көрер көз болса –
Өзің берген көзің ғой!
 
Шаттық құшқан шеруде,
Күйді өтерген өзің ғой!
Қиындықты жеңуге
Үйреткен де өзің ғой!
 
Толқығанда сезім –ой,
Әппақ арым, тілегім.
Туған елім өзің ғой –
Арқа сүйер тірегім!
 
Туған елім, өзіңнің,
Жазираңды кездірдің.
Жайма –шуақ кезімнің,
Рахатын сездірдің!
 
Туған елім – гүл елім,
Қасиетіңді білемін.
Өзіңе деп жүремін –
Лүпілдеген жүрегім!
Отан
Бақытты боп жүргенім
Сенің арқаң, Ұлы Отан.
Елім менің –тірегім,
Құшағында гүл атам.
Шығысыңнан арайлы,
Күліп атқан құба таң.
Сенен бақыт тарайды
Баршамызға Ұлы Отан.
Сарқылмайтын қуатым,
Тірегімсің сен, Отан.
Мәңгі соғып тұратын
Жүрегімсің сен, Отан!

Отаным менің өмірімнің айғағы,
Бұзылмаған ел ғой, әлі қаймағы.
Балалық жас, лүпілдеген жүректі,
Желбіретті Отан қанат жайғаны.

Тәуелсіздік түскен жок қой аспаннан.
Тарихы оның тым әріден басталған.
Ождандықтан құтқарам деп елімді,
Талай боздақ қара жерд і жастанған.
Еркіндік ежелден-ақ ел тілегі,
Ертенді ойлап көңілім серпіледі.
Еркіндіктің қадырын білетін ел
Жалынды жастарымен желпінеді.
Желтоқсаннан бастау алған теңдігі,
Қазағымның өркендеді елдігі
Құрбан болған Тәуелсіздік жолында
Ағалардың ұмытылмас ерлігі.
Сарқылмайтын қуатым,
Тірегімсің – Қазақстан!
Мәңгі соғып тұратын
Жүрегімсің – Қазақстан!

Ойындаржинағы.
1.Ұлттық ойын: «Орамал тастамақ»
2. Д/о: «Туған жерді гүлдендір»
3. Ойын: «Қазақстанның қалаларын ата»
4. Ойын: «Мемлекетті тап»
5.Ойын: «Өз бас киіміңді тап»
6. Конструктор ойыны: «Зәулім ғимарат»
7.Д/о: «Сиқырлы сандықта не екенін тап?»
8. Ойын: «Бәйтеректі құрастыр»
9. Ойын: «Суретті сал»
10. Ойын: «Қалалар»
11. Ойын: «Өзендерді ата»
12. Ұлттық ойын: «Киізүй»
13. Ойын: «Қайда не бар?»
14.Ойын: «Кім жылдам»
15.Д/о: «Балық аулау»
16.Д/о: «Ауа, жер, су»
17. Ойын: «Аспаптарды таниық»
18. Д/о: «Кім не біледі»
19.Қимыл-қозғалыс ойыны: «Кім жылдам»
20. Д/о: «Аспаптар үйшігін тап»
21. Компьютермен ойын: «Логикалық ойындар»
22.Ұлттық ойын: «Белбеу соқ»
23. Қимылды ойын: «Допты себетке жина»
24.Ұлттық ойын: «Қыз қуу»
25.Ұлттық ойын: «Теңге жина»
26. Қимылды ойын: «Үкі»
27.Ойын: «Орныңды тап»
28. Компьютермен ойын: «Саны бар ертегіні тап»
29. Д/о: «Кімге не керек?»
30.Сюжеттік-рөльдік ойын: «Дәрігер емдейді»
31.Д/о: «Жақсы-жаман»
32. Ойын: «Достық көпірі»
33. Ойын: «Бәйтерек, Ақорда» пазлы жинау.
1.Ұлттық ойын: «Орамал тастамақ»
Мақсаты:Балаларды ойын барысымен таныстыру.
Эстетикалық мәдениетін дамыту.
Еңбекқорлыққа, мәдениеттілікке тәрбиелеу.
Балалар шеңбер жасап тұрады.Бастаушы(тәрбиеші) балаларды айнала жүріп бір баланың артына орамал тастап кетеді.Артына орамалды тастағанын сезген бала менің артамда деп жауап береді.Артына орамалдың тасталғанын сезбесе ол өлең,тақпақ айтып немесе билеп беруі керек. 
Балалар шеңбер бойында көздерін жұмып тұруы керек.Ойын осылай жалғаса береді. 

2.Дидактикалық ойын: «Туған жерді гүлдендір»
Мақсаты:Ойын арқылы балалардың ой-өрісін , қиялын ұштастырып Отанға, Туған жерге деген махаббаттарын арттыру. Патриоттық сезімдерін оятып, лебіздерін білдіру.
Ойын барысы: Әуен ырғағымен түрлі –түсті гүлдерді алып туған жерге, Отанына деген ізгі тілектерін айтып Қазақстан картасына апарып орналастырады.

3. Ойын: «Қазақстанның қалаларын ата»
Мақсаты:Қазақстан қалалары туралы  танымдық білімін арттыра  отырып әңгімелей білуге үйрету. Әңгімелей  білуге , ойын жеткізуге, сөздік қорын, тілін дамыту.Отанды сүюге,тіл мәдениетіне, сұлулыққа, сезімталдыққа, имандылыққа, адамгершілік  ізгі   қасиеттерді сіңіруге тәрбиелеу;
Ойын барысы: Балалар шеңберге тұрып немесе орындықтарында отырады, тәрбиеші допты балаларға бір-бірден лақтырады, бала допты қағып алып Қазақстанның қаласын атайды.

4. Ойын: «Мемлекетті тап»
Мақсаты:Балаларға елдердің көптігін, әр түрлі ұлт бар екені туралы ойларын кеңейту; картадан өз елін және астанасын табуға үйрету; Республика рәміздерін, оның ішінде туды білуге, оларды айыра білуге білімдерін қорытып, бекіту. Патриоттық сезімдерін, Отанды сүюге, еліміздің рәмізін құрметтеуге тәрбиелеу.
Ойын барысы: Экранда Мемлекеттің Туының суреті шығады.
-Бұл қандай мемлекеттің туы?
-Мемлекеттің астанасы қай қала?
Глобустан елімізді Қазақстан Республикасын, елордамыз-Астананы көрсету.

5. Ойын: «Өз бас киіміңді тап»
Мақсаты:Ұлттық киімдерді білуге білімдерін жетілдіру. Балалардың салыстыру арқылы сөздерді байланыстыра сөйлеуге тілдерін жаттықтыру. Есте сақтау, ойлау қабілеттерін дамыту. Басқа ұлттарды сыйлауға тәрбиелеу.
Ойын барысы: Балалардың алдарына бірдей суретпен ұлттық бас киімдердің суреті және карточкада ұлттық бас киімдердің суреті беріледі. Салыстыру арқалы бірдей суреттерді тауып қояды. Қандай ұлттың бас киімі екенін айтады.
6. Конструктор ойыны: «Зәулім ғимарат»
Мақсаты:Астана қаласындағы әдемі, әсем ғимараттармен танысу.
Констуктордан балалар топтасып ғимараттар құрастыру.
Ұжымдыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу.
Ойын барысы: Суреттерден көрген Астана қаласының ғимараттарын естеріне түсіру. Балаларға алдарына құрастыру «Конструктор» беріледі, топтасып үлкен, биік ғимарат құрастырады.

7. Дидактикалық ойын: «Сиқырлы сандықта не екенін тап»
Мақсаты:Тілдік қорларын дамытып, логикалық ойлау қабілеттерін және белсенділіктерін арттыру. Ұйымшылдықпен қатысуларын қалыптастыру.
Ойын барысы:Тәрбиеші балаларға топқа мынадай әдемі сандықты сиқыршы жібергенін айтады да, көрсетеді. Бұл сандық өте сиқырлы, ғажайып. Әрбір тапсырма мен ойынның шартын орындасақ сиқыр көрсетеді.
-Орындап, сиқырды көргілерің келе ме?
Тәрбиеші балаларға жұмбақ жасырады, жұмбақ шешуін тапқанда сандақ ішінен зат шығады. (Киіз үй, сандық, домбыра, қамшы, кесе, торсық).

8. Ойын: «Бәйтеректі құрастыр»
Мақсаты:Балаларды ойын барысымен таныстыру.
Бөлшектерді дұрыс құрастыруға үйрету.
Әсемдікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу.
Ойын барысы: Балаларға Бәйтерек суретінің пазлы бөлшектері беріледі, балалар өз бетімен пазлыны құрастырады.

9. Ойын: «Суретті сал»
Мақсаты:Балаларға үлгіге қарап сурет салуды үйрету.
Бәйтеректі Астананың символы ретінде құрметтеуге тәрбиелеу.
Тақтаға «Бәйтерек» суретінің үлгісі ілінеді, балалар сол үлгіге қарап сурет салады.

10. Ойын: «Қалалар»
Мақсаты:Қазақстанның қалаларын атау.
Тілдік қорларын, есте сақтау қабілеттерін дамыту.
Патриоттық сезімдерін ояту.
Ойын барысы: Балалар белгілі бір әріпке Қаазқстан қалаларын атайды. Қазақстан қалаларын атаған балаларға билет беріледі.

11. Ойын: «Өзендерді ата»
Мақсаты:Қай қалада қандай өзен орналасқанын айту.
Табиғатты сүюге, аялауға тәрбиелеу.
Балалар қай қалада қандай өзен орналасқанын айтады немесе өзен атауларын атайды. Тәрбиеші балаларға картадан өзендердің қай жерде орналасқанын көрсетеді.

12. Ұлттық ойын: «Киіз үй»
Мақсаты:Балалардың киіз үй туралы түсініктерін кеңейту.
Киіз үй бөліктерімен таныстыру.
Ойлау, есте сақтау, сөздік қорларын дамыту.
Қазақ халқының ұлттық ойындарын қадірлеуге тәрбиелеу.
Ойынды далада немесе бөлме ішінде ойнатуға болады. Ойынға қатысатын балалар екі топқа 5 баладан бөлінеді. Жерде бас орамалдары жайылып тұрады. Музыка әуені қосылған кезде, балалар орамалды айнала жүреді. Музыка әуені тоқтаған кезде балалар жерде жатқан орамалды қолдарына ұстап жоғары көтеріп, киіз үйді құрастырады. Осылай ойын бірнеше рет қайталанады.

13. Ойын: «Қайда не бар?»
Мақсаты:Қазақстан картасы «Атамекен» туралы түсінік болу.
Қазақстанның бүкіл табиғат байлықтары туралы білімдерін
кеңейту.
Өз туған жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру және табиғатқа
қамқорлық жасауға тәрбиелеу.
Ойын барысы: Балалар Қазақстан картасын қарап қай қалада, қандай табиғи байлықтары бар екенін тауып айтады. Карточкадағы суреттерді тауып, картадағы қалаларға жапсырып қояды.
14.Ойын: «Кім жылдам»
Мақсаты:Балаларды шапшаңдыққа, жылдамдыққа баулу.
Ойын құралдары: белбеу
Ойын шарты: Ойыншылар ойынға екі-екіден қатынасады. Ортаға шыққан екі ойыншы бір-біріне арқасын беріп, екі жаққа қарап тұрады.Аяқтарының арасын иықтарының деңгейімен бірдей етіп ұстайды. Сонан соң ойын жүргізуші екеуінің аяғының арасына ұзыннан ұзақ белбеу тастайды да "бір, екі, үш" деп санайды. "Үш" деген де кім еңкейіп белбеуді бұрын алса, соның жеңгені. Бұл адамның өз денесін еркін меңгеріп, тез қимылдауының нәтижесінде жүзеге асады. Ойынға басқа ойыншылар шығады. Екінші кезекте әр жұптың жеңімпаздарымен арадағы жарыс болады. Ең соңында жеңген екі ойыншы қалады. Сол екеуінің қайсысы жеңіп шықса, сол жеңімпаз атанады.

15.Д/о: «Балық аулау»
Мақсаты:Қойылған сұраққа толық жауап беруге жаттықтыру.
Тілдің сөйлеу қабілетін дамыту, сөздік қорларын байыту.
Толық жауап беруге дағдыланжыру.
Ойын шарты: қармақпен балық ұстап алу, әрбір балықта балаларға қоятын сұрақтар бар.

16. Д/о: «Ауа, жер, су»
Мақсаты:Табиғат құбылыстарын білуге үйрету.
Ойлау қабілеттерін дамыту.
Табиғатты қорғауға тәрбиелеу.
Ойын барысы: Ауа дегенде құс болып ұшады, жер дегенде қоянша секіреді, ал, су дегенде балықша жүзеді.

17. Ойын: «Аспаптарды таниық»
Мақсаты:Аспаптарды дыбысынан тану, аспап суретін көрсету.
Есту, есте сақтау қабілеттерін, шығармашылықтарын дамыту.
Өнерді сүйюге тәрбиелеу.
Балалар дөңгеленіп шеңберге орындақ отырады, үстел үстінде музыкалық аспаптар суреттері жайылған. Тәрбиеші балаларға үнтаспадан әр аспаптың дыбысын қосады, балалар қай аспап дыбысы екенін тауып айтулары керек. Қай бала бірінші айтса, сол балаға сол аспаптың суреті беріледі. Ойын осылай жалғаса береді.

18. Д/о: «Кім не біледі?»
Мақсаты:Қазақстан туралы білімдерінбекіту.
Сөздік қорларын молайту, дүниетанымдарын кеңейту.
Отанға, Туған жерге деген сүйіспеншіліктерін ояту.
Ойын сұрақ-жауап арқылы ойналады. Тәрбиеші балаларға Қазақстан туралы сұрақтар қояды, балалар жауап береді.
-Біздің Республикамыз қалай аталады?
-Отан дегеніміз не?
-Біз қай тілде сөйлесеміз?
-Отанымызды жақсы көреміз бе?
-Біздің Елордамыз қай қала?
-Біздің президентіміз кім?
-ҚР рәміздерін ата?
-Қазақстан рәміздері туралы өлең жолдарын айтып беріңдер?

19. Қимыл-қозғалыс ойыны: «Кім жылдам»
Мақсаты:Астана қаласының ғимараттарын білу.
Ойлау, есте сақтау қабілеттеріндамыту.
Бой көтеріп келе жатқан Астанамызды мақтан тұтуға тәрбиелеу.
Сурет арқылы Астана қаласының ғимараттарын атап, оның қызметін түсіндіру. Ол ғимараттарда не бар екенін әңгімелеп айтып беру.

20. Д/о: «Аспаптар үйшігін тап»
Мақсаты:Аспаптар туралы білімдерін бекіту, аспапты дыбысынан тану.
Ойлау, есте сақтау қабілеттерін, шығармашылықтарын дамыту.
Өнерді сүйюге тәрбиелеу.
Тәрбиеші балаларға музыкалық үйшікті көрсетеді. Бұл ерекше үйшік, онда әр түрлі аспаптарды ойнайтын музыканттар тұрады. Егер жақсылап тындасақ, әр үйдің терезесінен қандай аспап дыбысы естілетінін анықтауға болады. Тәрбиеші әр түрлі аспапта ойналған музыкалық шығарма үзінділерін қосады. Балалар қосылған аспаптың суретін көрсетеді. Тәрбиеші дұрыс екенін тексеру үшін сол үйшіктің терезесін ашады.

21. Компьютермен ойын: «Логикалық ойындар»
Мақсаты: Логикалық тапсырмаларды, жұмбақтарды шешуге жаттықтыру.
Интеллектуалдық қабілеттерін, шығармашылықтарын дамыту.
Баланың қоршаған ортаға деген өз көзқарасын қалыптастыру.
Балалар компьютер арқылы жұмыс жасайды. Аларында логикалық тапсырмалар, жұмбақтар, есептер беріледі. Жауаптарын іздеу арқылы ойланып, салыстырады, логикалық ретпен ойлауға, дұрыс жауап табуға үйренеді.

22.Ұлттық ойын: «Белбеу соқ»
Мақсаты:Балаларға ойын түрімен таныстыру.
Ұлттық ойындардың сан түрлігін айту.
Шапшандылықтарын, ептіліктерін дамыту.
Отанын сүюге, құрметтеуге тәрбиелеу.
Ойыншылар екі-екіден жұптасып шеңбер жасап тұрады.Бір белбеуді алып екіншісін қууға тиіс. 
Қашып жүрген бала шеңбердегі жұптасып тұрған екі баланың алдына келіп тұрады.Артық қалған үшінші бала қаша жөнеледі.ойыншы оны қуып жетіп белбеумен соғады да,өзі де бір жұптың алдына тұра қалады.Оның орнына келесі ойыншы шығып,ойынды жалғастыра береді.Белбеу ең соңында кімде қалса сол ойыншы жеңіліске ұшырайды да өз өнерін көрсетеді. 


23. Қимылды ойын: «Допты себетке жина»
Мақсаты:Саппен берілген мақсатты орындау.
Шапшандылықтарын, байқампаздықтарын дамыту.
Бір-бірін сыйлауға, ұжыммен жұмыс жасауға тәрбиелеу.
Ойын шарты: Шашылып жатқан доптарды кезек жүгіріп барып себетке жинау.

24.Ұлттық ойын: «Қыз қуу»
Мақсаты:Балалардыұлттық ойын түрімен таныстыру.
Қазақ халқының ойынын ары қарай жетілдіріп дамыту.
Икемділікке, шапшандылыққа, төзімділікке тәрбиелеу.
Балалар арасынан бір ер бала, бір қызды(ағаш атпен) қуады. Бала қызға жетіп қолынан ұстаса ол жеңіске жеткені. Кейде қызды 2 бала да қуады қай бала бұрын жетіп қыз қолын ұстаса сол бала жеңіске жетеді.


25.Ұлттық ойын: «Теңге жина»
Мақсаты:Балаларды ұлттық ойын туралы түсінігінің болуы.
Шапшандылықтарын арттыру, сөздік қорларын дамыту.
Отан сүйгіштікке тәрбиелеу.
Ойынға қатысушылар тепе-тең екі топқа бөлінеді.Әр қайсысы жеке-жеке ағаш таяқтан жасалған атқа мінеді. Ойын кезегі басталатын жерге сызық сызылады.Одан әрі 20-30 метрдей жерден дөңгелек сызылады.Дөңгелекке он-оннан тенге күмісі салынады. Содан екі топтан екі сайыскер шығады.Сызыққа келіп қатарласып тұрады.Бастаушының белгісі бойынша шыбық аттарымен шаба жөнеледі.Сол беттерімен әлгі дөңгеелкке жетіп қол соғып жібереді де, тенгені іліп алып, әрі қарай шауып кете барады, дөңгелек тұсында бөгелуге болмайды. Ұпай әр сайыскердің іліп алған теңгесінің санына қарай есептеледі.Қай топ көп ұпай жинаса, сол топ жеңеді.


26. Қимылды ойын: «Үкі»
Мақсаты:Үкі құсымен балаларды таныстыру. Үкі түн құсы екенін айту.
Байқампаздыққа тәрбиелеу.
Құстарға қамқор болуға тәрбиелеу.
Ойын шарты: Үкіні таңдап аламыз, ол ұйықтап отырады. Балалар жанында ойнап жүреді. «Түн» деген кезде үкі оянып, ұшады. Үкі ұшқан кезде балалар бір орында қимылсыз тұрып қалуы керек.

27.Ойын: «Орныңды тап»
Мақсаты: Балаларды аз қимылды ойын түрімен таныстыру.
Ойын барысын түсіндіру. Сөздік қорын дамыту.
Қызығушылықтарын арттыру.
Ұлттық ойынды қастерлеуге тәрбиелеу.
Екі жұп арқасын түйістіріп қойған екі орындыққа айналып музыканың сүймелдеуімен билейді.Музыка кілт тоқтағанда, тұрған екі орындыққа отырып үлгеруі керек,орын алмай бос қалған екі адам айып төлейді, ән салу,би билеу, жұмбақ , жаңылтпаштар кайту.

28. Компьютермен ойын: «Саны бар ертегіні тап»
Мақсаты:Саны бар ертегілерді естеріне түсіріп, айту.
Логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.
Өзге ұлт мәдениетін құрметтеуге тәрбиелеу.
Компьютермен жұмыс: Балалардың алдарына компьютерден саны бар ертегілер көрсетіледі. Балалар ертегіге қарап керек санды орналастырады.

29. Д/о: «Кімге не керек?»
Мақсаты:Спорт түрлерімен таныстыру.
Есте сақтау, ойлау қабілеттерін дамыту.
Денсаулыққа, спортқа деген құштарлықтарын дамыту, спортты
сүюге тәрбиелеу.
Ойын барысы: Игровизордасуретте көрсетілген спортшыға не керек екенін айтып, дұрыс суретті көрсетіп сызықпен сызып апару.

30.Сюжеттік-рөльдік ойын: «Дәрігер емдейді»
Мақсаты:Ақ халатты абзал жандардың игілікті еңбегіне деген балалардың сүйіспеншіліктерін арттыру. Дәрігердің сезімталдығы, кішіпейілділігі, қамқорлығы сияқты қасиеттерін жете түсіндіру.
Қажетті атрибуттар: дәрігердің ақ халаты, қалпақ, рецепті жазатын қағаз, қалам, фонендаскоп, градусник т.б. құралдар.
Ойын шарты. Балаларды рөлдерге бөлу: дәрігер, медбике, ауру бала - қуыршақ, ауру баланың шешесі.
«Шешесі» ауру баласын дәрігерге әкеледі. Дәрігер «қай жері аурады?» деп сұрап балаға градусник қояды, өкпесін тыңдайды, рецепт жазады. «Медбике күніне үш рет укол салады» деп процедура кабинетіне жібереді.
Ойын барысында, егер дәрігерге келушілер кезек күтіп ұзақ отырып қалса, балаларға емханада шуылдауға болмайды, шу дәрігерге де, ауру адамға да бөгет жасайды деп, дер кезінде араласып, дұрыс бағыт беріп отыру керек.
Ақ халаты үстінде
Аппақ оның ісі де;-
Ауырсаң сен, емдейді
Келеді түн ішінде
31.Д/о: «Жақсы-жаман»
Мақсаты:Қасиетті жұма күні туралы білімдерін кеңейту,адамның
Жаман – жақсы қасиеттерін айту.
Адами қасиеттерін қалыптастыру.
Имандылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.
Ойын барысы: Ойын әңгіме түрінде өтеді. Тақтаға адамның жақсы-жаман қасиеттері туралы суреттер ілінеді. Балалар суретке қарап отырып, не жақсы, не жаман екенін әңгімелеп айту.

32. Ойын: «Достық көпірі»
Мақсаты:Достық туралы білімдерін бекіту.
Шапшандылықтарын дамыту.
Бір-біріне көмек көрсетуге, жанашырлық сезімдеріне тәрбиелеу.
Ойын шарты: Балалар екі қатар тұрып, бірақ бір-біріне қарама-қарсы тұрады. Тәрбиеші сол «көпірмен» допты домалатады. Балалардың достықтарының, ауызбіршіліктерінің арқасында допты «көпірдің» басынан аяғына дейін жерге түсірмей домалатады.
33. Ойын: «Бәйтерек, Ақорда» пазлы жинау.
Мақсаты:Балаларды ойын барысымен таныстыру.
Бөлшектерді дұрыс құрастыруға үйрету.
Әсемдікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу.
Ойын барысы: Балаларға Бәйтеректің, Ақорданың суретінің пазлы бөлшектері беріледі, балалар өз бетімен пазлыны құрастырады.















Қазақстан Республикасының Президенті
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев




Қазақстан Республикасының гербі

Қазақстан Республикасының туы


















Қазақстан Республикасының тұңғыш ғарышкері
Тоқтар Әубакіров


Қазақстан Республикасының ұшқыш-ғарышкер
Талғат Мұсабаев

Қазақстан Республикасының ғарышкері
Айдын Айымбетов




Ғарыш суреті



Байқоңыр



Қазақстанның ең биік ғимараттарының тізіміне 100 метрден биік ғимараттар кіреді.

1. «Абу-Даби Плаза" – әр түрлі биіктіктегі бірнеше үйден тұратын, көп қызметті кешен. Құрылыс жұмыстары 2010 жылдың қараша айында басталып, 2016 жылдың қараша айында аяқталады деп жоспарлануда. «Абу-Даби Плаза" тек Қазақстанда емес, онымен қатар «Орталық Азиядағы» ең биік ғимарат атанады. 88 қабаттан тұратын ғимараттың шыңы 382 метр биіктікте орналасатын болады. Жалпы аумағы 510 мың шаршы метрді қамтып, жобаның құны 1 миллиард АҚШ долларын құрайды. Болашақта кешеннің ішінен қонақ үй, кеңселер, пәтерлер, сауда орталығы, қысқы бақ бой көтереді. 

2. «Меруертті мекен» - әр түрлі биіктіктегі көп қабатты үйлерден құралған кешен (37, 40, 53 қабат). Арасындағы ең биігі 210 метрге жуықтайды.
Ғимарат ассиметриялылығымен ерекшеленеді: 32-қабаттан бастап аумағы кеңейе түседі. Соңғы қабаттың аумағы алғашқы бірінші қабаттан 15 метрге артық. Ал кешеннің аумағы – 280 000 шаршы метр.Жоба құны – 350 миллион.


3. «Солтүстүк сәуле» атты тұрғын үй кешені Астанада 2008 жылы салынған. Кешен 34, 39, 44 қабаттан құралған тұрғын үйлерден тұрады.  «Хай-тек» стилінде жасалған тұрғын үй кешенінің биіктігі 180 метр. 


4. «Қазақстан Темір Жолы» ҰҚ бас кеңсесінің ғимараты - Қазақстанның биік доминанттарының бірі. Заманауи үлгіде жасалған зәулім үй Астананың мақтанышына айналды. Және Қазақстандағы ең биік ғимарат. Биіктігі – 175 метр.


5. «Есентай Тауэр» - Әл-Фараби даңғылында орналасқан Алматы қаласының ең биік ғимараты. 36 қабаттан тұратын ғимараттың биіктігі – 168 метр.

6. "TRANSPORT TOWER" (көлік және коммуникация ғимараты) ғимаратының биіктігі 155 метрге жетеді.




7. «Хан Шатыр» - Астанада орналасқан сауда және ойын-сауық кешені. 2010 жылдың 6 шілдесінде ашылған. Ерекше құрылыстың төбесі 150 метрлік мөлдір шатырмен жабылған. Қолданылған материалдардың химиялық құрамының арқасында сырттағы ауа райына қарамастан, іштегі микроклимат үнемі бірқалыпты.
Хан Шатырдың жалпы аумағы - 127 000 шаршы метр. Ішінде супермаркет, отбасылық бақ, дәмханалар мен мейрамханалар, кинотеатр, жаттығу залы, жасанды жағалау, кеңселер, 700 орынға арналған паркинг орналасқан. Оның басты артықшылығы – төрт мезгіл бойы температурасы +35 градус болып тұратын жасанды жағажайында. Жасанды жағажайдың құмы арнайы Мальдив аралдарынан әкелінген. Құрылыстың жобасын архитектор Норман Фостер жасаған.

8. «Гранд Алатау» кешені Астанада 2009 жылы салынды. Оның терезесінен Есіл өзенін, Бәйтеректі, президент резиденциясын, парламент ғимаратын емін- еркін тамашалауға болады. Кешеннің өзі бір платформада біріккен төрт ғимараттан тұрады. Олар 20, 28, 38, 43 қабаттан тұратын тұрғын үйлер. 43 қабатты ғимарттың биіктігі – 144 метр.


9. "Астана салтанаты" – Астанада 100 000 шаршы метрді алып орналасқан тұрғын үй кешені. Астананың қақ ортасында орналасқан бұл ғимарат 39 қабаттан тұрады. Биіктігі – 144 метр. 

10. «Капитал» - 29 қабаттан тұратын, 218 пәтері бар тұрғын үй кешені. Биіктігі 100 метрді құрайды.



12. «Алматы Тауэрс» (бастапқы атауы – «Рахат Тауэрс») - Алматыдағы көп атқарымдық бизнес кешені. Ғимарат кеңсе және ойын-сауық орталығы ретінде пайдалану үшін бес жұлдызды қонақ үй «Хаятт Ридженсидің» (бастапқы аты - "Rahat Palace") жалғасы болып салынған. 25 этаждан тұратын мұнаралардың биіктігі 100 метр. Басты ерекшелігі – түнде жақсы көрінетін көмескі жарығы.


13. Парламент мәжілісінің ғимараты Астананың сол жақ жағалауында орналасқан. Оны Түркияның «Ахсель Иншаат» компаниясы салды. Төрт блоктан тұратын кешеннің жалпы аумағы 26 800 шаршы метрді құрайды. Мәжіліс ғимараты ел басының резиденциясының жанында орналасқан. 22 қабаттан тұратын ғимарат 100 метр биіктікті құрайды.