Мектеп жасына дейінгі балаларды ағылшын тіліне ерте жастан оқыту
«Мектеп жасына дейінгі балаларды ағылшын тіліне ерте жастан оқыту» тақырыбында жаңа білім беру бағдарламаларын меңгеру мен балалардың дамуындағы тілдің рөлі туралы айтылған. Балалармен «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз» бағдарламалары, сондай-ақ олардың қызықты және интерактивті оқыту тәсілдері маңызы зор. Оқыту үрдісінде балалардың тілдік дағдыларын дамыту олардың зияткерлік және әлеуметтік қабілеттерін арттыруға ықпал етеді.
Бағдарламалардың мақсаты балалардың тілдік қабілеттерін дамыту, шет тіліндегі жаңа лексикалық бірліктерді меңгеруге үндейді. Оқыту кезінде сюжетті материалдарды пайдалану балалардың ынтасын арттырады, сөйлеу дағдыларын жетілдіреді. Оқыту әр баланың жеке қабылдауына назар аударыла отырып, ойын түрінде ұйымдастырылғандықтан, балалар ақпаратты қызығушылықпен меңгере алады, нәтижесінде шет тілін оқуға қуаты артады.
Балалардың психологиялық дайындығын ескеріп, әр сабақта сезімдік, есту және көру анализаторлары қолданылады. Оқушылар процестің белсенді қатысушылары болып, ойындар мен жаттығулар арқылы өздерінің тілдік қорларын кеңейту мүмкіндігіне ие болады. Шет тілін үйрету үрдісінде белгілі бір ережелер мен шектерді сақтау, әр баланың ынталандыруын арттыру үшін маңызды, себебі баланың жеке қасиеттері оның оқу қабілетіне тікелей әсер етеді.
Оқытудың маңызды аспектілерінің бірі балалардың материалды меңгеруін бақылау болып табылады. Оқытушы туындаған мәселелерді шешуге және балалардың оқу үрдісін тиімді ұйымдастыруға көмектеседі. Ойын түріндегі жаттығулар арқылы балалар өзара тілдесіп, шет тіліндегі сұрақтарға жауап беру және сөз тіркестерін қолдану тәжірибесін жинайды. Нәтижесінде, олар ағылшын тіліндегі сөйлеу дағдыларын еркін дамыта алады.
Осы кезеңдерде балалардың мінез-құлқын, өздерінің эмоцияларымен жұмыс істеуін, қызығушылықтарын ескере отырып, сабақтарды ұйымдастыру әдістемелерінде әртүрлілік орнату өте тиімді. Балалардың өзара қызметтестігі, командада жұмыс істеуі мен шет тілін үйренуге деген құлшынысы - бұл оқыту барысында қол жеткізілетін табыстың кілті. Соңғы нәтижеде, мектеп жасына дейінгі балаларға шет тілін үйрету - бұл тек оқу процесі ғана емес, олардың толыққанды дамуына ықпал жасау.
«Мектеп жасына дейінгі балаларды ағылшын тіліне ерте жастан оқыту»
Балалармен «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз» Бағдарламасы бойынша жұмыс істеймін. Берілген бағдарламалар қаламыздың басқа да мектепке дейінгі ұйымдарында іске асырылуда, ең алдымен тілде көрінетін зияткерлік және сезімді-еріктік қабілеттерінің, баланың тұлғалық дамуындағы үздіксіз оқытудың үрдісін бере отырып, «балабақша-бастауыш мектеп» жүйесіндегі сабақтастығын қамтамасыз етеді. Бағдарламалар едәуір қызықты. Сюжеттерге негізделген, бұл жаңа лексикалық бірліктерін, сөздік айналымды енгізуге, сюжет аясында оларды қайталауға мүмкіндік береді. Бұл меңгерген материалды нақтырақ есте сақтауға және айтуға мүмкіндік береді.
Балалардың жасын, тіл құбылысына қабылдауы жоғарырақ мінезделгенін ескере отырып, онда оқыту кезінде баланың сенсорлық анализаторын тең дәрежеде қолданылады, бірақ жетекші модульдік – елестету (көру), аудиолық (есту), кинестетикалық (сезу) көрсетілетін анализаторына сүйене отырып модульдік қабылдауына сүйенемін. Ақпаратты өңдеу және жеке қабылдау модулі әр балаға тән, яғни модульдіктің дербестігі. Мектеп жасына дейінгі балаларға сабақ беру, жас ерекшеліктері бойынша басқа топқа сабақ бергеннен айырмашылығы бар (бастауыш, орта буын және әріқарай сыныптардағы балалар). Басты айырмашылығы балалар оқуды да, жазуды да білмейді. Демек, баспа оқу материалына үндеу тастау бейнелі түрде ғана айтылған сөз. Негізінде суреттерді салыстыру, бояу, содан әріқарай іс-әрекетті бірізділік нөмірлеу үшін қажет. Ең басты екпінді үш етістікті іске асырамын:
көру – суреттер, ойыншықтар, кейіпкерлер, көрнекілік құралдар, карточкалар т.с.с.,
есту – тақпақтар, өлеңдер, ұйқастырмалар, бөлек сөздер, сөз орамы,
әрекет ету – карточкаларды жайып салу, бояу, суреттегі іс-қимылдың кезектігін белгілеу, қимыл ойындарын ойнау, ағылшын тілінде бұйырылған жаттығуларды орындау.
Әрине, негізгі ережеге: шет тіліне теріс қарым-қатынастың белсенділік проблемасын болдырмау үшін материалдың нақты мөлшеріне сүйенемін. Осындай келуді іске асыру әр баланың жеке қасиетіне мінденттендіреді. Бұл білім беру үрдісін қызықты әрі табысты етуге мүмкіндік береді.
Өз сабақтарымды ойын түрінде өткізуге тырысамын, бұл баланың шет тілін үйренуге ынталандыруына мүмкіндік береді. Балалар заттардың атын атауды, оларға мінездеме беруді (түсі, пішіні, көлемі) үйренеді, бір нәрсеге өзінің қарым-қатынасын білдіруге үйренеді, сонымен қатар ағылшын тілінде сөйлейтін елдердің салт-дәстүрлерімен таныстырылатын елтану материалы енгізіледі. Іс-әрекеттердің түрін жиі ауыстырамын. Әр сабақта тілдік бейнелері мен лексикалық бірліктерін тиімдірек өткізуін есте сақтау аясында мән-жайды үлгілеп аламын, қандай да бір сөз орамын қай жерде қолдануды түсінуі және тез айтуына жеткізіледі.
Мектеп жасына дейінгі балаларды байқаған кезімде, балалардың материалды қалай меңгергеніне назар аударамын. Сөйтіп, К.Кириллдің берілген сөздерді нашар есте сақтау мәнері нашар. Мысалы, «Give me red, please» сөз орамы оның есінде нашар сақталды. Бірақ, балалар кезекпен бір-бірінен «Give me red, please? Here you are. Thank you!» сөз орамын ойын түрінде сұраса, бірі-біріне гүлі бар карточкаларды беріп, осы сөзді қайталаса, онда мұндай сөз орамын есте сақтау қиынға түспейді. Сөйтіп К.Кириллде де осылай болды. Сабақтардағы және режимдік кезеңдеріндегі тілдік психологиялық ахуалы, оқыту жағдайы арасындағы берілген пән бойынша балаларды оқытудың бүкіл барысына игілікті әсер ететін басқа да жағдайлары да болуы мүмкін.
Мектеп жасына дейінгі балалардың психологиялық білімдеріме сүйене отырып, балалардың сабақта өздерін әртүрлі ұстайтынына көңіл аудардым. Кейбіреулері тез үйренеді, кейбіреуі сөздерді айтуға ұялады, сондықтан менің міндетім әр баланың қажетті білім алуы үшін қолайлы жағдай жасау. Осыған сүйене отыра, бір-бірін шетел тілінде таныстыруға бағытталған топтардағы алғашқы сабақтарымды психологиялық ойындардан бастадым.
Шетел тіліне ерте жастан оқыту аталған барлық міндеттерінің шешімін табуға мүмкіндік туғызады. Осы кезде баланы шет тіліне үйретуді бөлек пән бойынша ғана емес, заманауи әлеуметтік талабының сөйлеміндегі кешенді тұлғаны қалыптастыру сияқты қарау қажет.
