Табиғат - ғажап әлем: Тақырыптық жоспар
Бұл құжат «Табиғат - ғажап әлем» атты тақырыптық жоспарды қамтиды. Жоспар 36 әр түрлі тақырыптан тұрады, әрқайсысында баланың табиғатпен танысуы, экологиялық тәрбие алуына арналған сабақтар мен әрекеттер сипатталған. Тақырыптар табиғаттың әртүрлі кезеңдеріне, өсімдіктер мен жануарларға, экосистемаларға арналған. Мысалы, балалар «Табиғат дегеніміз не?» тақырыбында өлі және тірі табиғат арасындағы айырмашылықты үйренеді.»,
Күз мезгіліне арналған «Туған өлкедегі күз» тақырыбыбалаларға күздің ерекшеліктері, оның әсемдігімен таныстырып, табиғатқа деген қызығушылықтарын арттыруға мүмкіндік береді. Балалар күз мезгіліне тән белгілерді іздеп табу, анализ жасап, қорытындылар шығару үшін практикалық әрекеттермен айналысады.
Жоспардың бірден-бір маңызды аспектісі - табиғатқа деген құрметті қалыптастыру. Мысалы, «Саңырауқұлақтар патшалығының құпиясы» тақырыбы арқылы балалар жеуге жарамды және жарамсыз саңырауқұлақтарды ажырата білуі, олардың тіршілік ету ортасын қорғай білуі тиіс. Табиғаттың байлығына қызығушылық оятып, оған мейірімділікпен қарауға, экологиялық сана мен мәдениетті дамытуға мүмкіндік береді.
Келесі бөлімдерде «Біздің қанатты достарымыз» арқылы құстардың тіршілігі, «Ормандағы аңдар қысты қалай өткізеді?» көмегімен жануарлардың қысқы тіршілігі, «Бөлме гүлдер патшалығына саяхат» арқылы үй өсімдіктеріне күтім жасау әрекеттері өте маңызды. Бұл балаларды табиғатпен байланыстырып, экологиялық білім береді.
Соңында, «Жер - біздің ортақ үйіміз» тақырыбы балалардың табиғатқа деген сүйіспеншіліктерін оятып, оларды қорғау қажеттілігіне назар аудартады. Ерекшеленген сабақтар балалардың қызығушылығын арттырып, табиғатпен тығыз байланыс жасауға көмектеседі.
«Табиғат - ғажап әлем» бойынша тақырыптық жоспар
№ | Тақырыбы | Мақсаты | Қолданылатын көрнекі құралдар | Сағаты |
1 | «Табиғат дегеніміз не?» | Табиғат және адам жасаған нысандарды ажырата білуге үйрету. Өлі табиғат туралы түсінік беру. Адам еңбегіне және табиғатқа деген қамқорлыққа тәрбиелеу. | Өлі табиғатқа жататын және адам қолымен жасаған заттардың суреттері. | 1 |
2 | «Туған өлкедегі күз» | Күз мезгіліне тән белгілері туралы түсініктерін кеңейту. Осы белгілерді өз бетінше таба және салыстыра білуге, қорытынды шығара білуге үйрету. | Күз нышандары бейнеленген суреттер. | 1 |
3 | «Нан дастарханға қалай келеді?» | Нан-бұл адам өміріндегі ең басты тағамның бірі екендігі және оны өсірудің өте қиын екендігі жайлы түсіндіру. Адам еңбегіне және нанға деген құрметке тәрбиелеу. | Даладағы адам еңбегі бейнеленген суреттер. | 1 |
4 | «Саңырауқұлақтар патшалығының құпиясы» | Саңырауқұлақтармен таныстыру: шыбынжұт, ақ | Жеуге және жеуге жарамсыз саңырауқұлақтардың бейнеленген суреттер. | 1 |
5 | «Ағаштар және бұталар» | Ағаштар мен бұталардың айырмашылықтарын атауды үйрету( жапырақтардан, жемістерден, бұтақтарынан) ажырата жайлы түсінік беру. Бір-бірінен айыра білуге жаттықтыру. | «Ағашты неге кеседі?», «Ағаштар кімге қажет?» суреттері. | 1 |
6 | «Жомарт күз» | Күзгі табиғаттың әсемдігіне назар аударуға уйрету. Күз мезгілінің маусымдық өзге-рістері туралы білімдерін кеңейту. Табиғатқа деген қызығушылықты тәрбиелеу. | Табиғаттағы тәртіп ережелері. | 1 |
7 | «Ормандағы аңдар қысты қалай өткізеді?» | Ормандағы жануарлардың тіршілігі,олардың қысқы кезеңге бейімделуі туралы түсініктерін кеңейту. Балаларға жануарларды салыстыра білуге, оларды суреттен сипаттай алуға жаттықтыру. | Ойыншық қонжық. | 1 |
8 | Біздің қанатты достарымыз | Құстардың тіршілік ету жағдайлары, балалардың қыстайтын құстар туралы түсініктерін кеңейту. Құс-тардың бейімделу қабілеті туралы жалпы түсініктерін қалыптастыру. | Қыстап қалатын және жылы жаққа ұшып кететін құстардың суреті. | 1 |
9 | «Орман-бұл жануарлардың мекені» | Жануарлардың қысқы өмірлерімен таныстыруды қалыптастыру. Олардың өміріндегі өзгерістерді және тіршіліктері туралы ой-қабі-леттерін дамыту. Жануар-ларға деген сүйіспенші-ліктерін ояту. | Жануарлардың суреттері. | 1 |
10 | Бөлме гүлдер патшалығына саяхат» | Табиғат бұрышындағы гүлдердің құпия сырлары мен тіршілігі туралы түсінік беру. Бөлме өсімдіктердің | Ылғал сүйгіш және құрғаққа төзімді топтың өсімдіктері(мысалы: алоэ және бальзамин, традесканция және сансевьера). | 1 |
11 | «Дәнінен жемісіне дейін» | Балалардың өсімдіктердің дәнінен жемісіне дейінгі өсу және даму жолдары туралы түсінік беру. Табиғат бұрышында және аулада еңбектену дағдыларын дамыту. Бақылау кезіндегі байқағыштыққа тәрбиелеу. | Тұқымдардың көбею жолын көрсететін сурет. | 1 |
12 | «Өсімдіктер | Өсімдіктер де жанды табиғатқа жататыны туралы түсініктерін қалыптастыру. Өсімдіктер өсіп-өніп үшін ауа, су, жарық, жылу қажет екені туралы білімдерін дамыту. | Орман, бау-бақша, шөл, даланың суреттері. | 1 |
13 | «Табиғат бұрышынын мекендеушілері» | Табиғат бұрышындағы мекендеушілердің құпиясы (тасбақа, атжалман) тіршілі туралы түсінік беру.Қамқор болу дағдыларын, іс-ірекеттерін жетілдіру. | Жемістердің суреттері. | 1 |
14 | «Балықтар» | Аквариум балықтардың тіршілігі туралы түсіндіру және оларды атай білуді уйрету. Балықтардың ерекшеліктерін көре білуді дағдыландыру. | Балықтар бар аквариум. | 1 |
15 | «Жануарлардың мекені» | Жануарлар да жанды табиғатқа жататыны туралы түсініктерін қалыптастыру. | Жабайы жануарлар бейнеленген суреттер. | 1 |
16 | «Ызғарлы қыс келді» | Қысқы табиғатты бақылап, маусымдық құбылыстар туралы түсініктерін кеңейту. Табиғат пен адам денсаулы-ғының өзара байланысы жайлы түсініктерін қалыптастыру. | Жыл мезгілдері бейнеленген суреттер. | 1 |
17 | «Құстар- біздің досымыз» | Құстар туралы түсініктерін кеңейту.Құстар туралы әңгімелеп беруге үйрету, алған білімдерін қорытындылау.Сөздік қорын молайту шығармашылық қабілеттерін дамыту.Құстарға қамқорлық көрсетуге тәрбиелеу. | Қысқы құстардың суреті. | 1 |
18 | «Түрлі-түсті мұздар» | Қыс мезгілінің белгілері , ерекшеліктері туралы білімдерін бекіту алған білімдерін тиянақтау . Қыста болатын өзгерістерге көңіл аударып, қармен мұздың айырмашылығын ажырата білу.Табиғатты қорғап аялай білуге тәрбиелеу. | Әр түрлі көлемдегі шыныыдыс. | 1 |
19 | «Жайлауға саяхат» | Көктем мезгілінің ерекшеліктерін атап, байланыстырып сөйлеу. Төрт–түлік малды атап, төлдерін ажырату, санау. Балаларды үй жануарларын және олардың төлдерін дұрыс атап, дыбыстарыдың дұрыс айтуын жетілдіру. Ойын әдісі арқылы ойлау қабілеттерін дамыту. Үй жануарларына қамқорлық жасауға тәрбиелеу. | Қазақстан табиғатының көрінісі. | 1 |
20 | «Үй құстары» | Балаларға үй құстар және олардың тіршілігі жайлы түсінік беру. Үй құстарының тіршілігі жайлы сұрақтарға жауап бергізу арқылы ойлау,есте сақтау қабілеттерінжетілдіру. Құстардың табиғатқа,адамдарға келтіретін пайдасына тоқталу,үй құстарына қамқор болуға,оларды күте білуге тәрбиелеу. | Құстардың бейнеленген суреті. | 1 |
21 | «Біздің кішкентай достарымыз-мысық және ит» | Үй жануарлары туралы түсінік беру,үй жануарларын ажыратып атай білуге,бізбен бірге тұратын үй жануарларының жағыдайын бақылауға үйрету.Үй жануарларымен өзін ұстау ережелерімен таныстыру, және жануарлар мен адамның арасында қандай қатынас болу керек екенін түсінуге жетелеу, тамақтандыру,ойнату, қорғауға үйрету. | Мысық пен иттің суреттері. | 1 |
22 | «Күн сәулесі» | Күн сәулесінің барлығын жылытатынын туралы білімдерін кеңейту. Күн сәулесіз тіршілік жоқ екенін түсіндіру. | Үнтаспа. Айна. Суреттер. | 1 |
23 | «Ауа қайда тығылды?» | Тәжірибе жұмысы арқылы ауаның барлық жерде бар екенін түсіндірді.Тіршілік үшін ауаның маңызы зор екендігін ұғындыру. Өсімдіктер ауаны тазартатындығын естеріне түсіре отырып, табиғатты сүюге баулу, оны қорғауға тәрбиелеу. | Ауа толтырылған шар. | 1 |
24 | «Табиғат сыйы» | Балаларды жылдың күз мезгілімен, табиғаттағы күзгі ерекшеліктерімен таныстыру.Табиғаттың сұлулығын түсініп, табиғат аясындағы қарапайым мінез – құлық ережелерін түсіндіріп үйрету. Зейінділікке, қабілетін дамыту.Табиғатқа қамқор болуға тәрбиелеу. | Көмір, кұм, балшық, мұнай... бейнеленген суреттер. | 1 |
25 | «Тиін бізде қонақта» | Ормандағы өсімдіктер мен жануарлар мекені ретінде түсінік беру. Орманда негізгі буын-өсімдіктер екенін көрсету, олармен жануарлар қөректенетінін айту. | «Табиғаттағы тәртіп ережелері». | 1 |
26 | «Гүлдер, гүлдер, әсем гүлдер» | Балаларды бақылауға ойша пайымдауға жасауға үйрету.Бөлме гүлдерінің өсу үшін не қажет екендігі,олардың ұрықтану туралы түсінік беру.Өсімдіктің бөлімдерін,сабағын,жапырағын,гүлін анықтауға және атауға үйрету.Бөлме гүлдерінің күту ережелері. | Гүл. Гүл отырғызатын ыдыс.Топырақ. Су. Таяқша. | 1 |
27 | «Суды жақсы көретіңдер» | Суда тіршілік ететін жануарлар жайлы түсінік беру, құрлықта және суда тіршілік ететін жануарлардың айырмашылығын үйрету. Жануарлардың аттарын, олардың қорегі және жалпы олардың тіршілігі туралы түсіндіру арқылы зейіндерін дамыту.Табиғатқа қамқорлықпен қарауға баулу. | Балық. Түлкі. Түйе. Үйрек. Қуыршақ . | 1 |
28 | «Керемет көктем» | Көктемгі табиғатты бақы-лап, қарапайым өзгерістерді атай білуге үйрету. Көктемгі табиғат құбылыстары (күннің жылынуы, қардың еруі, шөптердің қылтиып шыға бастауы, судың тамшылауы және сүңгі) туралы түсініктерін кеңейту. | Сүңгі. Қар. | 1 |
29 | «Жасыл әлем» | Тірі табиғат және оның ерекшеліктері туралы түсініктерін бекіту. Қоршаған ортаға деген жауапкершілігін және табиғат аясын-дағы экологиялық тәрбие ережелерін сақтап жүру дағдыларын қалып-тастыру. Баланың табиғаттың әдемі көрінісі, жасыл әлем құпиясы тура-лы эстетикалық талғамдарын дамыту, туған жерге деген сүйіспеншілігін арттыру. | Дәрілік және улы өсімдіктердің суреттері. Фито шай. | 1 |
30 | «Жәндіктер» | Жәндіктер әлемімен таныстыру. Ара, құмырсқа, өзіндік | Жәндіктердің ортақ белгілері бар үлгілер. | 1 |
31 | «Бау-бақшаға саяхат» | Гүлдейтін жеміс ағаштар-мен таныстыру. Ағаштардың өсуіне байланысты жағдайларды анықтауды қалыптастыру. | Жеміс ағаштардың суреттері. | 1 |
32 | «Жас эколог» | Балаға күнделікті өмірден байқағандарына сүйене отырып,оларға қоршаған дүниеге не енетінін ұғындыру.Қоршаған дүниені бақылап, байқағандарын қорытындылай білу арқылы дүниені танып-білуге болатындығын түсіндіру.Оларға экологиялық тәрбие беру. | Ағаштар. Гүлдер. Құстар. Жәндіктер және т.б. | 1 |
33 | «Қызыл кітаппен танысу» | Қазақстан Республикасының «Қызыл кітабы» туралы түсініктерін қалыптастыру оның маңызы туралы түсіндіру. Табиғатқа деген сүйіспеншілік сезімін тәрбиелеу. | Жануарлар. Өсімдіктер туралы суреттер. | 1 |
34 | «Жер - біздің ортақ үйіміз» | Жердің барлық тіршілік иесінің ортақ үйі екенін ұғындыру, адамның да табиғаттың негізгі бір бөлігі екенін, оның табиғатты қорғаудағы рөлін ұғындыру.Табиғат туралы түсініктерін кеңейту. Табиғатта өзін дұрысұстауға, оны қорғау арқылы жер ғаламшарын құрметтеуге тәрбиелеу. | Табиғаттың суреттері. | 1 |
35 | «Экологиялық соқпақ» | Балалардың бақша ауласындағы экологиялық соқпақ туралы түсініктерін қалыптастыру. Ондағы шартты белгілермен таныстыру. Балалардың танымдық, эстетикалық қасиеттерін дамыту арқылы сауықтыру іс-әрекеттерін ұйымдастыру. | Сынып жатқан ағаш. | 1 |
36 | «Әсем көктем» | Балаларды көктем мезгілінің ерекшеліктерімен сыры мен таныстыру, көктем туралы түсініктерін кеңейту. Көктем мезгілінің атауларын, олардың ерекшеліктерін ұғындыру.Балалардың ой – өрісін, тілін, сөйлеу мәнерін дамыту. Балаларды ұжымдыққа, ұйымшылдыққа тәрбиелеу. | Көктем көрінісі. | 1 |
Барлығы | 36 |