Үй жануарлары: маңызы мен ерекшеліктері
Материалымызда үй жануарларының адам өміріндегі маңызы, олардың тіршілігі мен сипаттамалары туралы толық ақпарат қарастырылған. Ресурста сипатталатын үй жануарлары, ең алдымен, олардың адаммен тығыз қарым-қатынасы арқылы байланысқан. Адамдар үй жануарларын тәрбиелей отырып, оларға қамқорлық жасайды, сонымен қатар олардан алынатын өнімдерді де пайдалануда. Жануарлардың әрқайсысының өзіне тән дыбыстары мен мінез-құлықтары, олардың пешенесіне жазылған жай-күйі қызықтырады.
Үй жануарларының арасында қой, жылқы, сиыр және түйе сияқты төрт түліктің ерекшеліктері туралы кеңінен баяндалады. Мысалы, қой - халқымыздың дәстүрлі асы болып табылады, ол бағалы жүн мен ет өнімдерін береді. Жылқы, екінші жағынан, ерте замандардан бері көлік ретінде қызмет етіп, оның өнімдері де майда молымды болып келеді. Әрбір жануардың төлдері мен олардың жемшөпке деген қажеттілігі турасында жаңа деректермен танысуға болады.
Бұдан бөлек, көрнекілік ретінде слайдтар мен суреттер арқылы үй жануарларының ерекшеліктерін балалармен бірге зерттеу барысында көңілді және бейнелі оқу әдістері ұсынылған. Ойындар мен тапсырмалар, мысалы, «Кім тапқыр», «Мал қалай дыбыстайды?» және «Ажырат және орналастыр» сынды ойындар баланың шығармашылық қабілетін дамытады. Жануарлардың әлеміндегі таңғажайып мәліметтермен қамтылған, сонымен қатар балалардың белсенділігі мен қызығушылығын арттыруды көздейтін ойындар да бар.
Бұл материал отбасылар мен мектептерге арналған, үй жануарларын оқыту мен тәрбиелеуге қызығушылық танытатын балалар үшін өте пайдалы. Оқушылар жануарлар туралы тек теориялық біліммен ғана шектелмей, практикалық тұрғыдан да қарым-қатынас жасай алады. Ата-аналар мен тәрбиешілер үшін де қызықты фактілер мен түрлі практикалық ұсыныстар бар, бұл үй жануарларына қатысты ғылыми әрі көңілді түрде оқу тәжірибесін құруға мүмкіндік береді.
Тақырыбы: «Үй жануарлары»
Мақсаты:Үй жануарлары туралы мағұлмат беру;Олардың тіршілігімен алынатын өнімдерімен таныстыру:Адам өміріндегі маңыздылығын айқындау;
Әдіс - тәсілі: Сұрақ - жауап, түсіндіру, көрсету,ойын
Көрнекілік: Үй жануарларының суреттері, слайдтар,ұлттық тағам түрлері
Тәрбиеші:
Балалар, «Амандасу - адамгершіліктің, әдептіліктің баспалдағы»
сондықтан да, алдымен қонақтармен амандасып алайық.
Білер қазақ баласы
Сәлем сөздің анасы
Көп танасты көреміз
Алдымыздан кезіккен
Бәріне де ізетпен
Иіліп сәлем береміз( 1.5 мин)
Шаттық шеңбері: «Еркелеткен еркесін»
Балалар сендердің әжелерін,аналарын ,әкелерін қалай еркелетеді.Қане айтып жіберейікші.
Мені түйенің баласына теңеп ботам деп атайды,Жылқы төлі құлынға теңеп құлыным,Ешкі баласына теңеп лағым менін деп айтады.
Ендеше осы сөздердің бәрі нелерге қатысты айтылып тұр деп ойлайсыңдар?
Дұрыс айтасыңдар,балалар!Бұлар үй жануарлары екен.(2мин)
«Кім тапқыр» ойыны.
Балалар мен сендерге жұмбақ жасырайын, ал сендер жауабын шешіңдер.(3 мин)
1. Кішкентай ғана бойы бар,
Айналдырып киген тоны бар. (Қой)
2.Құлдырайды, шабады.
Құстай қанат қағады(жылқы)
3.Басында екі таяғы бар
Төрт тұяғы бар
Басында мүйізі бар,
Үстінде киізі бар (Сиыр)
4.Кезекті бір жануар, үстінде екі тауы бар
Бұл не?(Түйе)
-Балалар қалай ойлайсыңдар, бұлар қандай жануарлар?
-Неліктен оларды үй жануарлары деп атайды?
Дұрыс айтасыңдар,адам қолында тіршілік ететін жануарлар үй жануарлары деп аталады.Олардың мекені де үй жанында орналасады екен.
«Мал қалай дыбыстайды?» ойын
Ойын шарты:Балалар үй жануарларының дауыстарын тауып айтады.Өздері әрбір жануардың дауысын келтіріп айтады.
Ендеше ,олар жайлы білетін тақпақтарымызды айтып жіберейікші.(5 мин)
Ернұр:Кіп - кішкене момақан
Қошақанды ұнатам
Сүйеді апам қозым деп
Қошақаным өзім деп.
Айару: Құлыншағым құндызым
Құлдырайды шабады
Жылтылдаған жұлдызым
Құстай қанат қағады.
Кәусар: Шөре - шөре лағым
Тентек болма шырағым
Секектеме деміңді ал
Селтеңдемей құлағың
Нариман: Айналайын, ботам
Қандай күлте жотаң
Табандарың жалпақ
Теріп жейсің жантақ
Сергіту сәті:
Төрт түлік жайлы түсініктерін слайд көрсету арқылы толықтыру.
Әбілқайыр:Қой- төрт түліктің ішіндегі ең маманы. Сондықтан болар қазақ атамыз өсек- аян, қулық- сұмдығы жоқ бір қалыпты, сабырлы адамды «қой аузынан шөп алмайтын момын» деп тегін айтпаған екен. Қой малы сонау ежелден халқымыздың несібелі малы болып есептелген. Балалар ауырып қалған кезде осы қойдың құйрық майымен сылап, ішіп жатады. Қой төлі – қозы дейміз.
Тамирис:Түйе- төрт түліктің төресі. Түйенің тигізер пайдасы аз емес. Түйенің сүті- шұбат. Ол әрі сусын, әрі тамақ. Шұбаттың емдік қасиеті күшті. Ішсе сүт, жесе ет, майы да мол. түйе жануары 8-12 күнге дейін шөлге шыдайды. Ол тұшы және ащы суды да ішеді екен.Егер ашуланса, жабысқақ түкірігін шашады екен. Түйенің сапалы жүні бар. Түйе төлі – бота деп атайды.
Диас:Сиыр-Зеңгі баба тұқымы. Ол адамға серік, әрі ақылды, әрі момын жануар. Біздің ішіп- жейтін тағамдарымыздың барлығы осы- сиыр малының өнімі. Мысалы: құрт, ірімшік, айран, май, қатық. Сиыр төлі – бұзау дейміз.
Ақпейіл:Жылқы- жер жүзінің бәріне тараған түлік. Жылқы малы өте төзімді. Ол қыста сары аязда далада жайыла береді, өйткені жылқы малы суыққа тоңбайды. Еті де, сүті де өзгеше. Қазы- қарта, жал- жая жылқыдан алынады. Жылқы төлі – құлын деп атайды.
«Төлін тап» ойын
Ойын шарты:Балалар әрбір үй жануарларының төлдерін өздеріне тән төлдерін тауып сызба арқылы тауып көрсетеді.
«Ажырат және орналастыр» ойыны
Ойын шарты:Балалар үй және дала жануарларының суреттерін ала отырып әрбір бағанға бөліп жапсырады.
Қорытынды:
Балаларды мадақтау барысында жылы сөздер айту,тілек білдіру.Балалар ендеше , біз сабағымызды аяқтай отырып сендерге малды аялауға,қамқор болуға оның сүтін төгуге және малды бастан теппеуге болмайды екендігін айтқым келеді.Төрт түліктің өміріміздегі ең пайдалы жануарлар екендігін еш уақытта есімізден шығармайық.
Сабақ сендерге ұнадыма?Ұнаса, қолымызды шапалақтап жоғары көтерейік.
Ән:Хор:« Жануарлар әлем
