Эмоция һәм сөйләм теле: балаларның хисләрен аңлау
Эмоция һәм сөйләм теле бәйләнеше бала үсешен формалаштыруда мөһим роль уйный. Социаль адаптация һәм социализация процессында эмоцияләрне тану һәм җиткерү дәрәҗәсе мөһим фактор булып тора. Баланы туганнан алып, аның хисләрен, хәрәкәтләрен һәм сөйләм телен аңлау социум белән бәйләнешне ныгыта. Психик һәм физик кимчелекләр балаларның эмоцияләрен һәм социализациясен тоткарларга мөмкин.
Галимнәр Н.Д.Былкина, Д.В.Люсин, О.А.Прусакова һәм Е.А.Сергиенко баланың шәхси тәҗрибәләре эмоциональ дөньясына йогынты ясый дигән фараз куя. Эмоцияләрне аңлау һәм җиткерү процессын оптимальләштерү өчен логопедиягә мөрәҗәгать ителә. Эмоциональ халәтләрнең, шул исәптән “курку” һәм “аптырау” кебек базаль хисләрнең баланың сөйләм үсешенә йогынтысы ачыклана.
Тикшерү Минаева В.М. методикаларына таянып, Татарстан Республикасының Казан шәһәрендә 333 нче номерлы балалар бакчасында уздырылды. Тикшерүдә катнашкан балаларның икесе нормаль сөйләм үсеше һәм икесе сөйләм теле тоткарлыгы булган балалардан торды. Нәтиҗәләр күрсәтә ки, тел кимчелекләре булган балалар эмоцияләрне аңлау һәм җавап бирүдә кыенлыклар кичерәләр, шул рәвешле, аларның социаль адаптациясе һәм үсеше тоткарыла.
Нормаль сөйләм үсеше булган балалар, киресенчә, эмоцияләрне төгәл аңлаттылар һәм үзара коммуникациядә уңышлы булды. Алар башка балаларның эмоциональ халәтләрен тануда күпкә алгарышлы булдылар. Эмоцияләрне график рәвештә аңлатканда, нормаль сөйләм үсеше булган балалар шактый яхшы нәтиҗәләр күрсәттеләр. Бу күрсәткечләр мәктәпкәчә яшьтәге балаларның хис-тойгыларын аңлау дәрәҗәсенең формалашуында эмоцияләрнең әһәмиятен ассызыклый.
Шулай итеп, балаларның эмоцияләрен тану һәм аңлау өчен логопедик хезмәтләрне активлаштыру зарур. Эмоцияләрнең график сурәтләнешен һәм социаль даими бәйләнешләрне үстерү кирәк. Бик мөмкин, бу алдагы психик-коррекцион программаларны тормышка ашырганда тагын да нәтиҗәлерәк якынлашуга китерәчәк.
