Мен жақсы баламын: Сыпайылар әлемі
Сабақтың тақырыбы – «Мен жақсы баламын», оның мақсаты – жеке тұлғаны сыпайылық, үлкендерді сыйлау және адамгершілік қасиеттерімен таныстыру. Бүгінгі сабақта біз балаларға сыпайы сөздерді үйрету және айту әдебін, сәлемдесудің түрлерін түсіндіре отырып, олардың бойына адамгершілік тәрбиесін дарытуды жоспарладық.
Сыпайылық, ізеттілік, құрмет – жақсы бала болуының маңызды белгілері. Біз балаларға әрдайым үлкендерді сыйлауды, оларға сыпайылық танытуды және дұрыс сөйлесуді үйретеміз. Сабақ барысында біз «Сыпайылар» әлеміне саяхат жасап, әрбір елден сыпайы сөздерді жинаймыз. Бұл әрекет балалардың тіл байлығын арттырып, қоғамда сыпайылықтың маңызы туралы түсініктерін кеңейтеді.
Сабақтың мазмұны балалардың қызығушылығын арттыруға бағытталған. Біз сыпайы сөздерді қолдану арқылы олардың санасына дұрыс мінез-құлық нормаларын сіңіреміз. Сонымен қатар, талқыланатын тақырыптар – үлкендерге тағзым ету, кішілерге көмек көрсету және жаман әдеттерден аулақ болу, яғни жақсы бала болу үшін қажетті қасиеттердің барлығы сипатталып, көңілді ойындар мен тапсырмалар арқылы бекітіледі.
Сабақ барысында әр түрлі ойындарды, тапсырмаларды қолданып, балалардың белсенділігін көтереміз. Сыпайы сөздерді қолдана отырып, балалардың өзара қатынастарын нығайтып, достық қарым-қатынас құруына ықпал етеміз. Бұл сабақтың мақсаты – тек білім берумен ғана шектелмей, сақтап қалу, моральдық құндылықтарды түсіндіру және олардың пайдалану шеберлігін дамыту болып табылады.
Пәні:Өзін-өзі тану.
Сабақтың тақырыбы: «Мен жақсы баламын».
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: Сыпайы сөздерді үйрету, үлкендермен сәлемдесу түрлерін үйрету.
2. Дамытушылық: Тіл байлығын, сөздік қорын дамыту, таным белсенділігін арттыру, әдеп әліппесін бойына дарыту.
3. Тәрбиелік: Адамгершілік, имандылық тәрбиесін беру, әдептілікке, сыпайылыққа, ізеттілікке үйрету, үлкенді сыйлауға, кішіге қамқор болуға тәрбиелеу.
Түрі: саяхат,аралас сабақ.
Көрнекілік: кесте, суреттер, сыпайы сөздер, слайд.
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру бөлімі.
Психологиялық дайындық.
1 бөлім. Қызығушылықты ояту.
Балалар, сендер қандай жақсы,әдепті сөздерді білесіңдер?
-жақсы бала деп кімді айтуға болады?
Балалар біз бүгін жақсы бала қандай болуы керек сол туралы айтамыз.Жақсы бала болу үшін сыпайы болуымыз керек.Әдепті болуымыз керек. Осы әдептілік ережесін сақтау керек. Мысалы: уәде беріп, оны орындамаса, басқа кісіге дөрекі жауап берсе, үлкенді сыйламаса, ондай адамды жұрт
"Әдепсіз екен" дейді. Онымен басқа адамдар қарым-қатынас жасаудан қалады. Оны сыйламайды. Кейбір балалар әдептілік ережесін байқамай немесе білмей бұзады. Жақсы бала әрдайым кездескендермен сәлемдеседі. Автобусқа мінгенде үлкен кісіге орын береді. Сөйлескен кезде сен демей, сіз деп сөйлеседі. Ол жақсылықтың белгісі болып табылады. Үйде әжелерің, аталарың "Үлкенді сыйла, әділ бол, өтірік айтпа, жалқау болма, кішкентайларға көмектес" деп үйретіп отырады. Міне, осы ереженің бәрін ұстап, бұзбай жүрген бала- нағыз жақсы бала. Егде және сырқат адамдарға, кішкентай балаларға, үлкен ауыр жүк көтеріп келіп жатқан адамдарға жол беру қажет.
-Балалар біз бүгін «Сыпайылар» әлеміне саяхатқа шығамыз. Мұнда біз әр елден сыпайы сөздер үйреніп сандығымызға жинақтай береміз. Бұл елдің елдің тұрғындары бір-біріне тек «сіз» деп қана сөйлейді екен. Бәрі бір-бірін сыйлап, сыпайы сөйлейді.Жақсы бала болу үшін біз де сыпайы,әдепті болуымыз керек .Сондықтан «Сыпайылар»әлемінен сыпайы сөздерді үйренейік.
-Кәне, саяхатқа шығуға дайынсыңдар ма? Жолда кездесетін түрлі тапсырмаларды орындауға әзірсіңдер ме?
-Ең алдымен біздер сыпайы сөздер туралы не білеміз, тағы не үйренгіміз келеді, сол жөнінде алдарыңыздағы мына кестені «Білемін. Үйренгім келеді? Үйрендім» кестесін топпен толтырып алайық.
Сыпайы сөздерді тағы үйренгіміз келеді?
Осы сұрақтың жауабын сабақ барысында білетін боламыз, үйренген сыпайы сөздерді сандыққа жинай береміз.
-Сыпайылық дегеніміз сәлем беруден басталады. Ең бірінші баратын еліміз «Сәлем бере білейік» деп аталады. Ол елге бару үшін көлік таңдап алайық.(Автобус)
-Автобустың тапсырмасы бар екен, сол тапсырманы орындасақ автобус орнынан қозғалып, біздерді «Сәлем бере білейік» еліне апарады.
Автобустың тапсырмасы «сәлемдесу»туралы тақпақ айтып беріңдер. Сыйлап сәлем беремін
Көршілерді көргенде.
Ізетпен бас иемін,
Үйге қонақ келгенде.
Әдепсіз деп сөкпесін,
Анама айтып өкпесін. Санжар.
Алдымыздан кезіккен
Көп танысты көреміз
Бәріне де ізетпен,
Біздер сәлем береміз:
Сәлеметсіз бе, ағай !-деп,
Сәлеметсіз бе, апай !-деп,
Есенсіз бе, әжей!-деп,
Амансыз ба, атай!-деп. Ерсұлтан.
-Өлеңде не туралы айтылады?
-Міне енді біздер «Сәлем бере білейік» еліне де жеттік. Бұл елдің тұрғындары сіздермен ойын ойнағысы келіп тұр.
-Ойын ойнайсыңдар ма ?Иә.
Ойын аты «Сәлем бере білеміз бе?» деп аталады.
Суреттерді көрсету,сурет кейіпкерлерімен қалай амандасу. Сәлемдесу түрлерін анықтау.
-Сәлеметсіз бе?
-Сәлем бердік?
-Аман – есенсіз?
-Армысыз! Қош келіпсіз!
-Ассалаумағалейкум!-Сәлем
- Бұл елдің тұрғындары жаңа сыпайы сөздермен таныстырады.
Үйренген жаңа сыпайы сөздерді сандыққа салайық.
3 бөлім.Мағынаны тану.
-«Сыпайылар» әлемінің келесі елі «Рахмет». Бұл елге бару үшін алдымен көлік таңдайық.Бұл елге пойызбен барамыз. Пойыздың тапсырмасын орындасақ пойыз орнынан қозғалып, біздерді «Рахмет» еліне апарады.
-Пойыз тапсырмасы: Суреттегі сөздердің бірінші әріптері бойынша сөз құрастыру. БУЫН.
Сөздерді буынға бөлу.Қала,аспан,бала,ойна,қора.
-«Рахмет» елінің тұрғындарына дайындаған тақпағымызды айтып берейік.
«Өзім жақсы баламын»
Өзім жақсы баламын,
Апа тілін аламын,
«Су әкеле ғой» десе,
Су әкеле саламын.
Өзім жақсы баламын,
Апа тілін аламын,
«Ойната ғой бөбекті»-
Десе,ойната саламын.
Өзім жақсы баламын
Апа тілін аламын,
Кетсе кешке киноға
Үйде жалғыз қаламын.
Өзім жақсы баламын,
Апа тілін аламын,
Мейлі қайда жұмсасын,
Бәріне де барамын. Нұрислан.
«Рахмет»елінің тұғындары сендерге риза болды.Олардан үйренген жаңа сыпайы сөздерімізді сандығымызды толтырайық.Алғысымыз шексіз,ризамын.
-Енді Сыпайы сөздер әлемінің келесі елі «Кешіріңіз» деп аталады.
-Бұл елге бару үшін көлік, таңдайық.
-Кешіріңіз еліне ұшақпен барамыз.
- Ұшақпен бірге ұшып сергіп алайық.
Сергіту сәті.
Мынау-менің жүрегім,
Бәрі осыдан басталған.
Мынау -басым ақылды
Бәрін осы басқарған.
Мынау -менің оң қолым
Мынау -менің сол қолым
Барлық істі атқарған.
-Міне балалар, «Кешіріңіз» еліне де жеттік.
-Кешіріңіз елінің тұрғындарының сіздерге тапсырмасы бар екен? Кәне, сол тапсырманы орындауға әзірміз бе?
«Кешіріңіз» елінің тұрғындары бізге жұмбақ жасырыпты,сол жұмбақы шешуге дайынсыңдар ма?
Сыйлап үлкен ағаны
Сәлем берген баланы
Кім дейміз?
Әдепті екен бұл дейміз.
Кітап, дәптер, қаламы
Кір шалмаған баланы
Кім дейміз?
Ұқыпты екен бұл дейміз.
Таудай биік талабы
Жақсы оқитын баланы
Кім дейміз?
Үлгілі екен бұл дейміз
Енді жаңа сыпайы сөздермен сандығымызды толықтырайық.
-Кешіріңіз. Ғафу етіңіз! Айып етпеңіз.
-«Сыпайылар» әлемінің келесі еліміз «Рұқсат па?» деп аталады.
-Бұл елге бару үшін, алдымен көлік таңдайық.Кеме.
-Кеменің тапсырмасы бар екен, соны орындасақ кеме орнынан қозғалып біздерді «Рұқсат па?» еліне апарады.
Кеменің тапсырмасы:Суретпен жұмыс.
Кішіпейілдік – кісілік белгісі.
Суретке қарап әңгіме құрастырайық.
«Рұқсат па?» елінің тұрғындарының тапсырмасы:
Не деу керек?өлеңін айтып беріңдер.
Алдымен автор туралы мәлімет беріп жіберейін.Әнуарбек Дүйсенбиев - 1931 жылы 25 қазанда Алматы облысы, Жамбыл ауданы, Қарақыстақ ауылында туған. Балалар ақыны. Ұзақ жылдар «Балдырған» журналының жауапты хатшысы, «Жалын» баспасында бөлім меңгерушісі, «Жазушы» баспасында аға редакторлық қызмет атқарған.
1.Өлеңді мәнерлеп оқу.
Апаң сенің базардан
Алма сатып әкелді
Ең үлкенін, жақсысын
Саған таңдап әперді
-Не деп барып жеу керек? Рахмет!
Балалар жүр көшеде
Естіледі айқай-шу
Сенде шықтың көршіңді,
Қағып кеттің байқамай
-Мұндайда не деу керек? Кешіріңіз?
Әжең сенің түскі асқа
Қант-кәмпит салды мол
Жұрттан бұрын ыдысқа
Өз бетіңмен салдың қол
-Жөн еді не айтқаның? Рұқсат па
Добын апар назардың!
Деді ағаң, бармадың
Тапжылмадың, сазардың
Аған тілін алмадың? Жарайды!
Жаңа сыпайы сөзбен сандығымызды толықтырайық.
ІІІ.Ой толғаныс.
-Енді келесі елі «Жарайды» деп аталады. «Жарайды» елінің тұрғындарының тапсырмасы бар екен? Кестенің үшінші бөлігін толтыру.
-Бүгінгі сабақтан не үйрендік?
Сыпайы сөздерді тағы үйренгіміз келеді?
Қайырлы таң!
Қайырлы күн!
Қайырлы кеш!
Алғысым шексіз, ризамын.
Кешіріңіз.
Ғафу етіңіз!
Айып етпеңіз.
-Балалар, бүгін біз « Сыпайылар әлеміне» саяхат жасадық.
« Сыпайылар әлемінен»жақсы балаға тән көптеген қасиеттерді білдік.
Жақсы бала болу үшін сыпайы сөздерді көп білуіміз керек екен.
Жақсы бала деген атқа лайық болу үшін біз ұқыпты,тіл алғыш,шыншыл,адал,қайырымды еңбекқор,әдепті болуымыз керек. Адам бойында жақсы және жаман қасиеттер болады екен. Бізге адамдықты қарапайымдылықты, кішіпейілдікті үлкендер үйретеді. Оны бізге ақжаулықта аналарымыз ақ сүтін бере отырып ана тілімен үйретеді. Адам болатын бала барлық жақсы қасиеттерді үйреніп, жаман мінез әдеттерден аулақ болуымыз керек. Сонда біз жақсы бала боламыз.
Сиқырлы сөздерді әрқашанда өмірде қолданып, жақсы ниетке рахмет айтып, тиісті жерінде кешірім сұрап, үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсетіп әдепті, жақсы балалар болуымыз керек.
ҮІ.Бағалау.
