Балалардың өмірдегі алғашқы әрекеті - ойын
Ойын - бала өмірінің алғашқы кезеңдерінде маңызды рөл атқаратын ерекше әрекет. Көптеген психологиялық, педагогикалық және философиялық зерттеулер ойын арқылы бала танымын дамыту, оның әлеуметтік, адамгершілік және шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру мәселелеріне көңіл бөледі. Баланың ойыны арқылы дүниені тануы, түрлі психикалық түйсіктер мен сезімдерін зерделеуі мүмкін. Ойын барысында бала өз эмоцияларын, қиялдарын көрсетеді, белсенділігі артады, сонымен қатар ойын структурасының элементтерін меңгеруге мүмкіндік алады.
Ойын - бала үшін әлеуметтік тіршілік тынысына, құбылыстар мен адамдар арасындағы байланысқа еніп, тәжірибе жинақтайтын алаң. Орыс педагогі В.А. Сухомлинский бала ойынсыз адам ретінде қалыптаспайтынын айтады. Ойын барысында бала өз эмоцияларын сыртқа шығарып, әлеуметтік рөлдерді тәжірибеден өткізіп, олардың мәнін ұғынады. Сонымен бірге, бала ойын әрекеті арқылы серіктестік, ынтымақтастық сияқты маңызды қасиеттерді де үйренеді.
Ойынның құрылымы - оның ережелері, мазмұны және сюжеті баланың интеллектуалдық дамуымен тығыз байланысты. Дидактикалық ойындар арқылы балалар жаңа білім, дағды, қатынас формаларын меңгеруге мүмкіндік алады. Олардың жүйелі сөйлеу қабілетін дамыту, қозғалыс дағдыларын жетілдіру, белсенділіктің қалыптасуы ойын негізінде жүзеге асырылады. Ойын - балалардың дамуына әрі олардың адамгершілік ціндерін тәрбиелеуге негіз салатын бай тәжірибе жинайтын құрал.
Сюжетті рөлдік ойындар, драматизация, дидактикалық ойындар – әрбір түрі ерекше мәнге ие. Сюжетті рөлдік ойындарда балалар өз ойларын, әлемді қабылдауын өте қызықты, шығармашыл түрде бейнелейді. Драматизация арқылы олар сюжеттермен етене танысады, өз эмоцияларын, сезімдерін ашып көрсетеді. Ойын - ең бастысы бала үшін оқу мен тәрбие алудың ынталандырушы түрде әсер етеді.
Ойындарды ұйымдастыруда тәрбиеші бола отырып, балалардың қызығушылығын, қабілеттерін ескеріп, олардың белсенді қатысуын қамтамасыз ету маңызды. Ойын барысында белсенділік танытып, балаларға жақын бола отырып, олардың эмоционалды, рухани дамуына ықпал ету - тәрбиенің тиімділігін арттырудың басты шарттарының бірі. Ойын - баланың психикалық дамуындағы маңызды компонент, даму кезеңдері арқылы педагогикалық тәжірибені байытады.
