Шалва Амонашвили және педагогикалық аңыздардың мәні
Шалва Александрович Амонашвили – тек педагог емес, сонымен қатар психологиялық ғылымдарының докторы. Оның «Педагогикалық аңыздары» мұғалімдер мен ата-аналар үшін тәрбие мен білім берудің терең мәнін ашатын маңызды еңбек. Бұл кітапта автор адамгершілік, мейірімділік пен махаббат ұғымдарын жоғары көтереді, тәрбиенің шынайы құндылығын көрсетеді.
Амонашвили әрбір аңыз арқылы оқырманды терең ойланып, жан дүниесін зерттеуге шақырады. Ол балаларды тәрбиелеу мен оқытудың жолында ең алдымен, өзіміздің бойымыздағы тамаша қасиеттерді дамыту қажеттігін айтады. Адамгершілік, зияткерлік және ерік-жігерді дамыту - бұл тек педагогтардың емес, азаматтық қоғамның басты міндеті.
Автордың еңбектерінде адам мен табиғат, қоғам мен адамгершілік арасындағы байланысты терең түсінуге мүмкіндік беретін идеялар бар. Шалва Амонашвили: «Бала ұйықтар алдында армандады» деген аңыз арқылы, әр баланың санасында асқақ арман мен бағытты түсінудің маңызын көрсетеді. Бұл бақытты, үйлесімді тұлғаларды қалыптастырудың алғашқы қадамы.
Кітаптағы әр аңыз - бұл оқырманды ойлануға мәжбүрлейтін, тәрбиенің орны мен рөлі жайлы терең түсінік беретін құнды еңбек. Ол бізді өзіміздің өмірімізді жақсарту және балаларымызды жақсы тәрбиелеу міндетіне шабыттандырады. Тек мейірімділік пен әсемдікпен өмір сүргенде, біз шынымен де нағыз педагог бола аламыз.
Абжанова Акбала Куанышовна
Қостанай педагогикалық колледжінің
«Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту»
кафедрасының оқытушысы
Қостанай қаласы
Педагог-гуманистШалва Александрович Амонашвилидің «Педагогикалық аңыздарына» пікір.
Шалва Александрович Амонашвили туралы көп естідім, сұхбатын көрдім, ол кісінің ақылды, терең және өте жылы адам екенін білдім.Шалва Александрович Амонашвили –тек қана педагог емес, психологиялық ғылымының докторы, балалардың білімі және тәрбиесі кітаптарының авторы, ізгілік педагогикасының негізін қалаушы.Мұндай адамдар біздің білім беру жүйемізде жиі кездесе бермейді, балалардың тәрбие мәселелерімен тек қана осындай, мәдениетті және адамгершілігі жоғары, терең түсіне білетін, нәзік сезіне білетін асыл адамдар ғана айналысады. Өзінің лайықты тәрбиешіні тәрбиелеу үшін, менің ойымша Шалва Амонашвилидің «Педагогикалық аңыздар» кітабын оқып және ой елегінен өткізу керек сияқты.Ол біздің сан қилы өміріміз жайлы және әр адам оқыған кезде өзінің өміріне ұқсастығын кезіктіретіні сөзсіз. Оқыған кейбір аңыздар менің жан дүниеме терең әсер етті. Олар біздің кейбір жеткіліксіз тұстарымызды ашады, бірақ та біздің сол лайықты құндылықтарға ұмтылуымызға жетелейді.Шығармаларда имандылық, махаббат, мейірімділік, өмірілік сынақтар мен рух күші, адамгершілік және сыйластық туралы айтылған. Күлкінің күштілігі, әр адамның миссиясы туралы айтылады. Бұл жәй ғана сөз емес, бұл автордың сезімінен өткен және өмір шындығынан алынған, өзінің көзқарасы және рухани ізденістерінің жемісі.
Ой толғаныс үшін бір мысал: «Егер де біздің балаларға деген қамқорлығымыз адалдық пен махаббаттан туындаса, онда біз тәрбиелеу ғажайыптарын жасаймыз» ,тағы да бір мысал : “Басымызда ол болмаса, тіліміз ол туралы айтпайды, қолымыз оны жасамайды, аяғымыз оған асықпайды, жүрегіміз ауырмайды. Міне сондықтан да, біздің барлық жан-дүниеміз жарқын ойлар мен бейнелерге, рухани ізгілікті идеяларға ұмтылуы керек.Тіл де, қол да, аяқ та, жүректе жамандыққа қызмет етуі мүмкін,бірақ та оған жол бермеу керек».
Ой елегінен өткізе отырып, аңыздарға жауаптар іздейсің, соның ішінде маған әсер еткендер.
Ең бірінші-адамдар туралы аңыз. Ол ізденіс адамдары және жасаушы адамдар.Бұл адамдар біздің әр қайсысымыз болуы мүмкін.Бірақ біз не іздейміз? Не жасаймыз? Әлемге не сыйлаймыз? Шын мағынасында, әлемге ең басты сыйлығымыз, бұл лайықты, үйлесімді дамыған, бақытты, жасампаз және таза тұлға, біз оны өзімізді тәрбиелеуіміз арқылы жетеміз.Бұл біздің өз қолымызда. Менің ойымша, ең бірінші балаларды оқытып және тәрбиелеуді бастамас бұрын және бала бойында көргің келетін қасиеттер ол біздің өз бойымыздан шығуы керек,ол үшін бірінші өзің өсуің керек, өзіңде барлық тамаша сапаларды өсіруің керек (адамгершілік,зияткерлік,еріктік).Мына аңыз сөздері соның дәлелі:
«Бала ұйықтар алдында армандады.
«Мен жақында үлкен боламын,мен сонда адамдарға не жасаймын?-деп ойлады ол.– Мен барлық жер тұрғындарына бір ғажайып іс жасайын,ол істі ешкім жасамаған және оны ешкімде жасай алмайтындай болуы керек»
«….Сонда Данагөй сиқырлы үнмен: «Храм ол сен, өзіңді мейірімді және адал жаса.Ән бұл сенің жүрегің,нәзіктет оны. Мүсін ол сенің ерік-жігерің,өз ерік –жігеріңді ұшта. Сонда ғана жер планетасы және ғалам сұлулығы, ешкім танымаған ғаламды алады.».
Бала ұйқысынан оянып, күнге күлімсіреп өзіне сыбырлады: «Мен енді білемін, адамдарға қандай сұлулықты сыйлайтынымды!»
Біз адамдарға не сыйлайтынымызды біле береміз бе? Мен Ш.А.Амонашвилидің еңбектерімен танысқаннан , аңыздарды оқығаннан бастап ойлана бастадым. Сондай ғажайып, керемет, жарқын, ақылды, мейірімді педагогтан , балалармен қалай сөйлесуге, қалай үйретуге, қалай тәрбиелеуге, қалай сүюге үйрену керек. Сондықтан да ол кісінің еңбектерімен тек қана мұғалімдер ғана емес, ата-аналар да танысуы қажет.Еңбектерін оқи отырып біз балалармен тіл табысуға оларды түсінуге үйренеміз.Мен өз пікірімді Ш.А.Амоношвилидің сөзімен аяқтағым келеді: Мұғалім өзінің сабағын толтыратын Нұрды қайдан алады?
«...өз бойындағы рухани әлемнен алады, егер мұғалім әсемдік пен асқақтыққа толы болса...»Сондықтан да, менің ойымша, егер біздің әрқайсымыз өз өмір жолын рухани-адамгершілік, ізгілік қасиеттерге толтырып отырса, онда өмірде мейірімділік те, махаббат та, бақыт та, қайырымдылық та мол болар еді.
