«Әбілмансұр» шығармасы арқылы қазақ тарихын түсіну
Бұл құжатта М. Әуезовтың «Әбілмансұр» шығармасының негізінде әдебиеттік оқу сабақтарының құрылымы мен мәні туралы жан-жақты мәлімет беріледі. Сабақ барысында оқушылар қазақ халқының тарихи тұлғалары мен мәдени құндылықтары туралы білім алады. Негізгі мақсаты – оқушылардың ой-өрісін кеңейту, шығармашылық қабілеттерін дамыту, тарихи естеліктермен таныстыру.
Сабақтың бастапқы кезеңінде оқушыларды ұйымдастыру және оқу құралдарын тексеру арқылы сабаққа дайындық жасалады. Оқушыларға қазақ әдебиетінің көрнекті тұлғалары туралы қысқаша ақпарат беріліп, Мұхтар Әуезов туралы, оның «Абай жолы» романынан ерекше үзінділер ұсынылады. Бұл туындысының өзгешелігі мен шығармашылық бағыттарының тереңдігі таныстырылады.
Сабақтың ішкі бөлімдерінде оқушылар топтарда жұмыс істеп, шығарманың мазмұнын терең түсінуді көздейді. Мұнда оқу процесіне ойын элементтері енгізіледі. Мысалы, мақал-мәтелдермен байланысты тапсырмалар. Осы нәтиже арқылы оқушылардың топтық құрамда бір-бірімен байланыстары нығайып, тақырыпты тереңірек меңгеруге мүмкіндік туады.
Сабақтың қорытынды бағасында оқушылар тарих сабақтары туралы өз пікірлері мен түйіндерін білдіреді, бұл оларға тек білім алу ғана емес, сонымен қатар, ел тарихын, салт-дәстүрлерін, ұлттық құндылықтарды жақсы танып, бағалай білуге мүмкіндік береді.
Әдебиеттік оқу
Сабақтың тақырыбы: М. Әуезов. «Әбілмансұр»
Сабақтың мақсаты:
1) білімділік: тақырыптың мәнін ашу, халықтық өткен өмірімен таныстыру, тарихи тұлғалармен таныстыру, оқушыларға Абылай хан туралы түсінік беру және білімдерін толықтыру.
2) дамытушылық: мәтіннің идеялық мазмұнын ашып, оқушылардың салыстыра, байланыстыра сөйлеу қабілеттерін дамыту. Сарамандық жұмысты шығармашылық деңгейде орындауға машықтандыру.
3) тәрбиелік: оқушыларды адалдыққа, адамгершілікке, ұлы адамдардың іс - әрекетін бағалауға, құрметтеуге тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Көрнекілігі: ұлы тұлғалардың портреттері, әңгіме желісіне байланысты алынған суреттер, кеспе карталар.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасып,оқу құралдарын түгендеу.
ІІ. Жаңа сабақ
Біз сабағымызды ойынмен бастайық. Мен сендерге құрастырма қағаз беремін, құрастырған кезде мақал шығады.
Жақсы – ай мен күндей
Әлемге бірдей.
- Жақсы адам деп кімді айтамыз?
- Оны әлемге бірдей деу себебі неде?
Жақсының аты өлмейді,
Ғалымның хаты өлмейді.
- Хаты сақталып қалған қандай ғалымдарды білесіңдер?
(Ыбырай, Абай, Ахмет, Міржақып т.б.)
Шешеннің тілі семсердің тілі.
Ақын тілі нар кескен
Міне осылайша күннің шуағындай бізге білімнің нәрін беретін ақын жазушыларымыз жетіп артылады.Біз осы ақын жазушылардың бізге берген шуағы арқылы біз мықты, ұтқыр, халыққа пайдамыз тиеді,төзімді, ақылды, білімнің рахатын көреміз.
Қандай сөз шықты қарайықшы? МҰХТАР
Біз бүгінгі сабақта Мұхтар Әуезов деген ақынмен танысамыз.
Мұхтар Әуезов 1897 жылы дүниеге келген 1961жылы дүниеден озған. Семей облысында туылған. Шебер жазушы. «Абай жолы» романын жазған.
Кітаппен жұмыс.
Мұхтар Әуезов тың «Әбілмансұр» деген әңгімесімен танысамын. Мағынасын түсіндіру.Абылай хан туралы бұрыннан да білесіңдер, мен толықтырып өтейін.
Абылайдың әкесі Уәли деген сұлтан, ал атасы Абылай Түркістан қаласының билеушісі болған. Абылай хан жас кезінде өзінің батырлығымен, ержүректілігімен көзге түсіп, халық оны хан көтереді. Абылайдың алдына қойған үш мақсаты болды. Ол:
1) Көшпелі елді отырықшы өмірге үйрету
2) Үш жүздің басын қосып біріктіру
3) Халқына тәуелсіздік алып беру. Ханның жанында үнемі ақылшы, кеңесшілері Төле би, Әйтеке би, Қазыбек би және Қабанбай, Бөгенбай, Наурызбай сынды батырлар болды.
Оқушыларға оқыту:
Оқушыларға тізбектеп оқыту.
Суретпен жұмыс:
Суретті көрсете отырып сурет бойынша әңгіме құрау.
-Мәтін бойынша салынған суретте кімдердің арасындағы шайқас бейнеленген?
-Суреттегі батырлар қалай киінген?
-Қолдарына не ұстаған?
-Қазақ батырының есімі кім деп ойлайсыңдар?
Қорытынды:
Әбілмансұр-Сабалақ-Абылай есімдері қандай оқиғаға байланысты?
-Әбілмансұр деген кім?
-Сабалақ деген кім?
-Абылай деген кім?
Кері байланыс:
Сабақтан не үйрендік не түсіндік стикерге жазып талға жабыстырайық.
Үйге тапсырма: « Әбілмансұр» мәтінін әңгімелеп мазмұнын айтып келу.
