Су – тіршілік көзі
Бұл материалда су – тіршіліктің негізі екендігі, оның адамдар мен табиғат үшін маңызы қарастырылған. Су біздің өміріміздің әр аспектісінде кездеседі. Бүгінгі сабақта балаларға судың қажеттілігін көрсету, оның ерекшеліктерін ұғындыру, сонымен қатар, суды үнемдеп пайдаланудың маңыздылығын түсіндіру мақсатында қызықты әрі білімберуші тәжірибелер ұйымдастырылады.
Судың қажет екендігі туралы кең көлемде мағлұмат беріледі. Су аспаннан жаңбыр, мұз, қар түрінде түсіп, біздің планетамыздағы барлық тіршілік иелерінің өмір сүруіне ықпал етеді. Балалар судың қасиеттері жайында, яғни оның дәмсіз, иіссіз, пішіні жоқ екенін, сұйық, қатты және бу түріндегі жағдайларын тәжірибе жасап көрсетеді. Осындай тәжірибелер арқылы балалар судың қасиеттерін тереңірек түсінеді.
Сабақ барысында тақырыпқа қатысты жұмбақтар мен мақал-мәтелдер ұсынылады. Балалар суға қатысты түрлі тыйым сөздер мен қорғау ережелерін меңгереді, бұл оларға табиғатқа деген жауапкершілікті сезінуге көмектеседі. Суды ластамау, оған құрметпен қарау және оны үнемдеу қажеттігі балалардың санасына сіңіріледі.
Сабақтың тақырыбы: Су – тіршілік көзі.
Сабақтың мақсаты: 1. Балаларға су туралы түсінік беру және судың қажеттілігін, оның адамның, құстың, жануарлар мен өсімдіктердің тіршілігіндегі маңызы туралы түсіндіру.
2.Судың табиғатта баға жетпес сый екенін айту, түсініктерін қалыптастырып дамыту. Суды үнемдеп пайдалануға және судың барлық ерекшеліктері туралы сипаттау.
3. Қазіргі кезде адамзат ауасын жұтып, суын ішіп отырған табиғат-ананы қорғап,аялауға үйрету. Суды ластамауға тәрбиелеу.
Сабақтың әдіс – тәсілдері: көрсету, түсіндіру, тәжірибе жасау, сұрақ – жауап, мадақтау
Сабақтың көрнекілігі: слайд – шоу, су, қант, тұз, қасық, сүт,әр түрлі суреттер, түтікше, тұз, стақан, қар, мұз.
Интеграция: Қоршаған орта, тіл дамыту,
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі
Балалар барлығымыз шаттық шеңберге тұрып, қонақтармен амандасайықшы.
Шаттық шеңбері: 3 слайд
Самал жел бізді желдетші,
Күн нұры бізді жарқырат.
Таза ауа дем берші,
Мөлдір су бізді салқындат.
-Тамаша!!
Ал, балалар қазыр жылдың қай мезгілі?
-Қазыр жылдың қыс мезгілі.
-Қыста неше ай бар?
-Қыста үш ай бар.
-Қандай үш ай?
-Желтоқсан, қаңтар, ақпан
-Қазыр қандай ай?
-Қазыр ақпан айы.
Қыс мезгілінде қандай өзгерістер болады?
Қар жауады.
-Керемет. Балалар.
Ал енді балалар барлығымыз жайғасып отырайық, арқамызды тік ұстап, әдемі отырамыз. Бүгінгі оқу қызметінің тақырыбын айтпас бұрын, мен сендерге жұмбақ жасырғым келіп тұр, ал сендер мұқият тыңдаңдар:
Дәмі де жоқ, түсі жоқ
Пайдаланбас кісі жоқ. Ол не?
Жауабы: Су.
Тәрбиешінің кіріспе сөзі: Дұрыс балалар,әрине су. Ал ендеше бүгінгі оқу іс әрекетіміздің тақырыбы «Су тіршілік көзі» екен.
Судың дыбысын тыңдау.
-Балалар сендер қандай дыбыс естіп тұрсыңдар?
Судың дыбысын.
Су бізге не үшін қажет?
Суды ішеміз және жуынамыз.
Сумен өсімдіктерді, бау – бақшаны суарамыз.
Сумен ас әзірлейміз.
Сумен кір тазалаймыз.
Суға адамдар да, жануарлар да шомылады.
Жануарлар мен өсімдіктерге не үшін қажет?
(балалар өз ойларын ортаға салады). Жарайсыңдар!
Қалай ойлайсыңдар, мұз, қарды жылы жерге әкелсек не болады? слайд
-Әрине ериді, бүгінгі оқу қызметінде сендермен тәжірбелер жасаймыз. Ендеше соны дәлелдеу үшін
1-тәжірбеміз: ыдыстағы қар мен мұзды оқу іс-әрекетінің соныңна дейін үстелдің үстіне қоямыз.
-Енді экранға назар аударайық.(видио корсету) су болмаса тіршілік болмайды.
Өзен мен көлдерде, теңіздер мен мұхитта нелер тіршілік етеді? (әртүрлі балықтар, өсімдіктер)
Олар сусыз өмір сүре ала ма?
Жоқ.
Дұрыс айтасыңдар. Ендеше тақтаға қарандар. (сызба арқылы түсіндіру) 11 слайд
Су өмір бойы айналымда болады. Ол жаңбырмен жерге түседі, арық болып ағып, өзенді құрайды, ал содан кейін қайтадан күн шуағымен бу болып аспанға көтеріліп, жел тұрып бұлттарды көшіреді, бұлт су жер бетіне жаңбыр болып, қайта оралады. Жаңбырдан аққан кішкентай сулар бірігіп, жылғалар болып, үлкен теңіз құрайды.
Тәжірбелер. 12 слайд
І.Ал судың иісі бар ма, иіскеп көріңдерші?
«Судың иісі жоқ»
● Балалар суды иіскеп көреді, судың иісінің жоқ екенін сезінгенше, тағы да қайталап иіскету керек. Ал екінші ыдыста түссіз тәтті суға ванилин араластырған суды құйып, балаларға иіскету керек. Балалар екі ыдыстағы судың айырмашылықтарын айтады.
(балалар суды иіскеп көреді)
ІІ.Судың пішіні бар ма? «Суда пішіні жоқ»
Біз қазір судың пішіні бар ма, жоқ па соны тексереміз. (тәрелкеге су құю)
Әрине жоқ, суды қай ыдысқа құйсаң ол сондай пішінді болады.
ІІІ. Судың дәмі бар ма? «Суда дәм жоқ» 15 слайд
Осыны да біз тексерейік, алдарында ыдысқа су құйылған. Сол суды түтікше арқылы ішіп көріңдер. (балалар суды ішіп көреді)
Енді осы суға кейбіреулерің қант қосып көріңдер, ал басқаларың тұз қосып көріңдер. Суды ішіп көріңдер дәмі қандай болды екен? (балалардың жартысы суға қант қосады, ал басқалары тұз қосады, өздерінің сезімдері туралы айтады)
Дұрыс суға біз не қоссақ, сол заттың дәмін сеземіз, ал судың дәмі жоқ екен.
Сонымен қатар суды мен сүтті салыстырып көрейік, су бар стақанға қасық салайық, қасық көрінеді ме? Иә көрінеді, ал сүт құйылған стақанға қасық салсақ ол көрінеді ме? Жоқ көрінбейді, сондықтан судың түсі жоқ, ол – мөлдір екен.
Балалар сонымен су – түссіз, дәмсіз, иіссіз, тұрақты пішіні жоқ табиғи ресурс.Осыны дәлелдеу үшін біз сумен тәжирибе жасап көрдік.
Білесіңдер ме судың үш қасиеті бар – сұйық, қатты, бу. (үстел үстінде тұрған ыдыстағы су, мұз және қайнаған суды көрсету)
Стақандағы суды тоңазытқышқа қойсақ, ол мұз болып қатып қалады. Ал мұзды жылы жерге қойсақ, ол еріп суға айналады. Суды шәйнекке құйып қайнатсақ, қақпағынан бу шығады, яғни бу болып ұшады.
Балалар сендер су туралы мақал – мәтелдерді білесіңдер ме, қане айтыңдаршы?
1. Су анасы – бұлақ,
Сөз анасы – құлақ.
2. Су тіршілік көзі
3. Сумен ойнама – батарсың,
Отпен ойнама – жанарсың.
4. Судыңда сұрауы бар.
5. Судың жолын құм бөгер,
Ердің жолын сұм бөгер.
Түнгі су — ну, күңдізгі су — бу.
Жарайсыңдар балалар су туралы мақал – мәтелдерді біледі екенсіңдер.
Жұмбақтар:
(жауабын тапқан бала сол суреттерді тақтаға іледі)
1. Жылт-жылт еткен, жырадан өткен. (Су)
2. Қыста шыны боп қатады,
Жылыда су боп жатады.. (Мұз).
3.Көтеріліп теңізден, аспанға биік барамын.
Биіктен қайта түскенде, өңі кірер даланың. (жаңбыр)
4.Қыста ғана болады,
Ұстасан қолын тоңады. (Қар)
5. Дәміде жоқ, түсі жоқ,
Пайдаланбас кісі жоқ. (Су)
Су туралы қандай тыйым сөздерді білеміз? 32-33 cлайд
1.Су ішкен құдыққа түкірме.
2.Түнде суға барма.
3.Суды төкпе
4.Өзен, көлдерді ластама.
Балалар суға қоқысты тастауға болмайды, жазда өзенге, көлге түсуге барғанда, өзімізден кейін қалған нәрселердің барлығын жинап бірге алып кету керек. Осының бәрін суға тастауға болмайтынын білу керексіңдер.
Сабақты қорытындылау: Рефлексия
«Бұлтқа қар жапстыру.»
Өте жақсы балалар, ал енді барлығымыз орнымызға отырайық, міне бүгін біз сендермен су туралы көп мәлімет алдық. Ал енді осы сұрақтарға жауап беріңдерші:
Судың иісі, дәмі, түсі бар ма? (жоқ)
Судың қандай қасиеттері бар? (Қатты, бу, сұйық)
Қандай тәжірибе жасадық?
Сусыз өмір сүруге бола ма? (жоқ)
Суды күнделікті өмірде қалай пайдаланамыз? (ұнемдеу керек)
Қандай ойын ойнадық? (күн мен жаңбыр)
Суды үнемдеу керек пе? (Ия)
Су-түссіз, бояу қосқанда өзгереді.
Су-дәмсіз, бірақ қант қосқанда дәмі өзгереді.
Судың пішіні болмайды.
Жарайсыңдар балалар бүгінгі оқу іс – әрекетімізге белсене қатысқандарыңыз үшін сендерге алғысымды білдіремін. Ал енді келген қонақтармен қоштасайық!
Сау болыңдар!
