«Жыл басына таласқан хайуанаттар» ертегісі
Ертегінің негізгі мақсаты – балалардың шығармашылық әлеуетін дамыту, оларды еңбекқорлыққа, адал достыққа тәрбиелеу. «Жыл басына таласқан хайуанаттар» қойылымы бала бақшада ұйымдастырылған керемет бір көрсетілім. Онда әр жануардың өз орны мен маңыздылығын көрсету арқылы балаларға ұрпақтан-ұрпаққа жалғасатын дәстүрлердің мәнін жеткізуде. Жалпы, ертегінің мазмұны қызықты әрі тәрбиелік мәні бар, бұл балалардың табиғат пен жануарларға деген сүйіспеншілігін оятады.
Көлеңке театрының көмегімен балалар ертегі әлеміне терең енеді. Ерте заманда жануарлардың жыл басы болу үшін күрескені баяндалады. Бұл қызықты жекпе-жек тек ертегінің күлкілі, қызықты жағын ғана емес, сонымен қатар, балаларға әр жануардың қоғамдағы орнының маңыздылығын да көрсетеді. Мәселен, Жылқы, Түйе, Сиыр, Қой, Ит, Тауық және Тышқанның өздерін ұсынуы арқылы олар баланың болашақта өздерін дәлелдеуге деген ынтасын арттырады.
Қойылым барысында балалар әр кейіпкердің қылықтарын қайталап, эмоцияларын жеткізуді үйренеді. Бұл, өз кезегінде, тіл байлығын арттырып, байланыстыра сөйлеу қабілетін дамытады. Сонымен қатар, балалардың өзін-өзі көрсетуі мен актерлік шеберлігін қалыптастыруда үлкен рөл атқарады. Нұргүл Мұратова жетекшілігімен балалар қойылымның барлық кезеңдерінде шеберліктерін көрсетеді.
МКҚК «Таңшолпан» балабақшасы
Бекітемін______________
балабақша әдіскері
Л.Қ.Тұрдақынова
«Жыл басына таласқан хайуанаттар»
«Шұғыла» мектепалды даярлық тобы
Көлеңке театры
Тәрбиешілер: Н.М.Сағынбаева
2016 жыл
Мақсаты:Ертегінің мазмұнын түсіндіру.Берілген тапсырмаларды көз алдарына елестете отырып орындау арқылы етсе сақтау қабілеттерін дамыту және сөздік қорларын молайтып, байланыстырып сөйлеуге үйрету.Ертегі мазмұны арқылы еңбексүйгіштікке, адал достыққа тәрбиелеу.
Жүргізуші:Бұрынғы ерте заманда хайуандар жыл басы болуға таласыпты. Бір кезде ортаға Жылқы шауып келіп, өзін мақтай бастайды.Жылқы айтыпты:
Мен алысты жақын қыламын.Күшімді болса көреді, сүтімді болса ішеді,қылымнан арқан, жіп еседі.
Жылқы:
Алысқа шауып барамын,
Адамның бабын табамын.
Пайдасы мол жылқының,
Жыл басы мен боламын!
Әсем десең,әсеммін.
Сылаң қағып өсемін.
Кең далада көсіліп,
Самал желдей есемін.
Адамға менен пайдалы мал жоқ,жыл басы мен боламын,-дейді.
Сонда түйе оған:
Сен адамға қызмет қылсаң, құлқының үшін құл болдың.Мен сен көтере алмайтын ауырды көтеріп,неше айшылық алыс жерлерге барамын.Аш болдым депсен сияқты арпа,сұлы сұрамаймын.Көде болса,көде , жусан болса жусан жеп, не кез келсе, соны қорек етіп, табылса су ішіп,табылмаса шөлде де шыдап жүре беремін.
Түйе
Түйе,түйе,түйемін,
Жануармын киелі.
Кім таласар бойыма,
Жыл басына иемін.
Жан-жағыма қараймын,
Күн мен түнді санаймын.
Мен өзімді даланың,
Кербезіне балаймын.
Жыл басы болу маған лайық,-дейді.
Маңғаздана асықпай басып , ортаға бірініші Сиыр шығады. Сиыр тұрып:
Адам егін ексе,жер жыртса,мен керекпін.Олар сүтімді ішеді,құрт майымды жейді. «Неге мен емес?» Мен кімнен кеммін? Деген өзара талас басталады.
Сиыр
«Мә» деп мөңіреді,
Молшылық төңірегім
Жыл басы боламын деп,-
Ертерек келіп едім.
Көгалды-Тұрағым,
Дайын тұр құрағым.
Сүттіммен,етіммен.
Адамға ұнадым.
Жыл басы болу маған лайық,-дейді.
Мен болмасам, қазақ үйін немен жабар еді? Жүнімнен киіз басады,жабағымнан киім тігеді,арқан жіп еседі.Сүтімнен құрт, май алады, шаруаға менен пайдалыларың жоқ,-деп қой шығыпты:
Қой:
Бә,бә,бә , мен Қоймын,
Көк шөпке тойдым.
Жыл басы болуға
Кетіп тұр ойым.
Қараңдаршы, қандаймын,
Аппақ болған таңдаймын
Жыл басына лайық
Жарқырап тұр маңдайым.
Сонда ит:
Мен болмасам,сендердің бәріңді не ұрылар ұрлап, не қасқыр жеп тауысар еді. Мен-сендердің баршаларыңды көзден таса қылмай бағып жүрген бақташымын. Дұшпан көрсем,үріп,абалап, иеме хабар беремін, -дейді мақтанып.
Ит:
Абалап үремін,
Үй қорып жүремін.
Адамның көмекші,
Досының бірімін.
Ит болғасын үремін,
Сергек өмір сүремін.
Жеті қазынаның бірімін,
Адамды қорып жүремін.
Тауық та қарап тұрмай:
Жыл басы болуға мен лайықтымын. Мен болмасам,адам ұйықтап қалар еді. Мен таңертең тұрып, таң атты деп хабар беремін.Кеш болса, жатар мезгіл болды деп ескертемін,-дейді.
Тауық:
Қо,қо,қо,қо,қоқ,
Жыл әлі неге жоқ?
Жұмыртқамды жегесін,
Барлық бала тоқ.
Құрт-құмырсқа- жемтігім,
Жоқ ешбір кемтігім.
Бәрің де бос мақтанып,
Шаршамаңдар ентігіп.
Тышқан не айтарын білмей сәл тұрады да, бір құлық ойлап,жиналған көпке былай дейді.Бұл таластан ешнәрсе өнбес.Жылды қарсы алайық. Кім бұрын көрсе,сол жыл басы болсын
Жүргізуші: Қаһарлана ырылдап,ортаға Барыс шығады.
Барыс:
Ырр,Ыр,Барыспын,Барыспын,
Бәріңе таныспын, таныспын.
Айналама сыйлымын,сыйлымын.
Сезімсізбен алыстым,алыстым.
Күшіме сенемін,сенемін.
Бәрін де жеңемін,жеңемін.
Жыл басы болуға
Шіреніп келемін!
Барлық жануарлар тышқанның сөзін қоштап,жылды қарап тұрады.Түйе: «Бәрібір менен бұрын оны ешкім көре алмас»,-деп өзінің бойына сенеді. Тышқан жорғалап, білдірмей түйенің үстіне шығып,өркешіне мініп алады.Біз көреміз,біз көреміз деп таласып жатқан хайуандар ең биікте отырған тышқанға мән бермейді.
Тышқанның әні
Алақай,алақай,
Күнді көрдім, алақай!
Қулығыммен,ақылыммен,
Бәрін жеңдім,алақай!
Сөйтіп ең биікте отырған тышқан айласын асырып жылды бәрінен бұрын көріп, жыл басы болыпты.
Алия
Тышқан,Сиыр ,Барыс,Қоян,
Ұлу,Жылан,Жылқы,Қой,
Мешін,Тауық,Ит,Доңызды,
Санап,жаттап, біліп қой!
Тәрбиеші:
Ертегі сендерге ұнады ма?
Несімен ұнады?
Міне,ендеше түйе бойына сеніп жылдан осылай құр қалыпты. Ал тышқан ақылдылығымен,кішкентай болса да,сүйкімділігімен жыл басы атаныпты.
Ендеше,жыл басы тышқан болғандықтан осы тышқан жылы құт береке мол болады дейді, құт берекеміз мол болсын!
Рөлдерде:Сиыр рөлінде-Дарина.
Жылқы рөлінде-Мирас.
Түйе рөлінде-Бейбарыс.
Барыс рөлінде-Жансерік.
Қой рөлінде-Бейбіт.
Тауық рөлінде-Жайна.
Иттің рөлінде-Алтынай.
Тышқанның рөлінде-Дарын.
Жыл хайуанаттары тақпағын айтқан -Алия
