Мектеп жасына дейінгі баланың тілін дамыту: айналадағы әлемді тану
Мектепке дейінгі жастағы балалардың тілін дамыту - өте маңызды мәселе. Бұл кезеңде балалардың сезімдік тәжірибесінің молаятынын, қабылдауы мен ойлауының негіздерін дамытуды байқаймыз. Яғни, бұл жаста бала өзін тану мен әлемді түсіну үшін алғашқы қадамдарын жасайды. Тілді дамыту – баланы жеке тұлға ретінде қалыптастырудың негізі. Мектепке дейінгі балалардың қоршаған орта туралы түсініктері, олардың ойын және еңбек әрекеттері арқылы қалыптасады.
Осы жаста балалар тек заттарды ғана емес, заттардың қасиеттерін, олардың арасындағы байланыстарды да айыра білуге үйренеді. Тәрбиеші ретінде біз балалардың тілін дамытумен қатар, олардың қоршаған ортаға деген қызығушылығын оятуымыз керек. Табиғатпен таныстыру барысында, балаларға әр түрлі табиғи элементтер мен құбылыстар туралы түсінік беру керемет мүмкіндік. Балалар қоршаған ортаны байқау, зерттеу, сұрақ қою арқылы белсенді түрде танып біледі.
Табиғи нысандар мен құбылыстарды зерттеу – балалардың танымдық және тілдік дағдыларын дамытуда үлкен рөл атқаратын бақылау мен әрекеттерді қамтиды. Олардың айналадағы дүниені зерделеу, сұрақтар қоюы, зерттеуі - осы жаста өте маңызды. Балалардың үйреншікті нәрселерді зерттеуі, қызықтықтарын оятып, шешімдер табуға талпынуына әкеледі, осылайша олар өздерінің тілдерін дамытуда да жоғары қол жеткізеді.
Тіл дамыту үшін ойындардың рөлі де зор. Ойындар арқылы балалардың назарын аудартып, олардың белсенділігін артыруға мүмкіндік береміз. Дидактикалық ойындар, сюжетік рөлдер, серуендер және қозғалыс ойындары балалардың ойын әрекеттерінде тілді дамыту үшін тиімді әдістер болып табылады. Ойын барысында, олар өзара сөйлесіп, жаңа сөздермен танысып, жеке қабілеттерін ашуға мүмкіндік алады. Балаға оқу процесін ойынмен байланыстыра отырып, олардың тіл дамыту қабілеттерін жақсартамыз.
Сондықтан, тәрбиеші ретінде, біздің басты міндетіміз – балалардың тілдерін дамыту, олардың қоршаған ортамен белсенді қарым-қатынасқа түсуін қамтамасыз ету де табылады. Жаңылтпаштар, жұмбақтар, рөлдік ойындар арқылы балалардың сөздік қорын молайтып, шығармашылық қабілеттерін дамытамыз. Тек ойын арқылы ғана емес, күнделікті өмірде тіл мен ойды дамыту тәсілдері де қарастырылуы қажет.
Қорытындылай келе, мектепке дейінгі кезеңде балалардың тілін дамыту барлық тәрбие жұмыстарымен тығыз байланысты. Балалардың қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру, сөздік қорын молайту және қоршаған ортаны танып-білу - бұл балалардың жеке тұлға ретінде қалыптасуына үлкен әсер етеді. Бала тілінің дамуы, сондай-ақ, оның әлеуметтік ортаға бейімделуі мен өз-өзін көрсету қабілетінің жоғарлауы үшін қажет.
