Биік-аласа, жуан-жіңішке, тар-кең: балаларға арналған жаттығулар
Оқу іс-әрекеті барысында балалардың математикалық білімдерін дамыту үшін «биік-аласа, жуан-жіңішке» сияқты қарапайым ұғымдардың маңыздылығын түсіну қажет. Бұл процесс балалардың заттарды салыстыру, олардың биіктігі, ені мен қалыңдығына қарай талдау жасау қабілеттерін қалыптастыруға көмектеседі. Сабақ барысында балалар өз бетімен заттарды салыстыра отырып, олардың ерекшеліктерін ашады.
Сабақтың мақсаты – балаларға заттардың биіктігі мен қалыңдығын салыстыру тәсілдерін үйрету. Оқу іс-әрекетінде «биік-аласа», «жуан-жіңішке» сөздерін қолдана отырып, балалар заттарды визуалды түрде бағалай алуы үшін оларға түрлі тапсырмалар беріледі. Заттарды бір-бірімен салыстыра отырып, балалар олардың ара қатынастарын түсіну арқылы математика негіздерін меңгереді.
Оқу іс-әрекетінде балалардың зейіні мен ойлау қабілеттерін дамыту үшін ойындар мен ішінде жарыс элементтері бар жаттығулар тиімді болуы мүмкін. Мысалы, балаларға ұқсас заттарды құрастыруға, оларды биіктігіне және еніне қарай орналастыруға тапсырмалар беріледі. Сабақ соңында балалар өз білімдерін жинақтап, атқарған жұмыстарының алдындағы нәтижені көреді.
Сабақ барысында педагог тек діттеген мақсаттарды ғана емес, балалардың эмоциялары мен қызығушылықтарын да ескереді. Әр тапсырма балалардың зейіндерін ұстап, оларды ынталандыру үшін таңдалады. Уақыт өте келе, балалар «биік-аласа, жуан-жіңішке» ұғымдарын меңгереді, бұл математика әлеміне алғашқы қадамдарын жасайды.
Күтілетін нәтиже ретінде балалар заттарды салыстыруды үйреніп, қажетті ұғымдарды қолдана алулары тиіс. Бұл әрекет балалардың логикалық ойлауын дамытуға, кеңістіктегі орнын дұрыс бағалай білуіне көмектеседі. Оқу іс-әрекетінің барлық кезеңдері балалардың білімдерін тереңдету мен дамытуға бағытталған.
Ұйымдастырылған оқу іс-әрекет түрі: Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру.
Тақырыбы: «Биік-аласа, жуан-жіңішке, тар-кең.0-ден 6-ға дейінгі сандар. Биіктігі, ұзындығы, ені мен қалыңдығына қарай салыстыруға арналған жаттығулар».
Мақсаты:
а)заттардың биіктігі мен қалыңдығы туралы түсінік қалыптастыру және оларды салыстыруды үйрету; «биік-аласа, жуан-жіңішке, тар-кең)» деген сөздерді пайдалана отырып салыстыру; заттарды көзбен салыстыру, бір-бірінің үстіне қою, бастыру арқылы салыстыруды үйрету;
ә) заттардың кеңістіктегі орнын сипаттау қабілетін шыңдау; балалардың зейіні ,ойлау және сөйлеу қабілетін дамыту;
б) эстетикалық тәрбие беру.
Оқу іс-әрекетінің
кезеңдері
Педагогтің іс-әрекеті
Баланыңіс-әрекеті
Мотивациялық-қозғаушылық
Сабаққа құртақандарды «шақырады».
«Олар бірдей ме?» деп сұрайды. Біз оларды шамасына (үлкен және кіші) және киімінің түсіне қарай салыстырған болатынбыз. Ал енді оларды бойының биіктігі мен жуан-жіңіекелігіне қарай салыстырамыз.
Ұйымдас-
тырушылық-
ізденістік
Құртақандарды бойы ұзынынан бастап қойып шығуды ұсынады. Бірінші ең ұзыны, сосын одан аласалауы және т.б. «Мұны қалай істеу керек?» деген сұрақты қоя отырып, балалардан мынадай жауаптар алуға тырысады:»Алдымен көзбен өлшеп аламыз.Сосын бір-бірімен қатарласып қойып, қайсысының биік, қайсысының аласа екенін тексереміз».
-Кәне , балалар, оларға кофта мен шалбар таңдайық. Шалбарлар мен кофталарды қалың-жұқа демей, кең-тарлығына қарай анықтаймыз. Менімен бірге қайталаңдар.
1-кестенің 2-бетінде құртақандарға арналған кофталар мен шалбарлар бейнеленген. Шалбарларды еніне қарай қалай орналастырамыз?
Балаларды алдымен көзбен шамалап, кейін заттарды бір-біріне қойып салыстыруға жетелейді.
Содан соң 5баланы бой-бойымен қатарға түруға шақырып және қатарға бой-бойымен қалай тез тұруға болатынын түсіндіру. Кейін қолдағы ұсақ бұлшық еттерді дамытуға арналған сергіту жаттығуын орындау.
Дәптердегі №1,2 тапсырмалар әр баланың «биік-аласа, ұзын-қысқа, кең-тар» деген сөздерді дұрыс қолдануы үшін берілген.№2 тапсырма цифларды дұрыс жазу дағдыларын қалыптастыруға арналған .
Дәптердегі №3 тапсырманы орындайды «цифрлар мен нүктелерді тиістізаттың санымен қосады).
Балалар биіктігіне қарай салыстыру әдістерін түсіндіреді: «Алдымен көзбен шамалап аламыз. Содан соң бір-бірінің қасына қойып салыстырамыз».Балалар құртақандарға киім таңдайды: «Кең шалбарды табу үшін оларды бір- бірінің үстіне қоямыз. Құртақандар бой-бойымен тұрады».
Дәптердегі 1, 2-тапсырманы орындайды. Заттарды ең биігін аласасымен, ең қысқасын ең ұзынымен қосады.
Рефлексиялық-
Түзетушілік
Сабақты қорытындылау. Биіктігі мен еніне (қалыңдығына) қарай салыстыру үшін қандай сөздерді пайдаланғанын сұрау. Қандай әдіспен салыстырдыңдар? Содан соң балаларға алғыс айтады және үстел үстін реттеуге шақырады.
Сұраққа жауап береді: «Биіктігіне қарай салыстыру үшін «биік-аласа», еніне және қалыңдығына қарай салыстыру үшін «қалың-жұқа» деген сөздер қолданылады. Заттарды көзбен, бір-біріне қою арқылысалыстыруға болады.
Күтілетін нәтиже:
біледі: заттарды биіктігі мен қалыңдығына қарай салыстыру үшін «қалың-жұқа» сөздерін дұрыс пайдалануды;
игереді: заттардың биіктігі мен қалыңдығы туралы түсінікті және оларды салыстыруды;
меңгереді: заттарды көзбен, бір-біріне қою арқылы салыстыруды.
