«Күнді іздеген достар» - достық ертегісі
«Күнді іздеген достар» ертегісі қазақ әдебиетінің нәзік тамырына саяхат жасап, балаларға достық, ынтымақ және табиғаттың ғажайыптарын танытады. Жаздың жаймашуақ күнінде басталып, қызықты оқиғалармен өрбитін бұл сюжеттің басты кейіпкерлері – балапан, қарлығаш, қоян және бота. Ертегі балаларға қатыгездікпен емес, мейірімділікпен, бірлікпен және өзара көмек арқылы қиындықтарды жеңуге болатынын көрсетеді.
Ертегіде күннің жоғалуы балалардың арасында алаңдата бастайды. Олар шындап күнді іздеуге шығады. Олардың арасындағы достық, бір-біріне қол ұшын беру және қиыншылықтарға қарамастан бірге болу ниеті – сюжеттің маңызды қағидасы. Достардың мұндай әрекеті - жастар үшін үлгі. Оның үстіне, ертегі табиғаттың өзгешеліктері, климаттың өзгерістерінің әсері мен қуаныштарының табиғи негіздерімен байланысты көріністермен толықтырылған.
Осы ертегі арқылы балалар арасында мейірімділік, қайырымдылық, және зор достық сезімдерін тәрбиелеу мақсат етіледі. Күннің жарығына жету үшін көтерілу, кедергілерді асып өту, кейіпкерлердің сағат сайынғы өзара қарым-қатынасы мен сезімдері – бәрі де дербес адамдардың бірегейлігіне және тәуелсіздігіне тоқталады. Сондықтан, «Күнді іздеген достар» ертегісі – достық поэтикасының жарқын көрінісі.
Тақырыбы:
«Күнді іздеген достар» ертегісі
Қазақ тілі пәні мұғалімі: А.М.Утегенова
Музыка ойналады.
Жаздың жаймашуақ күні еді.Айналаның бәрі әдемі , көкте күн күлімдеп , шуағын шашып тұр.Күннің шуағы айналаға нұрын төгіп , жан біткеннің бәріне ерекше көңіл – күй сыйлап тұрды.Жаздың осындай жаймашуақ күнінде орманда ерекше бір оқиға болды.
Сахнада көңілді балапан билеп , ойнап жүреді.
Автор:Бір мезетте аспанды қара бұлт торлап,күннің бетін жауып тастады.Сол – ақ екен айналаның бәрі қараңғыланып күн күрт салқындап кетті.Найзағай ойнап,жаңбыр жауа бастады.Жаураған балапан ағаштың түбіне жасырынып қалды.Оны көріп қасына қарлығаш келеді.
Қарлығаш:Балапан , сен неге жылап отырсың ?
Балапан:Аспанды бұлт торлады, күннің көзі жоғалып кетті.Мен қорқып отырмын.
Қарлығаш: Сен қорықпа , балапан! Екеуміз доспыз .Жүр , мен саған көмектесейін.
Автор: Сөйтіп , екеуі күнді іздеуге шығады.Біраз жүргеннен соң ,бұтаның түбінде жасырынып отырған қоянды көреді.
Балапан :Сәлем , қоян!
Қоян:Сәлем , досым!
Қарлығаш : Саған не болды? Неге жылайсың?
Қоян:Күннің сәулесі болмаған қандай жаман?Мен қорқып отырмын.
Қарлығаш: Білесің бе, қоян, күн сәулесі бәрімізге қажет. Екеуміз күнді іздеуге шықтық.Бізбен бірге барасың ба?
Қоян: Әрине, досым! Мен де барамын.
Автор: Сөйтіп, үсті-басы су болып, тоңып қалған қоянды ертіп, үш дос ботаға бет алады. Бота келе жатқан қонақтарды көріп амандасады.
Бота: Сәлем, достар!
Балапан: Сәлем, досым!
Қоян: Досым, сен күнді қайдан табу керек екенін білесің бе?
Бота: Жарайды, мен сендерге көмектесейін.Анау таудың басындағы ақ бұлтқа жетсеңдер, ол сендерді күнге алып барады.
Балапан:Тауға? Жоқ, мен шыға алмаймын.
Қоян:Біз қалай тауға шығамыз? Мен қорқамын, бармаймын.
Қарлығаш: Достар, бұларың не? Күн бәрімізге қажет.
Бота: Қарлығаш дұрыс айтады. Достар қашан да бір-біріне көмектесуі керек. Достар тату болса, кез-келген қиындықты жеңеді. Кеттік, ендеше!
Автор: Барлығы қол ұстасып биік тауға жетеді. Тауға шығу оларға ұзақ болды. Осының бәрін бұлт көріп тұрады.
Бұлт: Достар, сендер күннің жарқырап тұрғанын қалайсыңдар ма?
Бәрі: Иә, иә, әрине қалаймыз! Күн - бізге керек.
Бұлт: Жарайсыңдар, достар! Мен сендерге ризамын. Қазір күннің көзін ашып берейін. Алдымен бірге айтайық: Жарқыра, күн жарқыра!
Бәрі: Жарқыра, күн жарқыра!
Балапан: Жарқырасың күніміз!
Қарлығаш: Жарқын болсын үніміз!
Қоян: Достығымыз берік боп,
Бота: Таусылмасын жырымыз!
Автор: Күннің жылы шуағы жандарын жылытып, құшақтары мейірімге толған достар қуанысып «достық әнін» орындайды.
