Табиғат аясында қауіпсіздік ережелерін үйрену
Осы құжатта ұйымдастырылған оқу әрекетінің технологиялық картасы ұсынылған, мұнда балаларға табиғатта қауіпсіздік ережелерін үйрету, сондай-ақ табиғат аясында өзін-өзі ұстау мәдениетін дамытуға арналған мақсаттарды анықтау қарастырылған. Оқу әрекетінің тақырыбы - «Табиғат аясында қауіпсіздік ережелерін үйренейік».
Бұл оқу әрекетінде балалардың қауіпсіздік ережелерін білуі, қауіп-қатерден сақтанып, табиғатта өзін дұрыс ұстай алуы маңызды. Оқу жоспары мазмұнды суреттер мен орман көрінісінің элементтерімен толықтырылған, бұл балалардың назарын бейнелі түрде тартуға көмектеседі. Балалар серуендеу барысында дұрыс бағыт алу және көргендерін есте сақтау дағдыларын дамытуға мүмкіндік алады.
Оқу барысында балаларға әртүрлі құрал-жабдықтарды пайдалану ұсынылады, мысалы, жұмыс дәптері, түрлі-түсті қарындаштар, үнтаспа. Алдын ала дайындалған орманға саяхат барысында балаларға жәндіктер мен қауіпті өсімдіктерді тану, сондай-ақ осы өсімдіктерді теру кезінде дұрыс шешім қабылдауға үйрету маңызды. Оқу іс-әрекетінің кезеңдері балалардың өз білімдерін шыңдап, табиғаттағы болмыстарға қатысты жауапкершілік сезімін қалыптастыруына көмектеседі.
Педагог балаларды шаттық шеңберіне шақырады, бұл уақытта олар сергіп, өз эмоцияларын білдіреді. Оқу іс-әрекетінде оқушыларға табиғатқа саяхат жасау ұсынылады, бұл оларды белсенді қатысуға итермелейді. Педагог балаларға қауіпсіздік ережелерін айтып, оларды сауал-жауап арқылы қатыстыру арқылы, іс-әрекетті қызықты әрі пайдалы етеді.
Балалар орманға саяхат кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау қажеттілігін түсінеді, сондай-ақ олармен бірге үлкендердің көмегінің маңыздылығын әрі ережелерді сақтаудың өмірдегі рөлін сезінеді. Нәтижесінде, оқу процессі балалардың табиғатқа деген сүйіспеншілігін арттырып, қауіпсіздік дағдыларын қалыптастыруға үлкен үлес қосады.
Ұйымдастырылған оқу әрекетінің технологиялық картасы
Тақырыбы: Табиғаттыаялайық
Мақсаты: қауіпсіздік ережесін сақтауға үйрету. Табиғат аясынада өзін-өзі ұстау мәдениетінің дағдыларын қалыптастыру. Өзіне, өзінің қадір-қасиетін бағалауға тәрбиелеу.
Көрнекілктер: мазмұнды суреттер. Орман көрінісі.
Қажетті құрал-жабдықтар: жұмыс дәптері, түрлі түсті қарындаштар, үнтаспа.
Алдын ала жасалатын жұмыс: сөздік, көрнекілік, ойын, практикалық.
Оқу іс-әрекетінің кезеңдері
Педагогтің іс-әрекеті
Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық-
қозғаушылық
Педагог балаларды шаттық шеңберіне шақырады.
Балалар шаттық шеңберіне тұрып, өлең жолдарын айтады.
Ұйымдастырушылық - ізденістік
-Балалар, бізге бір хат келіпті. Бұл хатты Ернар мен Жанар деген балалар жазыпты. Олар орманнан саңырауқұлақ терген екен. Алайда саңырауқұлақтың қайсысын жеуге болатындығын білмейді екен. Сол себепті сендерден көмек сұрап хат жазыпты. Бірақ балалар, олар өздерінің қандай саңырауқулақ жинап алғандығы туралы айтпапты. Суреті де жоқ. Олар бізді орманда күтетіндіктерін айтыпты. Сондықтан балалар мен сендерді орманға саяхатқа баруға шақырамын. Барғыларың келе ме?
Педагог балаларды алдын ала дайындаған орманға әкеледі. Ол жерден Ернар мен Жанарды кездестіреді. Ернар мен Жанар балаларға себетегі теріп алған саңырауқұлақтарын көрсетеді.
-Балалар, мынау қандай саңырауқұлақ екендігін білесіңдер ме?
Бұлар- улы саңырауқұлақтар. Ал улы саңырауқұлақты жеуге болмайды. Бұл саңырауқұлақтар адамдар үшін өте зиян, ал орман тұрғындары үшін пайдалы, зияны жоқ екен. Ернар, Жанар сендердің теріп алған саңырауқұлақтарыңның барлығы да жеуге жарамсыз. Себебі: сендер тек улы саңырауқұлақтарды теріп алыпсыңдар.
Ернар мен Жанар:
-Біз білмей қалдық.
-Міне, балалар, көрдіңдер ме, егер өздеріне таныс емес өсімдік, саңырауқұлақ немесе жидек көрсендер, оны теріп жеуге болмайды екен. Ал орманда басқа да жеуге жарамды жемістер бар. Мысалы, міне, мына қызыл жидекке қараңдаршы. Бұны адамдар қой бүлдіргені деп те атайды. Осыған ұқсас жемісті көргендерің бар ма?
Жанар:
-«Ой мына жерде қойбүлдіргені көп екен»,- деп үзін жей бастайды.
-Жанар, асықпа. Балалар Жанар дұрыс істеді ме?
-Неге?
-Балалар сендер білесіңдер ме, орманға, тауға, жалпы табиғат аясында қандай қауіпсіздік ережесін сақтау керек?
-Қандай жәндіктерден абай болу керек?
-Осындай жағдайларды болдырмау үшін не істеу керек?
-Болған жағдайда не істеу керек?
Мысалы, сендер оттың лаулап жанып жатқанын көрдіңдер немесе кене шағып алды, бұндай жағдайда не істеу керек?
Педагог балаларды екі орталыққа бөліп, бірінші орталықтағы балаларға табиғатқа серуенге барғандағы қауіпті деп санайтын өсімдіктер мен жәндіктердің суретін жапсыруды, екінші орталықтағы балаларға «Табиғаттағы мінез-құлық ережесі» тақырыбында табиғатқа серуенге барғанда нені істеуге болмайды деп санайды, соған байланысты суреттерді жапсыруды ұсынады.
Сергіту сәті.
Дәптермен жұмыс.
Балалар кәдімгі өздерінің жеп жүрген құлпынайына ұқсайтындығын, айырмашылығы тек көлемінде екендігін айтады.
-Жоқ.
-Ол қойбүлдіргенді жумай жеді. Жемісті жумай жеуге болмайды, ішің ауырады.
-Отпен ойнамау керек.
-От жаққан болса, кетер кезде өшіріп кету керек. Әйтпесе өрт шығуы мүмкін. Жәндіктерден абай болу керек.
-Жыланнан, кенің шағып алуынан.
-Үлкендермен бірге жүрмеу керек.
-Үлкендерге хабарлау керек.
-Үшкір заттармен ойнамау керек.
-Серуенде жүргенде үлкендерден алыс кетпеу керек.
-Өзі білмейтін саңырауқұлақтар мен жидектерді теріп жемеу керек.
Бірінші орталықтағы балалар өздерінің таңдауы бойынша алдын ала қиылып берілген суреттердің ішінен қауіпті деп жәндіктердің суреттерін жапсырады.
Мысалы, жылан, кене, маса және өздеріне таныс емес жәндіктер мен жидектердің суретін жапсырады. Екінші орталықтағы балалар табиғат аясында істеуге болмайтын қылықтарға байланысты берілген суреттерді жапсырады.
Олар: құстың ұясын бұзба, ағаштарды сындырма, қатты айғайлама, құмырсқаның илеуіне тиіспе, гүлдерді жұлма т.б.
Өлең мазмұнына қарай қимылдар жасайды. Балалар дәптерде берілген тапсырманы орындайды.
Рефлекциялық-түзетушілік
Педагог балалардан бүгінгі жиыннан алған әсерлерін, көңіл күйлерін сұрайды.
Сонымен қатар немен айналасқандарын, не үйренгендерін сұрайды.
Балалар жиыннан алған әсерлерін айта отырып, көңіл күйлерін дәптердегі таңбаларға белгілейді. Немен айналысқандарын, не үйренгендерін айтады.
Күтілетін нәтиже:
Біледі:. Серуенде жүргенде үлкендерден алыс кетпеу, отпен ойнамау, өздеріне таныс емес саңырауқұлақтар мен жеміс-жидектерді теріп жемеу.
Игереді: қауіпсіздік ережесін сақтауды және оның өз өмірі үшін маңыздылғын, серуен кезінде үлкендермен бірге жүру керектігін, отпен ойнамау керектігін, өздеріне таныс емес саңырауқұлақтар мен жеміс-жидектерді теріп жемеу керектігін, жәндіктерден сақтану керектігін, табиғат аясында тыныштық сақтауды.
Менгереді: отпен ойнамайды, өздеріне таныс емес саңырауқұлақтар мен жеміс-жидектер мен жәндіктерден алыс жүреді, үшкір заттарды ұстамайды, келеңсіз жағдай бола қалған жағдайда үлкендерге хабар беру керек екендігін.
