Таңертеңгі жаттығулардың маңызы мен әдістемесі
КМҚҚ «Балерке» балабақшасында жүзеге асырылатын таңертеңгі жаттығулар балалардың физикалық дамуы мен ағзасының функционалдық көрсеткіштерін жақсартуда маңызды рөл атқарады. Танымал психологтар мен педагогтар балалардың физикалық белсенділігінің оларды тәрбиелеу мен білім берудің негіздері ретінде маңызды екенін айтады. Тәжірбиелер көрсеткендей, таңертеңгі жаттығулар арқылы балалар ұзақ уақыт бойы белсенді, сергек және ынталы болып қалады.
Таңертеңгі жаттығулар тек физикалық жаттығуларға ғана емес, сонымен қатар балалардың психо-эмоционалдық жағдайына да әсер етеді. Олар балалардың эмоционалдық өрлеуін, көңіл-күйлерінің жақсаруын және қоғамдық қарым-қатынастарын ынталандыруға көмектеседі. Бұл сабақтар кезінде балалар бір-бірімен араласуға, жаңа достар табуға, достық пен бірліктің дәстүрлерін қалыптастыруға мүмкіндік алады.
Таңертеңгі жаттығулар жүйесінің негізі – балалардың әртүрлі жеке қабілеттері мен дамыту қажеттіліктеріне сәйкес анықталған, тиімді әрі қызықты жаттығуларды қамтитын бағдарлама. Оқу жылы бойынша, әр айда әртүрлі дене жаттығулары мен ойындарды қамтитын жоспар құрылады. Мұнда ойын элементтерін енгізу балалардың оқу процесін жеңілдетеді, әрі қызықты етеді.
Таңертеңгі жаттығулар түрлері балалардағы физикалық қасиеттерді дамытуға көмектеседі. Мысалы, жүгірту, секіру, гимнастикалық жаттығулар, увидкамен, қимылдар бірлескен ойындары – бұлардың бәрі ата-аналар мен тәрбиешілердің назарында болуы тиіс. Сондықтан балаларды бұл жаттығулармен жүйелі түрде айналысуларын жақсарту өте маңызды.
Сондықтан, КМҚҚ «Балерке» балабақшасы таңертеңгі жаттығуларды оқу бағдарламасына енгізе отырып, балалардың денсаулығын нығайту, сергектігін арттыру, тәртіптілігі мен ұйымшылдығын дамытуға бағытталған. Мұндай жаттығулар балаларға өзіне деген сенім мен жауапкершілікті ұялатады, оларға тұлғалық қасиеттерін дамытуға жол ашады.
КМҚҚ «Балерке» балабақшасы
Балабақшада жасалатын
таңертенгілік жаттығулар
2016-2017 оқу жылы
Түсінік хат
Таңертеңгілік жаттығу балаларды ақыл – ой адамгершілік, еңбек және эстетикалық жағынан
тәрбиелеу жұмысын жүзеге асыруға, олардың сергек,
шат көңілді және күні бойы белсенді болуларына
ықпал етуі тиіс. Таңертеңгі жаттығу балаларды
сауықтыру мен тәрбиелеудегі бағалы құрал болып табылады.
Таңертеңгі жаттығумен жүйелі айналысушыларда ұйқышылдық жоғалады, эмоционалдық өрлеу
басталады, ең қабілеттілігі артады, балаларды тәртіптендіреді.
Сөйтіп таңертеңгі жаттығу жасау
алдында мүлде ерекше міндеттер қойылмайды, атап айтқанда:
бала организмін «ояту», оны әрекетшіл қалыпқа келтіру, жан - жақтылыққа, бірақ бұлшық ет жүйесіне жайлап ықпал ететіндей, организмнің жүрек, тынысы
және басқа функцияларының қызметін белсендіру, ішкі
органдар мен сезім органдарының жұмысын стимулдау,
тұлғаның дұрыс, жүрістің жақсы қалыптасуына ықпал
ету, табанның қисайып кетпеуін болдырмау.
Егер балалар күн сайын таңертең дене жаттығуын
жасауға дағдыланса және мүдделі болса, ертеңгілік
жаттығу сонысымен құнды. Осындай пайдалы әдет
адамда өмір бойында сақталады.
Таңертеңгі жаттығу балалар бақшасында күнді ұйымдасқан түрде бастауға мүмкіндік береді, күн
кестесін дәл орындауға ықпал етеді. Бір уақыттың
ішінде бірге жүргізілген бірқалыпты қимыл қызметінде жүгіріп, секіріп, үлгеріп, алып ұшқан балалар тынышталады, ал белсенділігі төмендері белсенділенеді.
Құрастырушы:КМҚК «Балерке» балабақшасының «Айшуақ» тобының тәрбиешісі Нурмухамбетова Ольга Николаевна
Рецензент жазған:«Балерке» балабақшаның әдістемілік бірлестік жетекшісі: Нурмухамбетова О.Н
Әдістемілік құрал: таңертеңгілік жаттығулар балаларды ақыл – ой адамгершілік, еңбек және эстетикалық жағынан тәрбиелеу жұмысын жүзеге асыруға, олардың сергек, шат көңілді және күні бойы белсенді болуларына
ықпал етуі тиіс
КМҚК «Балерке» балабақшасы әдістемелік кеңесімен ұсынылған
Хатшы: Копесова Н.А.
Хаттама :
Қыркүйек айы
№1
1. Аяқ сәл алшақ,қолымыз иықта,
алға,артқа есу (3-4 рет)
2. Қолды алға созып,қайшылап қозғалту
(3-4 рет)
3. «Сағаттың тіліндей
Иіліп оңға бір.
Сағаттың тіліндей
Иіліп солға бір».
4. Аяқ сәл ашық,тіземіз түзу,аяқтың
ұшына қолымызды тигізу,қалыпқа
келу (3-4 рет).
5. Қоян-секіреді;ат-шабады;құс-ұшады;
аю-қорбаңдайды;адам-жүреді.
6. Кілемге жатып,аяқты көтеріп,велосипед
тебу,қалыпқа келу (3-4 рет).
7. Жерде жатып,балықша жүзу,екі қолды
сермеу,қалыпқа келу (3-4 рет).
8. Аяқтың ұшымен көтерілу,демді жұтып
шығару (3-4 рет).
№ 2
1. Аяқ бірге,қолды алға созу,жоғары
көтеру,жанға созу (3-4 рет).
2. Қол белде,оңға,солға иілу (3-4 рет).
3. «Отырайық жүрелеп,
Гүлді үзіп алайық.
Орнымыздан түрегеп,
Басқа гүлге барайық».
4. Қолымыз иықта,алға,артқа есу (3-4 рет).
5. Қол белде оң аяқпен 3рет,сол аяқпен 3рет,
қосаяқтап 3рет секіру.
6. Кілемге жатып,аяқты созып,бірге көтеру
қалыпқа келу (3-4рет).
7. Аяқты алға созып көтеру,қайшылау,
түсіру.
Қазан айы
№3
1. Шеңберде аяқтың ұшымен,өкшемен
жүріп өту.
2. Қол белде,оңға,солға бұрылыстар
жасау (3-4рет).
3. Қолымызды екі жаққа жайып,көбелек
болып ұшамыз,гүлге қонамыз,шырын
сорып,қайта ұшамыз.
4. Қолымызды қимылдатып,күбідегі
қымызды піскендей боламыз,
қалыпқа келеміз (3-4рет).
5. Оң қолды,сол қолды жоғары көтеріп,
есеміз (3-4рет).
6. Кілемге жатып,аяқты жоғары көтеріп,
велосипед тебеміз.
7. Аяқ бірге,аяқтың ұшына қолымызды
тигіземіз,қалыпқа келеміз (3-4рет).
№ 4
1. Ойын. «Маған қарай жүріңдер» - топтасып бір
бағытта жүргізу.
2. «Торғайлар болып ұшайық» - жан – жаққа жүгіру
(жеңіл жүгіру).
3. Тәрбиешінің көмегімен шеңбер құрып тұрамыз.
4. Шеңбер бойында жүру, жеңіл жүгіру,
«қоянша» жүгіру.
5. Тік тұрып, қолды жоғары көтеру. (3-4 рет)
6. Тік тұрып, қолды алға созу. (3-4 рет)
7. Торғай болып қанат қағып ұшамыз.
8. Тік тұрып, аяқты алшақ қойып, бүйірді таянып,
оңға – солға иілу. (3-4 рет)
9. Аяқтың ұшымен жеңіл жүру.
10. Тәрбиешінің артынан үйіріліп жүру.
Қараша айы
№ 5
1. Сапта тұрып, бірінен кейін бірі тізіліп жүру, жүгіру,
аяқтың ұшымен жүру.
2. Шеңбер жасап тұру.
3. Тік тұрып, қолды алға жоғары, жаңға созу, төмен түсіру.
(3-4 рет)
4. Екі қолды жайып, көбелекке ұқсап ұшу, бір орында тұрып
жайлап айналу, қону.(3-4 рет)
5. Қоянша секіру, аю сияқты қорбаңдау.
6. Балапандар жем шұқыды, саусақтарымен еденді соғу.
(3-4 рет)
7. Дем алып, дем шығарып, жәй жүріспен кету.
№ 6
1. Тәрбиешінің артынан шеңбер бойында жүру, жеңіл жүгіру,
бірінің артынан бірі тұру.
2. Қоянша секіру, аю сияқты қорбаңдау, құсша ұшу.
3. Шеңбер құрып тұру, тәрбиешінің көмегімен.
4. Басымен оңға, солға иілу.
5. Қолды жоғары көтеріп, төмен түсіру.
6. Бүйірді таянып, оңға, солға иілу.
7. Психогимнастикалар.
Желтоқсан айы
№ 7
1. Ойын. «Маған қарай жүріңдер.» - бір бағытта топтасып жүру.
2. «Торғайлар болып ұшайық» - әртүрлі бағытта жеңіл жүгіру.
3. Тәрбиешінің көмегімен шеңбер құрып тұрамыз.
4. Қалыпты жағдай – тік тұрып, аяқты алшақ алшақ қойып,
қолды артымызда ұстап. Тәрбиеші: «Біздің қолымыз қайда?»,
балалар қолды алға қарай созады «Міне біздің қолымыз!»
5. Қалыпты жағдай - аяқты алшақ, қолды белге.
«Тик - так» - сағаттың тіліндей оңға, солға иілу.
6. Қалыпты жағдай – аяқты алшақ қою, қол төменде, екі қолды
жоғары көтеру «Күнге қол созамыз».
7. Аяқтың ұшымен жеңіл жүгіру.
8. Тәрбиешінің артынан үйіріліп жүру.
№ 8
1. Тәрбиешінің артынан шеңбер бойында жай жүру,
аяқтың ұшымен жүру.
2. Б.қ. – аяқты алшақ қойып, қолды төменде,
1- қолды алға созамыз.
2- қолды жоғары көтереміз.
3- бірінші қалыпқа келеміз. (3-4 рет)
3. Б.қ. – аяқты алшақ, қолды белге қойып,
«Сағаттың тілі»
1- оңға иілеміз
2- солға иілеміз
Бірнеше рет қайталаймыз.(5-6 рет)
4. Б.қ. – аяқты алшақ, қолды төмен басымызбен оңға,
солға иілу. (4-5 рет)
5. «Қарлығаш» болып ұшамыз
6. «Қоян» сияқты секіреміз.
7. Жай жүру, дем алу.
Қантар айы
№ 9
Психогимнастика.
Мақсаты: Балалардың психо – эмоционалдық көңіл – күйлерін
тудыру жаттығуды пайдалана.
1. «Саусақтар амандасады.» массаж жасаймыз –
«қолды жуамыз».
2. «Қайырлы күн, көздерім!» Қабақты сипаймыз.
«Оянамыз көздерім!»-бинокльге қараймыз.
3. «Қайырлы таң құлақ!» - құлақты сипаймыз,
«Оянамыз, құлақтар!» - алақанды тосамыз.
4. «Қайырлы таң, қолым!» - алақанды сипаймыз.
«Оянамыз, қолымыз!» - шапалақтаймыз.
5. «Қайырлы таң, аяғым!» - аяқты сипау.
«Оянамыз, аяғым!» - қаз-қаз басамыз.
№ 10
1. «Сықырғыш» - Бiрiнен сон бiрі сапқа тұрып бағытты өзгертiп жүру.
«Шапалақ» - Бытырап жүгiру.
2. Сапта аяқтың ұшымен, өкшемен жүру.
З. Тұзу тұрып, аяқты сәл алшақ қою.Қолдарды артқа-алға тербеп,
жан-жақтан көтеру, оған қарап, ақырындап орнына түсiру.
(6-7 рет қайталау)
4. Түзу тұрып, аяқты сәл алшақ қою. Оңға бұрылып, қолды артқа созу,
оған қарап, бұрыңғы калыпқа қайта келу. Соны сол қолмен қайталау.
(2-З рет қайталау)
5. Түзу тұрып, аяқты сәл алшақ қою. Қолды алдыға созып, шынтақты бүгедi,
«насос» ұстағандай түру. Машинаның деңгелегiн ауаға толтырғандай алға,
төмеңге еңкею, өз қалпына келу.(5-б рет қайталау)
6. Аркқаға жатып, дене бойымен қолды созу. Аяқты кеудеге тартып,
тiзеден қолмен шапалақтау, өз қалпына қайта келу.(5-б рет қайталау )
7. Түзу тұрып, қолды белге қою. Бiр орьнда тұрып, секiру.
(4-5 рет қайталау)
8. Сапта тұрып бiрiнен соң бағытты өзгертiп жүру.
Ақпан айы
№11
1.Тізбекте қатарымен тұру және жүру.Аяқ ұшымен жүру, қолды белге ұстау.
2. Жеңіл аяқ ұшымен жүгіру.
3.Б.қ.: қолды белге ұстау, аяқ арасын алшақ ашып тұру, қолды жанға
созу, жоғары көтеру, аяқ ұшымен тұру, қолды жанда ұстау.
4.Б.қ.: қолды желкеде саусақты айқастырып ұстап, аяқ арасын алшақ,
ашып тұру, кеудені еңкейіп, қолды аяқ ұшына тегізу.
5.Б.қ.: өкшені қосып аяқ ұшын ашып, қолды белге қойып тұру. Қолды
алға созып отыру, тұру.
6.Б.қ.: аяқ ұшын ашып, өкшені қосып қолды белде ұстап тұру. Оң
аяқты алға созып, аяқ ұшын қою жанға, артқа созу, б.қ. келу.
7.Б.қ.: өкшені қосып аяқ ұшын ашып тұру, қолды төмен төсіріп тұру,
оң аяқты жанға, қолды жанға ұстау, оң қолды төмен түсіру, сол қолды
жоғары көтеру, екі қолды да жанға ұстау, оң аяқты қосып, б.қ. келу.
8.Б.қ.: өкшені қосып аяқ ұшын ашып тұру, қолды төмен түсіріп тұру,
секіріп аяқ арасын ашу, қолды жанға ұстау секіріп аяқ арасын қосу.
№12
1. Тізбекте бір қатармен тұру, жүру, шашырап жүгіру.
2. Жүру, звеноға бөліну.
3. Б.қ.: қолды жанына түсіріп тұру, аяқ арасын сәл ашып тұру, қолды
жанынан жоғары көтеру, керілу.
4.Б.қ.: аяқ арасын сәл ашып, қолды түсіріп тұру, «маятник» кеудені
кезектестіріп солға, оңға иілу, әр жанға.
5.Б.қ.: аяқ арасын алшақ ашып тұру, қолдың саусақтарын айқастырып,
бастан жоғары ұстау. «Ағаш жару»-жылдан алға еңкею, қолды алға,
төмен, б.қ. келу.
6.Б.қ.: еденде тізене бүгіп отыру, қолды артқа тіреп отыру, аяқты алға
созу, жоғары көтеру, түсіріп алға созу, б.қ. келу.
7.Бір орында тұрып немесе шашырап секіру.
8.Жұптасып жүру.
Наурыз айы
№13
Жалаумен, ленталармен./құралмен/
«Жалауды көрсет». (лента).Б.қ: аяқты сәл ашамыз, жалауды түсіреміз.Жалауды алға қойып, «міне» деп айтамыз, б.қ. келеміз.4-рет қайталау.
«Жалауды көрсет».Б.қ: аяқ иық көлемінде, жалауды төмен ұстау.Жалау алға, иіліп «міне» деп айту,жалауды түсіріп, тік тұру.2-рет қайталау.
«Аяқты жалау үстінен».Б.қ: аяқты алшақ ұстап отыру,жалауды едеңге екі аяқ ортасына қою,қолды артқа жігерлі ұстау.Жалау арқылы (оң,сол) аяқты ауыстыру, б.қ. келу.Басты түсірмеу.4-рет қайталау.
«Секіру».Б.қ: аяқты сәл ашу,қолды төмен ұстау.Пружина және 6-8 рет секіру,жалауды сілку (лентаны) жүрумен ауыстырып отырып 3-4 рет қайталау.
№14
«Жалау жоғары». Б.қ: аяқты сәл ашу,жалауды түсіру,жалауды көтеру,қарау және бір жақпен түсіру, «төмен» деп айту.3-рет қайталау.
«Көрсету және бұлғау».Б.қ: аяқ иық көлемінде,жалау артқа.Жалау алға,бұлғау,еңкею,тік тұру,бұлғау,түсіру.2-рет қайталау.
«Бір күнде емес».Б.қ: отырып аяқты алшақ ұстау,жалау еденде,аяқ арасында,қол жігерлі артта.Оң (сол) аяқты көтеру,түсіру,жалауға тигізіп алмай.Демалуы шығыңқы.3-рет қайталау.
«Секіру».Б.қ: аяқты сәл ашып қою,жалау еденде.8-10 рет қайталау,жүрумен ауыстыра отырып,жалауға тигізіп алмай.
Сәуір айы
№15
«Ойнаймыз».Б.қ: аяқты сәл ашу,жалау (лента) түсірулі.Бұлғау, б.қ. келу.3-рет қайталау.
«Жалауды бер».Б.қ: аяқ алшақ,жалау түсірулі.Бастан бұлғау,басқа қолға қою, б.қ. келу.4-рет қайталау.
«Аяқтарды бүк».Б.қ: отырып,аяқтарды алға созу,жалау еденде,аяқ арасында.Аяқты бүгу,жазу,жалауға тигізіп алмай.5-рет қайталау.
«Жалауларға көңілді».Б.қ: аяқты сәл ашу,жалау түсірулі.Жалауды желпіп 6-8 рет секіру.3-рет қайталау.
№16
«Төменге бұлға».Б.қ: аяқты сәл ашу, жалауды үстіге көтеру.Жалауды төмен түсіру,бұлғау,жоғары көтеру.5-рет қайталау.
«Төменге бұлға».Б.қ: аяқтар алшақ,жалау арқада.Алға еңкею,бұлғау, «төмен» деп айту,жалауды артқа жасыру.Басқа қолға беру.3-рет қайталау.
«Аяқ жалау үстінде».Б.қ: отырған күйде аяқ алшақ,жалау еденде аяқ арасында,қолдар жігерлі артта.Жалау арқылы оң (сол) аяқты ауыстыру, б.қ. келу.Басты түсірмеу.3-рет қайталау.
«Аяқтарға және жалауға көңілді».Б.қ: аяқты сәл ашу,жалау түсірулі.6-8 рет секіру және жалауды желпіп жүру.3-рет қайталау.
Мамыр айы
№17
«Орамал алға».Б.қ: аяқтарды сәл ашу,орамал түсірулі,бір жағымен жоғары бөліктен ұстану.Орамал алдыда «төмен» деп түсіре отырып айту.Тағыда б.қ. орамал кеуде алдында.5-рет қайталау.
«Тығылайық».Б.қ: аяқтар алшақ, орамал түсірулі.Алға еңкею,орамалды беттің алдына қойып тығылу, орамалды түсіру, тік тұру.5-рет қайталау.
«Отырып-тұру».Б.қ: аяқты сәл ашу,орамал еденде.Орамалға отыру.(Алдына,артына,жанына), тұру «отырдық» деп айту.4-рет қайталау.
«Секіру».Б.қ: аяқтарды сәл ашу,орамал еденде.6-8 рет орында секіру және орамалдың айналасында жүру немесе сол орында жүру.3-рет қайталау.
№18
«Кездескенше».Б.қ: аяқтарды сәл ашу,орамал түсірулі.Орамалды жоғары көтеріп бұлғау, қарау, түсіру.2-3 рет қайталаудан кейін орамалды басқа қолға ауыстыру.3-рет қайталау.
«Тізеде».Б.қ: аяқтар алшақ,орамал жоғары.Алға еңкею,орамалды тізеге қою, б.қ. келу.4-рет қайталау.
«Түсіріп алма».Б.қ: отыру, орамал тізеде,қол жігерлі жанда.Аяқты бүгу және жазу.Басты түсірмеу.Шығыңқы демалу.4-рет қайталау.
«Орамалдың айналасында».Б.қ: аяқтарды сәл ашу,орамал еденде,бір-бірінің артынан жәй жүрумен немесе жүгірумен аяқтау.3-рет қайталау.
