Отбасындағы бала тәрбиесі
Бала тәрбиесі - отбасының ең басты міндеті. Әр ата-ана өз баласының дұрыс өсуі мен дамуы үшін, әсіресе, тәрбие процесінде үлкен жауапкершілікті сезінуі қажет. Отбасы - бұл әр бала үшін бірінші әлеуметтік орта, мұнда олар өмірдің негіздерін үйренеді, өмірдің сүру дағдыларын игереді, қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырады. Тәрбие мәселесі қоғамдағы барлық өзгерістермен тығыз байланысты, әрі бұл әрбір ата-ананың басты мақсаты.
Отбасындағы еңбек - тәрбиенің маңызды құрамдас бөлігі. Балалар еңбекті бөлуді үйренеді, жауапкершілікті сезінеді, осының арқасында олар ересек өмірге дайындалады. А. С. Макаренко айтқандай, «тәрбие - өмірдің әр сәтінде іске асады», осы тұрғыдан ата-аналар өз іс-әрекеттерімен балаға үлгі болуы керек. Бала үйде көргенін мектепте де қолданып, өмірде өзгелермен қалай қарым-қатынас жасау керектігін үйренеді.
Келешек ұрпақты тәрбиелеу - еліміздің болашағына инвестиция. Мектеп пен отбасы арасындағы ынтымақтастық балалардың дамуына оң әсер етеді. Әр ата-ана бала бақыты үшін, оның дұрыс тәрбиеленуі үшін барлық күш-жігерін салып, педагогикалық тәсілдерді қолдануы керек. Белсенді, білімді, сыни ойлауға қабілетті азамат тәрбиелеу - біздің басты міндетіміз.
Бала тәрбиесінде ата-ананың қарым-қатынасы да маңызды рөл атқарады. Олар бір-біріне, туыстарына және басқа адамдарға қалай қарайтынынan, бала тәрбиесіне ықпал етеді. Бала кезінен дұрыс моральдық нормаларды, мінез-құлық ережелерін қалыптастыру - баланы тәрбиелеудің маңызды бөлігі. Сондықтан ата-ана өз әрекеттерімен балаға үлгі көрсетуі тиіс.
Қазіргі уақытта, тәрбиенің басты мәселелерінің бірі - балалардың жеке тұлғасының қалыптасуы. Оларға тек білім беру жеткіліксіз, оларға мейірімділік, адалдық, еңбекқорлық сияқты қасиеттерді сіңіру керек. Бала тәрбиелеуде ата-ананың ролі өте зор, себебі олар - баланың өмірдегі алғашқы ұстаздары, өмірінің жалғасы. Бала өзінің ата-анасынан алған тәрбиесімен айналасындағыларға да үлгі көрсетуі қажет.
· Отбасындағы бала тәрбиесі
Бала тәрбиесі - жауапты іс
Отбасы - адамзат қоғамының ең шағын бейнесі. Дүниеге келген сәбиді тәндік жағынан дамуды қамтамасыз етіп, өмір бойы рухани жағынан жетілдіріп, оны тұлға ретінде қалыптастырады. Отбасы тәрбиесі қоғамдағы өзгерістермен тығыз байланысты. Баланың отбасындағы тұлғалық қасиетін жетілдіретін жағдайдың бірі - отбасы ішілік және отбасынан тысқары атқарылатын еңбек. Отбасындағы күнделікті тұрмыс қажеттігін қамтамасыз етуден туындайтын еңбек баланы әлеуметтік қатынасқа түсіріп, оны ересек өмірге тәрбиелейді. Сондай еңбектің барысында баланың жауапкершілігі артып, еңбек ету қажеттігін түсінеді. А. С Макаренко «Ата - аналарға арналған кітабында» «Бала тәрбиесінде сіздің іс қимылыңыздың өзі шешуші рөл атқарады. Сіз тәрбиені сөз арқылы немесе үйрету, бұйыру арқылы іске асырамын деп ойламаңыз. Тәрбие өмірдің әр сәтінде іске асады. Тәрбие сіздің қалай киінетініңіз, сөйлейтініңіз, қалай күлгеніңіз, осы іс әрекеттің барлығы бала үшін өте маңызды. Ал отбасында сіз дөрекілік көрсетіп, жұбайыңызды жәбірлесеңіз осы ісіңізбен сіз балаға жаман тәрбие бересіз», - дейді. Жақсы перзент ата - ана қолындағы аманаты. Отбасында баланың жан дүниесін рухани пәктігіне тәрбиелеген абзал. Отбасында ата - ананың ықыласына бөленіп, тәрбие көріп өскен бала балабақшада да мектепте де өз ісіне жауап бере алады.
Ұлт тәрбиесі - ұлт болашағы. Егеменді еліміздің ертеңгі болашағы жас ұрпақ тәрбиесі. Білімді денсаулығы мықты азамат өсіру үшін, мектеп болып ынтымақтасып та ат салысуымыз қажет. Кейін опық жеп бармақ тістемеу үшін баланы қаршадайынан дұрыс тәрбиелеуге, бала бақытының шынайы бағбаны болуға атсалысқан жөн. Бала бақытының кепілі - ата – ананың өнегелі тәрбиесінде.
Баланы жанұяда дұрыс тәрбиелеу, оның мектепте жақсы оқуына, болашақта жақсы азамат болып шығуына үлкен ықпалын тигізеді. Үйде балаларды жазу сызуға, ауызша есепке машықтандыру, оларға қызықты әңгімелер айтып беру сияқты істермен қоса оларды бір мезгіл үй шаруасымен айналыстырып отырса, бала үшін оның маңызы зор. Бұл ретте бала біріншіден білімге құштар болса, екіншіден ол еңбекке дағдыланады. Ал еңбек пен білім егіз екенін естен шығармауымыз керек. Жас жеткіншекке жанұяда дұрыс тәрбие берілсе, болашақта одан үлкен нәтиже күтуге болады. Дұрыс тәрбие алған бала ата - анасын қуантып отырады. Балаға дұрыс тәрбие берудің өзекті бір саласы жас жеткіншекті еңбекке деген әлеуметтік көзқарасын қалыптастыру болып табылады. Бұны тек мұғалімдер ғана емес әрбір ата - ана қолға алып, өз балаларының гүл, ағаш егіп, ауланы көгалдандыру сияқты игілікті іске қатысуын қадағалап отыруы керек. Сонда ғана еңбексүйгіштік қасиет берік дағдыға айналады. Еліміздің болашағы - ертеңгі тәртіпті де тәрбиелі ұрпақ екені даусыз. Сол тәртіпті, тәрбиелі ұрпақ өсіру - баршаға ортақ, әрі міндет. Құрметті ата - аналар, балаларыңыздың бойынан жат қылық көрсеңіздер, мұғалімдерді жолдастарын, қоғамды кіналаудан гөрі, «мен баламды тәрбиелеуде қай жерінен ағаттық кетті, баламның бойына жақсы әдет сіңіруде, жақсы тәрбие беруде қай жерден жаңылдым» деген ой түйсеңіздер екен. Тәрбиенің от басынан басталатыны сөзсіз. Күнделікті « беті қолыңды жу, тісіңді тазала, өтірік айтпа, біреудің затын рұқсатсыз алма т. б» деген сияқты сөздерді айтуға жеңіл болғанмен, осы сөздердің тәрбиелік мәні зор екенін естен шығармау керек. Осыдан бала тазалыққа, шыншылдыққа, ұқыптылыққа үйренеді. Адам баласының шыр етіп өмірге келгенде көретіні ата - ана, ал ата - ана өмірінің жалғасы - бала. Өмірінің жалғасы баласының керемет ғалым болмаса да, тәрбиелі үлгілі, ақылды кішіпейіл, бауырмал, мейірімді болып өсуін ата – ана қадағалайды. «Тәрбие басы тал бесік», «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деп айтылған дана сөздер текке айтылмаса керек. Баланы тәрбиелеуде ата – ананың бір – біріне деген қарым - қатынасы, қалай сөйлесетіндігі, туған – туыспен, көрші - көлеммен қалай араласатындығы, келген қонақты қалай сыйлайтыны, тіпті ұсақ-түйек болса да қалай тамақтанатыны, дастархан басындағы әдептілігі, қалай киінетіні бұның барлығы балаға әсер етеді. Бала үлкенге қарап өседі. Баланы үнемі ұрып - соғып, қателескен жерінде қатаң жазалап тәрбиелеудің қажеті жоқ. Ақылмен, мысал келтіре отырып түсіндіру керек.
