Билгеләр иленә сәяхәт
Бу документ балалар өчен кызыклы һәм файдалы укыту чарасы тәкъдим итә, җәяүлеләрнең юлда үзләрен хәвефсез тоту кагыйдәләрен өйрәтүгә юнәлтелгән. Беренче чиратта, кичә балалар юл йөрү кагыйдәләрен өйрәнүдә активлык күрсәтәчәкләр, светофор һәм юл билгеләрен танып белү буенча уеннарда катнашачаклар. Уеннар вакытында балалар хәрәкәт итә, ирекле сөйләшә, мәкальләр белән бергә белемнәрен арттыра. Яшь укучыларның игътибарын җәлеп итү өчен, зал урам күренеше итеп бизәлә, анда светофор, транспорт һәм юл билгеләре куела.
Кичәнең максаты – балаларга юл кагыйдәләрен аңлату һәм тормышта куллана белү күнекмәләре бирү. Тәрбияче бу процессны идәндә балаларның актив катнашы белән алып бара, уеннар һәм викториналар аша алар яхшы белем алу мөмкинлегенә ия булалар. Балалар, шул ук вакытта, яхшы үрнәкне күрсәтеп, бер-берсенә ярдәм итәргә, җаваплылык куярга өйрәнәләр. Кичә барышында, Шапокляк һәм Күсе кебек персонажлар да актив катнаша, алар белән балалар юл йөрү кагыйдәләрен өйрәнергә әзер булырга тиеш.
Тәрбияче һәрвакыт игътибарлы булырга, балаларга юл билгеләрен дөрес куллануны һәм юл аркылы чыгу вакытында сак булырга кирәклеген аңлата. Киләсе этапта, балалар юл билгеләрен дөрес куелышлары буенча бераз тәртипкә салырга булышалар, бу аларның игътибарын тагын да арттыра. Кичә ахырында, Тәрбияче балаларга юлда хәвефсез йөрү өчен кагыйдәләрне үтәүне ничек өйрәнергә икәнен сорау белән тәмамлый. Шуңа күрә, бу укыту чарасы балаларның юл йөрү белән бәйле белемнәрен арттыруда әһәмиятле роль уйный.
“Билгеләр иленә сәяхәт”
Сарман авылы №3 “Ләйсән”
балалар бакчасы тәрбиячесе
Фәсхетдинова Г.А.
Кичәнең максаты: балалар белән юлда йөрү кагыйдәләрен,юл билгеләрен үзләштерүне дәвам итү һәм бу белемнәрне тормышта куллана белү күнекмәсе бирү;ярдәмчеллек сыйфаты тәрбияләү.Сабыйлар сөйләмен мәкаль, акыллы гыйбәрәләр белән баету. Сәнгатле сөйләмне,зиһенне үстерү,күңел ачу.
Җиһазлар: транспорт чаралары өчен хәрәкәт полосасы һәм җәяүлеләр өчен юлны аркылы чыгу урыны,светофор,юл билгеләре.Һәр бала юл билгеләре сурәтләнгән кием кия.светофор,инспектор, Шапокляк Һәм күсе өчен киемнәр.
Кулланылган әдәбият: “Сабантуй” газетасы, “Ребенок в детском саду” җурналы, татар халык мәкалләре, “Гөлбакча”китабы “Основы безопасного поведения дошкольников»(О.В.Чермашенцева), “Мәктәпкәчә яшьтәге балаларны юлларда үзләрен хәвефсез тоту кагыйдәләренә өйрәтү дәресләре циклы.”
Кичә барышы. Зал урам рәвешендә бизәлә: урам чатында светофор, юл билгеләре, транспорт чаралары. Бу –“Серле билгеләр иле”.
Тәрбияче: Балалар, телисезме мин сезне сәяхәткә алып барам? Иң элек табышмакка җавап табарга кирәк.
Җәен, көзен, яз, кышын,
Иртә, кичен, көндезен
Ача, йома өч күзен.
Телсез әйтә сүзен.
Бик тә аңлыйлар үзен.
Балалар: Светофор бу.
Тәрбияче:Бик дөрес, балалар. Мин сезне “Юл билгеләре иле” нә кунакка чакырам (машина кычкырта). Безне көтәләр дә. (Балалар автобуска утыралар). Юл күңелсез булмасын өчен җырлап барыйк. (“Светофор”җыры.Т.Миннуллин сүзләре башкарыла).
Рәхим итегез, балалар, Бу – “Юл билгеләре иле”.
(Балалар светофор янындагы инспектор янына киләләр)
-Исәнмесез.
Светофор:
- Исәнмесез,балалар.Безнең билгеләр иленә рәхим итегез!
Инспектор(боерык укый):
-Тыңлагыз,тыңлагыз! Боларны белү Һәркемгә кирәк! Урамда йөрү кагыйдәләре:
-Бары тик тротуардан гына йөр!
-Тротуар булмаган урыннарда –юлның сул як кырыеннан, каршы килүче автотранспортка карап бар!
-Урам аркылы тиешле урыннарда гына чык!
-Транспорт чаралары артына асылынып бару, транспорт чаралары хәрәкәт итә торган урыннарда уеннар уйнау закон нигезендә тыела!
Светофор
Слайд №
Урамнарны күзәтәм.
Узганнарны кисәтәм.
Чатта торам мин.
Сакта торам мин.
Янып тора өч күзем.
слайд
Күреп тора ич сезне.
“Кузгалма”-ди кызыл күзем,
“Сабыр”-дия сары күзем.
“Ярый “-дия яшел күзем.
Балалар:
Без дә аңа карыйбыз,
Күзебезне алмыйбыз,
Ни әйткәнен аңлыйбыз.
Светофор:Балалар! Сезне монда дусларыгыз көтә.
Балалар:Дуслар? Кайсы Дус? Кайда?
(Көчле музыка яңгырый, Шапокляк һәм Күсе керә)
Шапокляк(Күкрәгенә сугып): Менә без ул сезнең иң якын дусларыгыз, Мин һәм минем күсем (Сөенә-сөенә сикереп,чабып йөриләр).
Тәрбияче: Юк, юк безнең дуслар андый түгел. Чөнки сез бит үзегезне урамда, юлда ничек тотарга кирәклеген белмисез. Балаларга начар үрнәк күрсәтәсез, юлда торган билгеләргә дә игътибар итмисез, аларны аермыйсыздыр да әле.
Шапокляк: Белмәгән ди, әле минем сумкада юл буеннан җыеп килгән билгеләр бик күп. Күсе белән ул билгеләрнең берсен дә калдырмый җыйдык, кискәләп уйнадык..
Тәрбияче:Сез бик начар эшләгәнсез. Һич ярамый алай. Юлда хәзер һәлакәтләр булырга мөмкин. Балалар, бу билгеләрне тәртипкә китереп үз урыннарына урнаштырырга кирәк
(Өстәлдә киселгән “Велосипедта йөрү тыела”, “ Җәяүле өчен хәрәкәт итү тыела” һәм “Балалар” дигән билгеләр ята).
Өч бала команда сигналына бу билгеләрне җыялар.
Тәрбияче:- Балалар әйдәгез эшне башлыйк, билгеләрне җыеп алыйк.
Уен-эстафета:-“ Билгеләрне җый”.
(Күп өлешләргә бүленеп киселгән юл билгеләрен өч бала ярышып җыялар.)
Тәрбияче:-Әйдәгез карыйк Камил “Велосипедта йөрү тыела” дигән билгене дөрес җыйды микән?
Экрандагы рәсем белән Камиләнең рәсеме туры киләме?
Балалар:-Әйе.
Тәрбияче:-Ә менә, Салих “җәүлегә юл ябык” дигән билгене дөрес җыйганмы?
Экрандагы рәсемне карыйк әле. Балалар дөресме?
Балалар:-Дөрес.
Тәрбияче: “ Балалар” дигән билгене Чулпан дөрес җыйганмы? 
Балалар:-Әйе.
Тәрбияче: Шапокляк әби, инде күрдеңме, безнең балалар юл билгеләрен бик яхшы беләләр.
Инспектор:Хәзер инде бу билгеләрне ашыгыч рәвештә урыннарына куярга кирәк.Балалар,әйтегез әле “Җәяүлегә юл ябык” дигән билге кайсы урыннарга куела?(Тыючы билге)
“Балалар” билгесен кая куярга кирәк?(Кисәтүче билге,балалар җавабы)
Шапокляк: Мин дә беләм. Мәсәлән менә юлдагы сызыкларның ни өчен ясалганын беләм.
Балалар:Я, әйтеп кара
Шапокляк:Әһә, белмисезме?Сикереп уйнарга.
5-бала:-Юк инде, син нәрсә, әбекәй! Бу - җәяүлеләр өчен юлны аркылы чыгу урыны билгесе.(мәгълүмат бирүче)
“Сетофорлы юлларда” дигән җыр башкарыла (В.Казыйханов сүзләре, В.Әхмәтшин музыкасы).
Тәрбияче: Әбекәй, Күсе, сез бит юл йөрү кагыйдәләрен .юл билгелщрен белмисез, сезгә куркыныч яный. Балалар, әйдәгез Шапокляк белән Күсегә үзебезнең киңәшләребезне бирик.
Слайд№
1 бала:- Юл аркылы светофорда бары яшел сигнал янгач, транспорт чараларының юклыгына инангач кына чыгарга кирәк.
Слайд:
Ут чыккан кебек
Ашыгып чапма.
Бераз туктап тор
Урам чатында.
2бала: Юлга чүп-чар ташларга ярамый.
Слайд:
3бала: -Юлны җәяүлеләр өчен юлны аркылы чыгу урыныннан гына чыгарга.
Слайд:
4.бала: Юлны аркылы чыкканда
Карап ал уңга-сулга.
Якында машина күрсәң
Ашыкма,чыкма юлга.
Слайд:
5 бала:
Хоккей уйнарга
Чыкма син юлга.
Туп тибәргә дә
Ярамый анда.
Слайд:
Тәрбияче:Ә хәзер, балалар, тыңлагыз. Мин сезгә бер шәһәр малае турында “Юлда да акыл кирәк” дигән кыйсса сөйләп китим әле. (“Ял итү урыны” билгесе куелган урынга утырып тыңлыйлар)
Шәһәрдән авылга бер малай кайткан. Ул үзе тәртипле дә ,акыллы да булган. Бакчага йөргән, анда светофор белән танышкан. Урамнан барганда светофор күргәч әнисен төрле сораулар белән йөдәтеп бетергән.Әнисе улына юлда йөрү кагыйдәләрен өйрәткән. Тик авыл урамнарында йөргәндә малай кагыйдәләрне онытып җибәргән.Чөнки анда светофор да,тиешле билгеләр дә куелмаган.Ул кисәтү билгеләре булмагач, юлда ничек йөрсәң дә ярый, дип уйлаган.Урамның бер башыннан ыҗгырып килүче КамАзга да артык игътибар бирмәгән. Менә КамАз аңа якынлашкан, ул каушавыннан кулыннан тубын төшереп җибәргән һәм хәрәкәт паласасына тубы артыннан йөгергән. Водитель да КамАзын тиз генә туктата алмаган. Бичара малай йөк машинасына бәрелгән. Бәхеткә, ул исән калган.
Шәһәрләрдә һәм авылда,
Болында һәм урманда,
Һәм, әлбәттә, урамда,
Әти-әни, әби-бабай,
Кыз һәм малай-һәммәсе
Бердәй белсен һәм үтәсен
Юл йөрү кагыйдәсен!
Шапокляк, күсе: Без ялгышыбызны аңладык.Кагыйдәләрне өйрәнергә сүз бирәбез.
Бергә:
Һәлакәтләр булмасын дип,
Телидер һәрбер йөрәк.
Шуңа күрә дә йөргәндә
Бик сак булырга кирәк
Тәрбияче: Балалар, “Тылсымлы патшалыкка сәяхәт”ебез шуның белән тәмам.
Сезгә ошадымы соң? Ә хәзер бакчабызга кузгалыйк.
Инспектор:
Кайда гына йөрсәгез дә
Игътибарлы булыгыз.
Кагыйдәләрне үтәгез,
Имин булсын юлыгыз.
