Алдаркөсе мен бай: балаларға арналған ертегі
«Алақай ойын!» – бұл ертеңгілікті сабақтарда балаларға арналған шығармашылық ойынның ерекше түрі. Ертегіні тыңдау арқылы балалардың зейінін дамыту, көркем әдебиетке деген қызығушылығын арттыру негізгі мақсат болып табылады. Бүлдіршіндер «Алдаркөсе» ертегісін тыңдай отырып, оның мазмұнын терең түсінуге, кейіпкерлердің мінез-құлықтарын талдауға мүмкіндік алады.
Балаларға арналған мәліметтер мен тапсырмалар олардың есте сақтау, байланыстырып сөйлеу және ойлау қабілеттерін дамытуға көмектеседі. Сабақ барысында өлеңдер мен ертегілерді тыңдату, кейіпкерлер бойынша сұрақтар қою балалардың белсенді қатысуына ықпал етеді. «Алдаркөсе мен бай» ертегісі арқылы олар жомарттық пен сараңдық, мейірімділік пен зұлымдық арасындағы айырмашылықтарды да тани алады.
Ойынның интерактивті тәсілі балалардың шығармашылық дағдыларын дамытуға, олармен диалог құруға, бірігіп пікір алмасуға мүмкіндік береді. Әр бала ертегіде көргендерін, өз сезімдері мен ойларын жан-жақты жеткізеді. Ойын барысында техникалық құралдар, мысалы, слайдтар мен видео жасаулар қолданылады, бұл ұстаз бен балаларды жаңа білім алуға ынталандырады.
Сабақтың қызықты әрі әсерлі өтуі үшін балалармен бірге сергіту сәттері жүргізіледі. Бұл оларды шабыттандырып, одан әрі ертегінің қызықты әлеміне енуін қамтамасыз етеді. Сөздік қорларын байыту, фразеологизмдерді үйрету, мақал-мәтелдерді еске салу арқылы сабақтың нәтижелі аяқталуын қамтамасыз етіп, баланың танымдық белсенділігін арттыру басты назарда ұсталады.
«Алақай ойын!»
Вариативті компонент
Бүлдіршіндер шығармашылығы
Тақырыбы: "Алдаркөсенің оқиғалары"
Мақсаты:
Көркем шығарманың мазмұнын зейін қойып тыңдауға үйрету. Халық ауыз әдебиетінің туындыларын түсіне білуге қызығушылығын арттыру.
Ертегі тыңдау қабілеттерін қалыптастыру, сөздік қорын , байланыстырып сөйлеу, есте сақтау, ойлау қабілеттерін дамыту.
Қайырымдылыққа, адамгершілік қасиеттерге тәрбиелеу.
Билингвистикалық компонент: тон-шуба, тымақ-шапка
қозғаушы күш
«Ертегілер әлемі» өлеңін жіберіп балаларға тыңдату.
Балалар, өлең не туралы?
Дұрыс айтасыңдар, ертегі туралы екен. Ал сендер қандай ертегілерді білесіңдер, есімізге түсіріп көрейікші?
Слайдтан ертегілер көрсету.
- Бұл ертегіде қандай кейіпкерлер бар?
- Келесі ертегіміз бізді неге тәрбиелейді
- Достыққа тәрбиелейді
- Ал, бұл ертегіде не туралы айтылған?
- Ал бұл ертегіден біз нені ұғындық, қандай қасиеттерді бойымызға сіңірдік?
Ішке жүгіріп жаршы бала кіреді:
- тыңдаңыздар, тыңдаңыздар, әлемде бір қызық болыпты. Біреу бір ақымақ байдың тоны мен астындағы атын алдап алып кетіпті.
- Балалар, сендер білесіңдер ме кім екенін, кім туралы айтып тұрғанын.
- Ал білмесеңдер мен сендерге бір жұмбақ жасырайын. Мүмкін содан кейін естеріңе түсер.
Әлсіздерді жақтайды,
Сараңдарды алдайды
Шайтанды да алдады
Білесіңдер ме? (Алдарды)
- Алдарды
-Дұрыс айтасыңдар, бұл Алдар көсе.
Алдар көсе әлсіздерді жақтаушы, ел үстінен күн көруге машықтанған жемқор саудагерлер мен дүмше молдаларды, сараң байларды аямай алдап соғып, келеке етуші болған.
- Балалар бүгінгі оқу қызметімізде «Алдаркөсе мен бай» ертегісін өтеміз. - Ал сендер ертегі көргілерің келе ме?
- Ендеше, жаршы бала, сен де бізбен бірге отырып тамашала
Аудио-ведиозапись көріп тыңдау.
Ал, балалар енді осы ертегіні тыңдайық.
(балалар етегіні көріп, тыңдайды.)
- Алдаркөсе қандай адам? (балалардың жауабы: қу,мейірімді, ақкөңіл)
- Алдаркөсе келе жатып кімге кездеседі? (байға)
- Байды қандай адам деп ойлайсыңдар?
- Бай Алдарға не деді?
- Сен, немене тоңған жоқсың ба, үстіңдегі тоның шұрық – тесік?
-Алдар көсе не деп жауап берді?
- Тоңсаң, сен тоңған шығарсың? Менің тонымды киген кісі үнемі қыз-қыз қайнап жүреді дейді. Бір тесіктен кірген суық екінші тесіктен шығып кетеді. Ал жылу менің бойымда қалады.
- Байдыі үстіндегі киімі қандай?
- Байдың үстінде қалың тон, басында түлкі тымақ, астында жүйрік ат.
- Алдаркөсенің киімі қандай еді?
- Алдаркөсенің үстінде шұрық-тесік тон, басында жұқа телпек, астына мінгені арық ат.
-Алдаркөсенің арманы. Ол арманына жетті ме?
- Байдың қалың тоңын алдап өзіне алу. Оның арманы орындалды.
Белингвистикалық компонент:
Тон-шуба, тымақ- ,шұрық-тесік - дырявый
- Кәнеки балалар біраз отырып қалған болармыз, бойымызды сергітіп алайық.
Сергіту сәті:
Байды қалай алдаймын деп,
Қу Алдар жүр сығалап.
Сиқырына жете алмай,
Байекең жүр домалап.
- Балалар, қалай бір сергіп қалдық па. Енді орындарыңа отыра қойыңдар.
- Балалар бүгінгі тақырыбымызға байланысты (байлық, жомарттық, сараңдық) туралы мқал- мәтелдер айтайықшы, кәне кім біледі?
1. Бай аузында семіз сөз.
2. Қасекеніңді қабағыңнан танимын,
Сараң екеніңді табағыңнан танимын.
3. Қолы ашықтың, жолы ашық.
4. Бай – балпаң келер,
Жарлы – жалаң келер.
5. Сараңның қолы қалтырауық.
Ойын: «Кім тапқыр?»
-Балалар бүгінгі ертегі сендерге ұнады ма?
-егер ұнаса қорытындылап жіберейік.
- Балалар, қазіргі таңда бай да ,жарлы да жоқ. Адамдардың бәрі сауатты, білімді. Бәрі бір-бірімен дос-бауыр. Ендеше «Дос болайық бәріміз» өлең жолдарымен бүгінгі сабағымызды аяқтайық.
Дос болайық бәріміз,
Жарасып тұр сәніміз,
Тыныштықты сақтаймыз
Атсын күліп таңымыз
Ертегі туралы.
Балалар жауаптары.
- Иә, көргіміз келеді.
- Алдаркөсе
Балалардың жауабы: сараң, жалқау, алыпсатар
