Эссе «Менің мамандығымның ерекшелігі»

Эссе
«Менің мамандығымның ерекшелігі»
«Ұстаз болу бақыт-ал баланың жан-дүниесін түсініп, оның болашақта жеке тұлға болып қалыптасуына ықпал жасау-бұл үлкен парасаттылық, шеберлік»
Қазіргі заманның талабына сай, уақытта бір орнында тұрмайды, жаңашылдықты талап етеді. Тәрбиешіден үнемі өз білімін жетілдіріп, жаңартып отыруды қажет етеді. Мен де осындай ұстанымды ұстана отырып тәрбиеші мамандығын, логопед- мұғалімнің мамандығына ауыстырдым. Мен балабақшада 17 жылдай еңбек етіп келемін, ал соңғы бес жылда балабақшада логопед болып жұмыс атқарамын. Себебі қазіргі таңда балабақшаға логопед өте қажет.
Балабақша логопедінің басты мақсаты - сөйлеу тілі бұзылған балаларға дер кезінде көңіл бөліп, түзету жұмыстарын жүргізу. Педагогтармен, ата-аналармен тығыз қарым-қатынаста болу. Логопедиялық сабақтарды үнемі ойын түрінде өткізуге тырысамын, көптеген әдіс-тәсілдерді қолданамын. Ойын баланың ақыл-ойының қалыптасуына, есейіп өсуіне де көп пайдасын тигізеді. «Баланы ойын өсіреді» деген сөз тегін айтылмаған. Сонымен қатар Мағжан Жұмабаевтың «Бала тәрбиесі бір өнер, өнер болғанда ауыр өнер, жеке бір ғылым иесі болуды тілейтін өнер» - деген асыл сөзін қағида етіп ала отырып, әр баланың психологиялық, физиологиялық ерекшеліктерін ескере отыра жеке тұлға болып қалыптасуына айрықша мән бердім. Логопедиялық сабақтарда ұсақ қол моторикасын дамытуға арналған көптеген ойын түрлерін қолданамын. Әйгілі ғалымдар баланың психикасын, ми құрылысын зерттей отыра, қол қимылдарының баланың дамуымен байланыста екенін дәлелдеген. Ұсақ қол бундарының және саусақтардың моторикасының дамуы және қалыптасуы орталық жүйке жүйесінің, барлық психикалық процестің, тілдің дамуының басты себептері болып табылады. Қол моторикасы жақсы дамыған бала өзін қандай жағдайда, қандай ортада болса да жақсы сезінеді. Ауыр тіл кемістігі бар балалардың ұсақ қол моторикасында да қалыптан тыс ауытқушылықты байқауға болады.
Тіл кемістігі бар балалардың ұсақ қол моторикасын дамыту бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып табылады. Осындай балалармен әртүрлі саусақ ойындары, сурет салу, мүсіндеу басқа да әдіс-тәсілдер арқылы біз олардың түйсігін, сезінуін, көзбен мөлшерлеу, үйлесімділігін дамытамыз. Тіл кемістігі бар балалардың ұсақ қол моторикасының даму деңгейі, баланың әрі қарай оқып дамуына әсер етеді. Баланың тілін және ұсақ қол моторикасын сурет салу, мүсіндеу, саусақ ойындары тұзды қамыр, түрлі-түсті құммен ойындар арқылы дамытуға болады.
Сөйлеу тілінің дамымауы ежелден келе жатқан тіл кемістігі болып саналады. Тіл кемістігі үлкендердің де арасында кеңінен таралған. Адамның тілдік қатынасы өмірінің алғашқы кезеңінен, сәбилік шақтан бастап қажетті және байланысты. Балабақшада тек қана логопедиялық сабақтарда ғана емес, басқа да оқу қызметінде ұсақ моториканы жан-жақты дамыту көзделген. Мен өзімнің логопедиялық жұмысымның нәтижесін балалардың ұсақ қол моторикасын дамытуда ойын түрлерін қолдану арқылы көргім келеді. Логопедиялық сабақтардың бір бөлігін ұсақ қол моторикасын дамытуға арналған ойын түрлерін қолданамын, тұзды қамырды да мүмкіндігінше қолданып жүрмін. Тұзды қамырдан әртүрлі бейнелер жасауды өз жұмысымда кеңірек қолданамын. Қамырпластикасы бұл балаға өте пайдалы ойын түрі. Эстетикалық талғамдарының да дамуына пайдасы зор. Қоршаған ортаның әсемдігін, әдемілігін сезінеді. Тұзды қамыр-экологиялық таза, зиянсыз, қолға ұстауға ыңғайлы, мүсіндеудің барлық түріне де жарамды, сапалы құрал болып саналады. Балалардың ой-қиялдары шексіз. Олар өз қиялдарынан ертегі кейіпкерлерін, сүйікті ойыншықтарын мүсіндейді. Мен логопедиялық сабақтарда тұзды қамырмен жұмысты қолдана отырып, мынадай маңызды міндеттерді шешуге тырысамын: тілдерін, сөздік қорларын, ұсақ қол моторикасын, шығармашылық қабілеттерін, ой-қиялдарын дамыту және өз жұмысына баға беру. Сонымен қатар, соңғы кезде өз жұмысымда арт-терапия технологиясының элементтерін қолданып келемін. Мұғалім-логопед арт-терапия технологиясын музыка терапиямен байланыстырса жұмысы едәуір жеңілдірек әрі қызықты болады. Бұл баланың шығармашылығының, қиялының дамуына, сөздік қорының молаюына әсер етеді, ең бастысы-коммуникативтік қабілеттері ашыла түседі. Баланың саусақ қимылдары-тілінің дамуымен тығыз байланысты және мидың тілмен байланысты орталықтарының өсіп-жетілуіне де көмегін тигізеді. Тіл кемістіктері бар балалар үшін арт-терапия –өзінің ішкі жан-дүнисіндегі күйзелісті, қорқынышты қағаз бетіне түсірудің бірден-бір құралы деп айтсақ та артық емес. Мүмкін жекелеген балалар үшін бұл бар әлемге өзінің кім екендігін білдірудің жалғыз мүмкіншілігі болуы да мүмкін. Өз жұмысының нәтижесін көру үшін логопед көп ізденіп, өз білімін жетілдіріп отыру керек. Ең бастысы әрбір сабағына тыңғылықты дайындалып, балаларды өзіне баурап қызықтыра білу басты міндет. Әрине-логопедтің жұмысы шыдамдылықты, іскерлікті талап етеді. Әр баланың жеке қызығушылығына мән береді.
Мен өзімнің әрбір сәтті өткен жұмысыма, сабақтарыма қуанамын. Оқу жылының басындағы баланың тіл кемістіктерінің түзеліп келе жатқанына ұсақ қол моторикасына дамытуға арналған ойындардың және арт терапия технологиясының элементтерін қолданудың нәтижесі бар екеніне сенемін. Өз тәжірибемнен білетінім-баланы қандай да болса, мінез- құлқымен өзінің бойындағы қиыншылықтарымен қабылдаған дұрыс. Сол баланы қолдап, жан- жақты көмек беріп, жеке тұлға болып қалыптасуына ықпал ету менің міндетім. Сонымен қатар, тіл кемістіктерін жоюға, өмірдегі өз орнын табуға көмектесу. Логопедтің жұмысы ата-аналармен, педагогтармен тығыз байланысты. Сондықтан ұсақ қол моторикасын, тілін дамытуға арналған көптеген жаттығулар түрлерін ата-аналарға ұсынамын. Ұсақ қол моторикасын дамытудың маңыздылығы жайында ата-аналар жиналысында кеңестер, жеке жұмыстар жүргіземін.
Қорыта келе айтарым, баланың тіл кемістіктерін ертерек жою логопедтің басты міндеті. Өйткені тіл қарым- қатынас құралы. Сөйлесіп қарым- қатынас жасау арқылы бала дүниені танып біледі, есейген сайын тілдің қажеттілігін түсінеді. Халық даналығында «Ойында озған, өмірде де озады» деген аталы сөздің сырына жүгінсек жұмысымыз нәтижелі болар еді.