Дидактическая игра «Чәйханә» - развитие речи и знакомство с традициями татарского народа

Дидактическая игра «Чәйханә» - «Дом чая»

Игра для детей 6 - 7 лет.
Разработала воспитатель высшей квалификационной категории по обучению детей татарскому языку МАДОУ «Детский сад №115» Авиастроительного района города Казани Мингазетдинова Рузалия Ракиповна.

Цель игры:

1.Развитие диалогической и монологической речи детей на основе активизации усвоенных слов, грамматических конструкций и образцов связной речи по темам «Посуда», «Мы в кафе».
2.Прививать интерес к культуре и традициям татарского народа.

Дидактические задачи:

1.Активация и закрепление в речи усвоенных ранее имен прилагательных и совершенствование умений и навыков согласования прилагательных с существительными (различать и правильно называть цвета, размер, свойства предметов). Активизировать речь детей вежливыми словами: Здравствуйте! Добрый день! Добро пожаловать! Спасибо! До свидания!
2. Совершенствование умений и навыков понимания и употребления в речи вопросительных предложений: Что надо? Какой? Что делаешь? Что любишь? и добиваться правильного ответа на них.
3. Умение узнавать, называть и составлять узоры из элементов национального татарского орнамента. Развивать эстетический вкус у детей.
4. Воспитывать умение играть совместно дружно с другими участниками игры; соблюдать правила игры. Воспитывать культуру поведения в общественных местах.

Материал и оборудование:

Скатерть, фартук, головные уборы (тюбетейка, калфак), оформленные в едином татарском национальном стиле; разноцветные пазлы (в конвертах); карточки с изображениями шаров(красный, жёлтый, зелёный, синий, белый, чёрный) и карточки с изображением различных блюд (чакчак, треугольник, торт, печенье, конфеты, пицца).

Правила игры:

В игре участвуют 7 детей. Выбирается ведущая (хозяйка или хозяин чайханы) методом считалки. Ведущая одевает калфак (тюбетейка), фартук; накрывает стол: застилает скатерть, посередине раскладывает самовар и чайник, рядом кладёт колокольчик. Ведущая предлагает разноцветные шары (шары перевёрнуты. Дети выбирают шары, кому, какой попадёт). Каждый вытягивает шар и конверт с пазлами соответствующего цвета, какой шар выпал, такого цвета и посуда. Участники встают вокруг стола и на скатерти собирают посуду (чашка, блюдце). Кто первый собирает, тот звонит в колокольчик - приглашает ведущую (хозяйку, хозяина чайханы). Ведущая предлагает чай и показывает картинки с изображением блюд. Дети должны составить диалог на татарском языке с ведущим. Выигрывает тот участник, кто первый соберет из пазлов посуду, расскажет о посуде, составит правильно диалог с ведущим (название, цвет, какие элементы узора украшают посуду, диалог с ведущим). Победитель становится ведущим. Он надевает головной убор (калфак, тюбетейка), фартук и снова начинается игра.

Ход игры:
Воспитательница, вместе с детьми по считалке выбирает ведущую(ведущего).
Считалка.
Бу тартмада алты дус,
Алтысында алты төс:
Кызыл, сары, яшел, зәңгәр,
Ак, кара.Чык, бала!
Ведущая.Исәнмесез! Хәерле көн, кунаклар! Рәхим итегез! Вы сегодня пришли в “ Дом чая” - “Чәйханә”. Чтобы вам было весело, выберите разноцветные шары(яшел, кызыл, сары, зәңгәр, ак, кара).
Ребёнок. Шар бир әле.(Ребёнок вытягивает шар).
Ведущая. Нинди шар?
Ребёнок. Яшел шар. Мин яшел шар яратам.
Ведущая . Мә, конверт.
Ребёнок. Рәхмәт.
Каждый ребёнок вытягивает шар и получает конверт с пазлами-посуды (чашка, блюдце).
Дети на скатерти из пазлов собирают блюдце и чашку по образцу орнамента на ложке; кто закончил первым, тот звонит в колокольчик. Ведущая (подходит и спрашивает). Бу нәрсә?
Ребёнок.Бу тәлинкә.
Ведущая.Нинди тәлинкә?
Ребёнок. Ак тәлинкә( чынаяк, кашык). Матур, чиста,кечкенә тәлинкә (чынаяк,кашык).
Ведущая. Какие узоры на твоей посуде?
Ребёнок. Тюльпан, колокольчик, шиповник, трилистник.
Ведущая. Әфәрин-молодец! (предлогает чай). Катя, мә чәй эч!
Ребёнок. Рәхмәт, чәй тәмле.
Ведущая ( предлагает на выбор блюда: чакчак, треугольник, торт, печенье, конфеты). Нәрсә кирәк?
Ребёнок. Чәкчәк кирәк. Мин чәкчәк яратам.
Ведущая. Катя, син нишлисең?
Ребёнок. Мин чәй эчәм, чәкчәк ашыйм. Чәкчәк тәмле, баллы.
Ведущая. Бик яхшы! Әфәрин-молодец!
Таким образом каждый ребёнок рекламирует свою посуду, ведущая угощает чаем, сладостями и блюдами национальной кухни. В конце игры дети благодарят хозяйку (ведущую) и прощаются.
Дети.Зур рәхмәт! Сау булыгыз!
Победитель становится ведущим. По желанию детей игра проигрывается несколько раз.

Дидактик уен “Чәйханә”

6- 7 яшьлек балалар өчен.
Уенны Казан шәһәре Авиатөзелеш районының “115 нче номерлы балалар бакчасы” муниципаль автономияле мәктәпкәчә белем бирү учреждениесенең югары категорияле татар теле тәрбиячесе Минһаҗетдинова Рузалия Рәкип кызы төзеде.

Уенның максаты:

1. Балаларның диалогик һәм монологик сөйләмнәрен өйрәнелгән сүзләр, сүзтезмәләр, грамматик конструкцияләр һәм бәйләнешле сөйләм үрнәкләре нигезендә үстерү.
2.Балаларда татар халык милли культурасына, традицияләренә уңай караш тәрбияләү.

Дидактик бурычлар:

1.Балаларны әйберләрнең билгесен(сыйфатын) ачыклау максаты белән куела торган сорауларны аңларга һәм сөйләмдә җавап бирү күнекмәләрен камилләштерү. Нәрсә кирәк? Нинди? Син нишлисең? Син нәрсә яратасың? сорауларын аңлап, мөстәкыйль рәвештә сорау һәм дөрес җавап бирергә өйрәтү .
2.Кешеләр арасында әдәпле итеп кара-каршы сөйләшү күнекмәләре тәрбияләү. Сөйләм әдәбе (сорау,гозер, мөрәҗәгать итү, рәхмәт белдерү, исәнләшү, саубуллашу) кагыйдәләрен камилләштерү.
3.Татар халкы милли бизәкләрен танып әйтә белергә, мөстәкыйль рәвештә төзи белергә өйрәтү. Балаларда эстетик зәвык тәрбияләү.
4.Баларда бер-берсе белән дус, оешкан рәвештә уйнау күнекмәләре тәрбияләү.

Җиһазлар:
татар халык милли бизәкләре белән бизәлгән ашъяулык, алъяпкыч, баш киемнәре(түбәтәй, калфак); төрле төстәге, төрле өлешләрдән торган савыт-саба кисәкчекләре салынган конвертлар; төрле төстәге (ак, кызыл,яшел, сары, зәңгәр, кара) шарлар, ашамлыклар(чәк-чәк, өчпочмак, кәнфитләр, печенье, пицца) төшкән карточкалар.

Уен кагыйдәләре:

Уенда җиде бала катнаша. Санамыш әйтеп алып баручы сайланыла. Алып баручы кыз(малай) калфак(түбәтәй), алъяпкыч кия. Табын әзерли: уртага самавыр, чәйнек, яннарына кыңгырау куя. Балаларга төсле шарлар тәкъдим итә. Шарлар төсләре белән аска әйләндерелгән, һәр бала бер шар карточкасын тартып чыгара, алып баручы аңа, шул шар төсендәге савыт-саба кисәкләре салынган, конверт бирә. Балалар өстәл әйләнәсенә тезелеп басалар да ашъяулыкта савыт-саба кисәкчекләреннән(пазлы), кашыктагы үрнәккә карап, тәлинкә,чынаяк җыялар. Кем беренче җыеп бетерә, шул бала уртадагы кыңгырауны алып шалтырата, алып баручыны (хуҗабикәне,хуҗаны) чакыра.Алып баручы белән бала арасында кара-каршы сөйләшү(диалог). Бала үзе җыйган савыт-саба (атамасы,төсе,бизәкләре) турында сөйли. Алып баручы бу балага чәй, милли ризыклар, кәнфитләр тәкъдим итә. Кагыйдәләрне беренче, төгәл үтәгән бала җиңүче була, алып баручы булып сайланыла. Җиңүче баш киеме (калфак, түбәтәй), алъяпкыч кия, уен шулай дәвам итә. Бу уенны, балаларның теләкләре буенча, берничә тапкыр уйнарга була.

Уен барышы

Санамыш әйтеп алып баручы билгеләнә.

Санамыш

Бу тартмада алты дус,
Алтысында алты төс:
Кызыл, сары, яшел, зәңгәр,
Ак, кара. Чык, бала!

Алып баручы. Исәнмесез!Хәерле көн, кунаклар! Рәхим итегез! Вы сегодня пришли в “Чайхану”-“Дом чая.” Чтобы вам было весело, выберите разноцветные шары (кызыл,сары, яшел,зәңгәр, ак, кара).
Бала. Шар бир әле.(бала шар карточкасын тартып чыгара)
Алып баручы. Мә шар.Нинди шар?
Бала.Яшел шар. Мин яшел шар яратам.
Алып баручы. Мә, яшел конверт.
Бала. Рәхмәт.
Һәр бала шар һәм шул төстәге савыт-саба кисәкчекләре салынган конверт ала. Балалар яшел ашъяулыкта кисәкчекләрдән, кашыктагы милли бизәккә карап, чынаяк, тәлинкә җыялар. Кем беренче җыеп бетерә, шул кыңгырау алып шалтырата, алып баручыны(хуҗабикәне-хуҗаны) чакыра.
Алып баручы ( бу бала янына килеп сорый). Бу нәрсә?
Бала. Бу тәлинкә(чынаяк,кашык).
Алып баручы. Нинди тәлинкә(чынаяк, кашык)?
Бала. Ак тәлинкә(чынаяк, кашык). Матур, чиста,кечкенә тәлинкә(кашык, чынаяк).
Алып баручы. Какие узоры на твоей посуде?
Бала. Тюльпан(ләлә), колокольчик(кыңгырау), шиповник (гөлҗимеш), трилистник(өч яфрак).
Алып баручы.Афәрин( молодец)! Катя, мә, чәй эч.
Бала. Рәхмәт! Чәй тәмле.
Алып баручы. (ризыклар: өчпочмак, чәкчәк, торт, пицца, кәнфитләр) тәкъдим итә). Нәрсә кирәк?
Бала. Чәкчәк кирәк. Мин чәкчәк яратам.
Алып баручы. Катя, син нишлисең?
Бала. Мин чәй эчәм, чәкчәк ашыйм.
Алып баручы. Бик яхшы. Афәрин (молодец)!
Шул үрнәктә алып баручы һәр бала белән кара-каршы сөйләшә, һәр балага ризыклар тәкъдим ителә.Уен азагында балалар хуҗабикәгә(хуҗага) рәхмәт өйтәләр, саубуллашалар.
Балалар. Зур рәхмәт! Сау булыгыз!
Уенда җиңүче алып баручы булып сайланыла. Бу уенны, балалар теләге буенча, берничә тапкыр уйнарга була.