Наурыз - Жыл Басы: Мереке және Дәстүрлер

"Наурыз жыл басы"
Мақсаты:Наурыз айының шығыс халықтарында жыл басы саналатындығын сәбилер санасына жүктеу.Наурыздың 22-сінде күн мен түннің теңелетіндігін,одан кейінгі күндері күннің ұзарып,түннің қысқаратындығын айтып түсіндіру.Балаларға Наурыз мерекесін қалай атап өтетіндігін таныстыру.Ұлттық салт-дәстүрлерді құрметтеп,оларды мақтан етуге тәрбиелеу.
Тәрбиеші:
Наурыз мейрам жүректерге нұр сепкен,
Маңдайымнан сүйіп жатыр күн көктем.
Жарығыңмен,шуағыңмен,Күн-Ана,
Алып келдің жер бетіне нұр көктем.
Жер шарын мекендеген ұлттар мен елдердің сан түрлі мейрамы бар.Өйткені көктемде жер дүние жасарып,жаңарады,өмірге қайта келеді.Осы тіршілікпен бірге адамдардыңда өмірі жаңарады.Жайнай түседі осылай болса бүкіл тіршілік атауы жаңартып,жақсартқан Наурызға шын ниетпен «Қош келдің Наурыз-Ұлыстың Ұлы күні!»
Тәрбиеші:Ұлыстың ұлы күні яғни төл мейрамымызды қазақхалқының ұлттық биімен ашқымыз келіп тұр.
Би: «Қазақ биі»
Ералы: Ассалаумағалейкум!
Ұлыс оң болсын!
Ақ мол болсын!
Арсен: Уағалейкумассалам
Ұлыс оң болсын!
Әже:(шашу шашады)
Наурыз құтты болсын
Осы мейрам әр шаңыраққа
Табыс бақыт қуаныш әкелсін!
Ұлыс оң болсын
Әр күндерің жақсы болсын,
Ақ мол болсын,
Төрт түлігі ақты болсын,
Қайда барса жол болсын.
Шашу,шашу.
Тәрбиеші:
Тамаша,тамаша
Науырыз келді жараса
Бұл наурыз қуаныш баршаға –деп
Ән: «Наурыз жыл басы»
Хабаршы кіреді: Сүйінші! Сүйінші! Мен сендерге жаңалық ала  келдім.
Жүргізуші:  Ой, Тазша бала! Тезірек айтсаңшы, қандай жаңалық ала келгеніңді.
Тазша бала: Мен, сендерменамандасуды да ұмытыпкетіппін гой.
Амансыңдарма балалар!
Балалар: Сәлеметсізбе
Тазша бала: Сүйіншіалыпкелгенадамғасыйлық беру керек.
Тәрбиеші:  Жарайды, сыйлық береміз. Жаңалығыңдыайтшытезірек.
Тазша бала: Уа, ағайын – туысқан,
                        Наурызкүнтудышығыстан.
                       Солтойғакелдімшақырып,
                       Аттерлетіпалыстан.
Тәрбиеші: Қуанышты хабар әкелдің, рахмет. Бізденаурызтойынтойлапжатырмыз. Ендешебіздің балаларменбіргеНаурызтойынтойлауға қалыңыз.
Тазша бала: Жарайды, қалсам қалайын.
Тәрбиеші:
Ой,халайық,халайық.
Асем әнге салайық
Наурыз тойы көңілді
Бірге қарсы алайық.
Тәрбиеші:Наурыз тойына арналған балаларымыздың тақпақтарына кезек берейік.
Тақпақтар:Айриза, Г.Айару,Али, Санжар, А.Айару, Нұрхан, Баян.
Алдаркөсе: (келеді)
Мен алдармын,алдармын.

Тәрбиеші:Алдаркөсе қош келдің төрлетіңіз бізде бүгін мейрам
Алдаркөсе:Балалар сендер қандай мерекені тойлап жатысыңдар?
Мен сендерге ойын ала келдім. Бұл ойында кім күшті, кім епті екенін көрейін.
Ал қәнекей ортаға күш сынасуға кім шығады екен.
Ойын:«Күш сынасу»
Тәрбиеші:Ендеше Алдар ағамызға арнап тақпақ айтып берейік:
Тақпақтар:Ләззат, Батырбек, Жантөре, Мадина, Нұртілеу, Айзере, Інжу,Айсана,Әділ.

Тәрбиеші:Күлімде, Наурыз, күлімде!   
                          Күн менен түн теңеледі бұл күнде.
                         Күн мен Түнді шақырайық ортаға
                         Қуанышың сыйласың бүкіл елге!
 Көрініс «Күн мен түн»
 
 Күн мен Түн ортаға шығады) Ернұр мен Жангүлім
      Күн:                 Сәулесі көп күнмін.
      Түн:                  Жұлдызы көп түнмін
      Екеуі:         Бірдей болып біздер,
                          Теңелеміз бүгін.
      Түн:            Ал, ертең күн ұзақ.
      Күн:            Түн қысқарар бірақ.
      Екеуі:          Ұйқы қанбай қалып
                           Жүрмендер тек жылап.
                           Күн менен түн теңеледі,
                           Жер шуаққа кеңеледі.
                           Соны тойлар ел енді
Тәрбиеші:Ұлы өнерді халқымыздан үйренген,
                       Жүректерді күмбірлетіп күйменен.
                      Қыздарымыз қызғалдақтай қырмызы,
                      Мың бұрала  «Домбыра» биін  билейді.
Тазша бала:
Балалар менде мерекеге құр келгенім жоқ, Қазақтың ұлттық ойынын сендерге ала келдім.
Ойын: "Тақия тастамақ"
Ойыным бар бір ойын бастамақ,
Аты оның тақия тастамақ.
Ал қақ ортадан отыра қалыңдар.
Болмасын асығу- сасқалақ.
Шарты:Шебер болып отырамыз, балаларды айналып жүріп,әндетіп тақияны баланың басына кигізіп кетеді,ол бала тұрып, тақия кигізген баланы қуып ұстап алады. Ұстай алмаса жазасын өтейді.
Тәрбиеші:
Айтыссыз мына өмірдің несі көктем.
Айтыс десе Қазекеңнің есі кеткен.
Көтеріліп ел мерейін,ер еңсесін.
Көкейін тыңдаушы риза еткен.-деп
Ендігі кезекте ортаға айтыскер ұл қызымызды шақырайық:
Айысқа Жанұзақ пен Ләззәтті ортаға шақырамыз.
Тәрбиеші:
Кең даланың ежелгі
Қазақ деген халықпыз.
Бар дәстүрмен салтымыз-деп
Баланы 40-нан шығару салт-дәстүрін әжемізге табыстаймыз.
Әже:Қазақ халқы салт-дәстүрге өте бай. қазақ халқында дүние еةсігін жаңадан ашқан сәбигеة қырық күн толғанда «қырқынан шығару» деген көпке танымал салтты жасайды . халықтың бұрыннан келе жатқан түйсігіндةе  дүниеге келгенсәби 40 күннің ішіндеة айналадағы ортаға бейімделіп,  жүйке жүйесі қалыптаса бастайды . адамдардың даусына , айналада болып жатқан құбылыстарға  деген сезымталдығы пайда болады . бұл сәбидің жүйке жүйесі қалыптасып, айналасына бейімделгенін көрсетеді.
 сәбиді шомылдыруға арналған ыдысқа үлкен ағаш қасықпен (ожау секілді) 40 -41 рةт су құйып, ізгі тілектерді айтады.
   халықтың өздеріне орналасқан аймақтарына қатысты өз ерекшеліктері болады. сол секілді баланы қырқынан шығару кезінде де аздаған өзгешеліктер болады. мысалы, кейбір аймақтарда қырқынан шығар кездеة шомылдыратын суға түрлі заттар салады . қазақстанның өңтүстік аймағында сәби ұл  бала болса, оны қырқынан шығар кезде шомылдыратын кезде суға асық салады . ал қыз бала болса, онда суға тиын ақша, алтыннан жасалған әшекей бұйымдар салады . сабидың шашын алған адамға шашының салмағындай алтын береді. шашты сақтап қояды . одан кейінгі кездерде шашын алса, адам аяғы басып жүрмейтін жерлеге тастаған немесе жерге көміп қойған.
   ит жейде деген бар.  ол — сәбидің қырқынан шыққанша киетін жейдесі. оның түймелері болмайды, алды ашық болады да  сәбиды киіндіріп-шешіндіріп жүруге өте оңай келеді.
Тәрбиеші: Әжем менің әліде,
Ұқсамайды кәріге.
Шәй қайнатып береді,
Біздің үйдің бәріне.
деп, Әжелерімізге арналған ән: «Әжемнің шай»
Тақпақтар: Дамир, Ерасыл, Диана, Жангүлім, Елхан, Арсен, М.Ернұр, Ералы, Жанұзақ.
Тәрбиеші:
Ашылды да кебеже
Дәм әзірлеу басталды
Әже:
-Ал,қонақтар балалар жыл бойы тоқшылық болсын қазанымыз оттан түспесін,дастарханымыз кең жайылсын деген,ақ тілекпен наурыз көжеден дәм татыңыздар!
Арап бидай бастаған
Жеті дәмнен аспаған
Наурыз көже ежелден
Бұл тойдағы бас тағам
Айналайын балалар
Жеті түрлі дәм салам
Бидай,күріш,тары бар,
Бар сүр етпен шұжығы,
Наурыз көже пісірдім
Шақырамын бәріңді.
-Отырған қонақтарға наурыз көжені ұсынады.
Тәрбиеші:
Ән: «Дастархан»
Тәрбиеші
         Ұлыс күні қазан толса,
         Солжолыақ мол болар.
         Ұлыкісіден бата алса
         Сонда олжалыжолболар.
    Қазақхалқыныңежелгісалт-дәстүрініңбірі – бата-тілекбілдіру. «Жаңбырмененжеркөгереді, батамен ер көгереді», «Баталықұларымас» — деген ой-пікірдіуағыздап, кейінгіұрпағынаықыласбілдіріп, ақниетпен бата беріп, тілектілеудідәстүргеайналдырған.олайболса, Қыдыратамыздан бата сұрайық.
Қыдырата бата береді:
                                   Ұлысоңболсын!
                                   Ақ мол болсын!
Қайда барсаң жол болсын!
Ұлыс бақты болсын,
Төрт түлік ақты болсын!
Ұлыс береке берсін!
Бәле-жала жерге енсін!
Ұлы халқым тоқ болсын,
Көйлектерін көк болсын!
Қайғы-уайым жоқ болсын!
Қуаныштарынкөпболсын!
Әумин!  (бетін сипап бата береді
Тәрбиеші:
Наурыз құтты болсын
Дендеріміз сау,мықты болсын.
Наурыз тойы келе берсін
Барлық халық бақытты болсын
Көріскенше күн жарық болсын.
Осымен «Жыл басы-Наурыз» атты ертеңгілік кешіміз аяқталды.Сау болыңыздар.
Ұлыстың ұлы күні құтты болсын,
Еліміз аман-жұртымыз тыныш болсын!