Үй жануарлары: балаларға арналған ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

Екінші сәбилер тобы
Білім беру саласы: Таным 
Оқу әс-әрекеті: Жаратылыстану 
Тақырыбы: Үй жануарлары 
Мақсаты: Балалардың үй жануарлары мен олардың төлдерін білдіретін сөздерді қолдана отырып, жануарлар туралы білігін бекіту. 
Сөйлеу барысында жануарлар мен олардың төлдерінің атауын білдіретін зат есімдердің жекеше және көпше түрлерін (үйрек-үйректер-үйректің балапаны; түйе-түйелер-бота-боталар) қолдана білу іскерлігін дамыту және оларды топтарға қарай жіктелуін ұғындыруды жалғастыру. 
Жануарларға қамқоршы болуға тәрбиелеу. 
Ұйымдастырушылық-оятушылық. 
-Балалар біздерге көптеген қонақтар келіп қалыпты. Олай болса «Сәлем сөздің анасы» дегендей қонақтармен амандасып алайық. 
Сәлеметсіздер ме? 
-Өте жақсы балалар, бүгінгі күніміз сәтті, көңілді өту үшін кәнекей жылулық шеңберін құрайық. 
Жылулық шеңбері. 
Салем !-дейміз достарға, 
Салем!- деймз құстарғаі, 
Салем!- дейміз бәріне, 
Салем!- дейміз апайға. 
-Жарайсыңдар, балалар сендерді ата-аналарын, ата-әжелерін осылай еркелете ме? Олай болса бүгінгі біздің ашық ұйымдастырылған оқу іс-әрекетімізде үй жануарлары жайында болмақ. Кәнекей балалар орнымызға жайғасып отырайық. 
Мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіру. 
Қарға баласын «аппағым» дейді, 
Кірпі баласын «жұмсағым» дейді. 
-Жануарлар да баласын жақсы көреді, еміренеді. Ал адамдар балаларын еркелетіп «күнім», «алтыным» деген сияқты көптеген сөздерді айтады. 
-Балалар үй жануарларына нелер жатады? 
(түйе, жылқы, сиыр, қой, ешкі, қой, ит, мысық т.б) 
-Үй жануарларының төлін атайықшы? 
(бота, құлын, бұзау, қозы, лақ) 
-Үй жануарларының қоректенетін қорегі не? 
(жем, шөп, су) 
-Үй жануарларының қандай пайдасы бар? 
Жануарлардың еті, сүті,жұмыртқасы-азық, ағарған тағамдарымыздың барлығын осы төрт түліктен алынады. 
Қой - төрт түліктің ішіндегі аса жуасы, момыны. Аяғымызға киетін байпағамыз, еденге төселетін киіздер бәрі де осы қойдың жүнінен жасалады. 
Және де қойдың етін тағам ретінде пайдаланамыз, Қойдың төлі – қозы. 
Ешкі – түбіті, терісі өте мықты болады. Ертеректе ешкінің терісінен сусын құятын мес жасаған, сүті мен еті өте пайдалы. Ешкінің төлі – лақ. 
Сиыр – сиырдың сүтінен жасалатын ұлттық тағамдар өте көп. Олар құрт, ірімшік, май, айран, қаймақ, сүзбе, сиырдың еті өте дәмді болады. Сиырдың төлі – бұзау. 
Түйе – түйені ертеректе көшіп-қонған кезде үстіне жүк артып көлік ретінде пайдаланған. Түйе сүтінен адамға емдік қасиеті бар шұбат жасалынады. Түйенің төлі – бота деп аталады. 
-Сонымен балалар үй жануарларының қандай адам өміріне маңызды пайдасы бар екенін білдік. 
-Адамдар үй жануарларын күтіп бағады, шөп, жем, су береді, сауады. Үй жануарлары өздері күн көре алмайды. Қазақ халқы малдарды өте жақсы көрген, күтіп, қасиеттеп қараған. 
Әр малдың өзінің иесі болады. 
Қой атасы – Шопан ата, 
Жылқы атасы – Қамбар ата, 
Ешкі атасы – Сексек ата, 
Түйе атасы –Ойсылқара 
Сиыр атасы – Зеңгі баба. 
Жекеше және көпше түрде айтуды үйрету. 
Тақтаға 1 түйе, 1 сиыр, 1 қой, 1 жылқының суреттері ілінеді. 
Осы суреттердің жанына әрқайсысы 2-3 түйе, сиыр, қой және жылқының суреттері ілінеді. (Бір түйе, бір сиыр т.б. Түйелер, сиырлар, қойлар.) 
-Балалар сендер ата-әжеміздің ауылына қонаққа барғыларын келе ме? 
-Балалар, көзімізді жұмып, ауылдағы ата-әжелерімізді олардың ауласында жайылып жүрген үй жануарларын көз алдымызға елестетиекші. 
-Кәне көзімізді ашамыз айналамызға қарайықшы бүгін біз әженің ауылына қонаққа келдік балалар. 
Әже: Менің құлыншақтарым келіп қалыпты ғой! Сәлеметсіңдер ме балалар? 
-Сәлеметсізбе әже! 
-Әже біздің балалар үй жануарлары туралы көптеген нәрселер білді. Сонымен қатар үй жануарлары жайында тақпақтар біледі. 
(Дамир, Дильназ, Елнұр, Жасмин, Нұрай, Мадина) 
Дамир: 
Жылқы төлі-құлыншақ 
Тұяғы жерге ұрыншақ  
Дильназ: 
Сиыр төлі-бұзау
Сүйкімді әрі асау. 
Елнұр: 
Ешкі төлі –лақ 
Тыныш тұрмайды ол бірақ. 
Жасмин: 
Түйе төл-ботақан, 
Мөлдіреп көзі ойнаған. 
Нұрай: 
Күшігімді кіштентай, 
Көрінген жұрт мақтайды 
Мақтаса да барлығы 
Меннен алыс қашпайды. 
Мадина: 
Қой төлі-қошақан 
Өріске қашқан қорадан. 
-Жарайсыңдар, балалар қойдың төлін не деп айтамыз? 
-«Қошақан» олай болса қазіргі әнімізде «Қошақаным қайда екен?» әні.Ортаға біздің қыздарымызды шақырамыз. 
-Әже біздің балаларымыз үй жануарлары жайында тек тақпақ ғана білмей, сонымен қатар жұмбақтар да біледі. 
-Кім үй жануарлары жайында жұмбақ жасырады келе қойыңдар ортаға. 
Томирис: 
Апан –апан
Ескі шапан (түйе) 
Іңқар: 
Кішкене ғана бойы бар, 
Айналдырып киген тоны бар (қой) 
Аружан: 
Екі айнасы бар, 
Екі найзасы бар, 
Төрт сылдырмағы бар, 
Бір шыпыртқысы бар. (сиыр) 
Әлішер: 
Сүтті жақсы көреді, 
Жылы жерде ұйықтайды (мысық) 
Шерхан: 
Үй жанында өмір сүреді, 
Адам келсе үреді (ит) 
Амина: 
Секең-секең етеді 
Таумен тасқа жетеді (ешкі) 
Әже: Тақпақты да, жұмбақты да жақсы біледі екенсіңдер 
Ал, қарандаршы балалар менің үй жануарларым өте көп. Мен соларды санай алмай басым қатуда. 
-Балалар, әжеге үй жануарларын санауға көмектесеміз бе? 
Олай болса Ерасылды ортаға шақырайық әжеге санап берсің. 
Бір дегенім – баспақ 
Бұзауды жүр тастап 
Екі дегенім – ешкі 
Ешкі қойдан есті 
Үш дегенім – үйрек 
Жем бер қолға үйрет 
Төр дегенім – тайлақ 
Тайлақты қой байлап 
Бес дегенім – биі 
Қолыма ие. 
Әже: Жарайсыңдар балалар мен сендердің арқаларында жануарларымды санап алдым. Сендерге үлкен рахмет! Тағы қандай санамақ білесіңдер? 
Ал, енді балалар ойын ойнағыларын келе ме? 
Олай болса сендермен «Үй жануарлары қалай дыбыстайды?» деген ойын ойнағым келіп тұр. 
Шарты: Үй жануарларын дауысынан қандай үй жануары екенін және қалай дыбыстайтынын айтуларын керек. 
-Өте жақсы балалар, енді төрт түліктің төлдеріне арнап «Төлдер» әнін айтайық. 
-Жарайсыңдар балалар енді біздің топқа қайтатын уақытымыз болыпты. 
Әжемен қоштасайық. Сау болыңыз. 
Әже: Өте ақылды балалар екенсіндер біздің ауылға тағы келіп тұрындар. Мен сендерге сиырдың сүтінен жасалынған құртымды берейін. Сау болыңдар. 
Қорытынды: 
-Балалар бүгінгі біздің ашық ұйымдастырылған оқу іс-әрекетіміз не жайында болды? 
-Үй жануарларына нелер жатады? 
-Төлдерін атап айтыңдаршы? 
-Қайда қонаққа бардық? 
-Бүгінгі ашық ұйымдастырылған оқу іс-әрекетіміз ұнады ма? 
-Олай болса келген қонақтармен қоштасайық. 
Қане балалар тұрайық 
Үлкен шеңбер құрайық 
Көріскенше күн жақсы 
Аман есен болайық!