Қош келдің, төрлет, Наурызым!
Наурыз мерекесі - біздің мәдениетіміздің, тарихымыздың маңызды бөлігі. Бұл мереке біздің ата-бабамыздан келе жатқан дәстүр мен салт-дәстүрдің, ұлттың рухани өмірінің негізі болып табылады. Тақырыптық сабақ барысында балалар Наурыз мерекесінің құндылықтарын, оның тарихи маңызын, ұлттық тәрбие мен салт-дәстүрімізді үйренуге мүмкіндік алады.
Наурыз - жаңа күн, жаңа жыл, жаңарудың, көктемнің, мейірімдіктің символы. Балалардың өзара қарым-қатынасын, достық, сүйіспеншілік, ұлттық мәдениетті жетілдіру мақсатында сабақ жүргізіледі. Сабақта түсіндіру, әңгімелеу, сұрақ-жауап, ойын түрлері қолданылады. Бұл әдіс-тәсілдер балалардың қызығушылығын арттырып, шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған.
Сабақтың барысында Наурыз көжесі, ұлттық тағамдар, салт-дәстүрлер туралы әңгімелер айтылып, ұлттық ойындар ойналады. Сонымен қатар, балалар Наурыз жайлы тақпақтар айтып, әндер орындап, мерекелік көңіл-күй қалыптастырады. Наурыз мейрамында ең маңыздысы - адамдардың бір-біріне тілек айтып, мейірімділікті, жақсы тілеулерді бөлісуі. Келген қонақтар Naурыз дәстүрімен балаларға бата беріп, тілек тілейді.
Сабақтың мақсаты - балаларға Наурыз мерекесі туралы түсінік беріп, ұлттық мәдениетке, салт-дәстүрлерге деген сүйіспеншілігін арттыру. Барлық балалар сабаққа белсенді қатысып, өздері дайындалған қолөнер туындыларын, әндерін, тақпақтарын көрсете отырып, Наурыз мерекесінің маңыздылығын сезінеді. Соңында балаларға Наурыз киізінің символы - бақыт, байлық, мейірімділік тілегімен қатар, қуаныш, бақыт ұялату болып табылады.
"Қош келдің, төрлет, Наурызым" наурыз мерекесіне арналған тақырыптық сабақ
Сабақтың тақырыбы: " Қош келдің, төрлет, Наурызым! "
Сабақтың мақсаты: Балаларға Наурыз мерекесі туралы мәлімет беру, білімдерін жетілдіру, түсініктерін молайту. Наурыз мерекесінің ерекшелігі жайында айтып түсіндіру. Балаларға Наурыз-жыл басы, яғни ұлт мейрамы екендігінің тарихи маңызын түсіндіру. Ата-бабамыздан ұрпақтан-ұрпаққа беріліп келе жатқан ұлттық тәрбие туралы түсінік беру. Өлең арқылы тілдік қорларын дамыту. Өз ұлтына деген сүйіспеншіліктерін арттыру. Қазақ халқының салт-дәстүрін, тілін, дінін, әдет-ғұрпын сақтауға, қастерлеуге тәрбиелеу.
Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, әңгімелеу, сұрақ-жауап
Көрнекі - құралдар: Наурыз мерекесіне арналған мазмұнды суреттер. Салт-дәстүрдің, әдет-ғұрыптардың суреттері.
Сабақтың барысы:
Шаттық шеңбері
Кел, балалар ойнайық,
Наурыз тойын тойлайық.
Баянды боп мереке,
Қыр гүліндей жайнайық.
Балалар бір-бірін көргендеріне қуанып, жылы лебіздерін білдіреді.
Балалар сәлеметсіңдер ме? Бүгін біз сендермен тақырыптық сабақ өтеміз. Бұл ерекше мерекелердің бірі - Наурыз мерекесі болып табылады. Наурыз – ертеден келе жатқан мұсылман елдерінің ұлттық мейрамы. Наурыз сөзі иран тілінен аударғанда, ноу – «жаңа», руз – «күн» дегенді білдіреді. Яғни бұл сөз жаңа күн, жаңа жыл деген мағынада біздің елде қолданылады.
Бейнетүсірілім көрсету.
Наурыз күні адамдар өз жүрегінің ақ тілеуін айтады. Адал көңілдерін ақтарады. Өзінің және елдің амандығына деген тілек, ниеттерін ортаға салады.
Наурыз айының 22-інде күн мен түн теңеледі. Адамдар бір-бірін мерекемен құттықтайды. Жеті түрлі тағамнан наурыз көже пісіреді. Үлкен кісілер ақ тілек айтып, бата береді.
Әртүрлі тәтті тағамдардың басы қосылып, наурыз көже жасалады. Наурыз көжеден дәм тату зәмзам суын ұрттағаннан кем болмайды. Оны үлкенді-кішілі кісілер таласа - тармаса ішеді.
Наурыз көже жеті түрлі дәмді астың құрамынан жасалады. Оған ас тұзы, айран, бидай, ет, күріш, су, кеспе салынады. Оның мәні жаңа жылда тойымшылық, молшылық, татымды өмір болсын деген ырымды, тілекті паш етеді. Наурыз тойындағы тағамдарда көбінесе ақ тамақ басым болады. Өйткені, бұл кезде төрт түлік төлдеп, ақ молайған кез. Сондықтан да, тойшылар бір-біріне «ақ мол болсын», «сауап көбейсін» деген тілектер айтады.
- Қазір ортаға Шахмардан шығып наурыз жайлы тақпағын айтып береді.
Жайнап көктем нұрымен
Жаңа дәстүр жырымен.
Бақта құстар сайрайды,
Ел наурызды тойлайды.
- Жақсы отыра ғой Шахмардан. Балалар бәріміз бір қолпаштап қояйықшы.
Нұрханым өз тақпағын айтып береді.
Наурыз тойын әдемі
Әжем еске түсірді.
Біздерге арнап әдейі
Наурыз˗көже пісірді.
Жарайсың,Нұрханым! Орныңа отыра ғой.
-Өте жақсы енді бізге Наурыз жайлы тақпағын Сағыныш айтып береді.
Наурыз келді тамаша,
Ән айтайық таласа.
Атам, апам той тойлап,
Қуанып жүр балаша.
- Рахмет Сағынышотыра ғой.
Балалар, Наурыз мерекесінде әр үйге қонақ келіп жатса, бүгін біздің мерекемізге топқа да бір қонақ келе жатқан сияқты. Бәріміз қарап көрейікші, ол қандай қонақ болды екен?
Топқа Ақсақал қария кіреді.
Сәлеметсіңдерме, балалар! Мына жақта Наурыз мейрамын қарсы алып жатыр деп естіп келдім! Сол үшін сонау алыстан сендерге келдім. Мына тәтті бауырсақтарды мен өзімнің мына отырған бүлдіршіндеріме ала келдім. Үстелге апарып қояйын, сабақ аяқталған соң дәм татарсыңдар!
Сәлеметсізбе Қария! Рахмет сізге. Ияяя бізде Наурыз мерекесін қарсы алып жатырмыз. Төрлетіңіз, қария! Үстелге барып жайғасыңыз. Шаршап қалған шығарсыз.
Балалар енді біз сендермен, келген қонаққа арнап «Наурыз˗достық мерекесі» атты әнімізді тарту етейік.
Ән. «Наурыз˗достық мерекесі»
Қария: Жарайсыңдар, балалар. Наурыз жайында әдемі ән біледі екенсіңдер! Қандай керемет!
Балалар Наурыз жайында енді бізге Бектемір өзінің тақпағын айтқысы келіп отыр екен.
Наурыз жырын жырлаймыз,
Онымен де тұрмаймыз.
Шындалып жеткен бұл күнге
Ел дәстүрін сыйлаймыз.
- Өте жақсы Бектемір отыра ғой.
Еркеназ өз тақпағын айтып береді.
Ашылды да кебеже,
Дәм әзірлеу басталды.
Әжем наурыз көжеге
Жеті түрлі ас салды.
Жарайсың Еркеназ орныңа отыра ғой.
Сергіту сәті
Бүгінгі ел ішінде
Дәстүрді жалғастырған,
Ей, менің асқар тауым,
Қазақы дастарқаным.
Балалар тәрбиеші көрсеткен қимылдар арқылы сергіту сәтін орындайды.
Дәстүр бойынша Наурыз айтыс өткізіледі. Бұл жақсылық пен жамандықтың, суық пен жылының, жаз бен қыстың айтысы.
Мереке қызған кезде жастар алтыбақан жанында ұлттық ойындар ойнайды. "Көкпар", "Бәйге", "Қыз қуу", "Жамбы ату", "Күрес", "Арқан тарту" ойындары аса бір қуанышпен өткізіледі. Көңілді өткен Наурыз күні әр адамның есінде көпке дейін сақталатын. Адамдар осы мерекеде үй-үйді аралайды. Наурызда туған балаларға Наурыз, Наурызбек, Наурызбай, Мейрам, Мейрамгүл деген ат қойылады. Ұлыстың Ұлы күні кейбір адамдар тұсаукесер, сүндет той, үйлену тойы, шілдехана сияқты дәстүрлер орындалады.
Ойын. «Орамал тастамақ»
Ойынның шарты: Балалар шеңберге тұрады. Бір бала қолындағы орамалын екі баланың ортасына тастайды. Сол екі бала шеңберді айналып орамалды бірінші болып алуы керек. Ойын әрі қарай жалғаса береді.
Дастарқан басында жастар үлкендердің батасын алған. Бата - үлкендердің өзінен жасы кішілерге беретін ықыласты тілегі.
Балалар мен сендерге Бата берейін. (Қария бата береді)
Наурыз құтты болсын!
Жер түкті болсын!
Көкорай шалғын көп шығып,
Сиыр сүтті болсын!
Ақ мол болсын!
Қайда барса жол болсын!
Ойдағы қалауы орындалып,
Халық жүрегі қуанышқа толсын!
Әумин!
Қария: Балалар, сау болыңдар! Наурыз мерекесі құтты болсын!
Балалар бірге: Сау болыңыз!
Құрметті қонақтар біздің бүлдіршіндер сіздерге арнап өз сыйлықтарын бермекші. Қабыл алыңыздар!
Сабақты қорытындылау:
Балалар осымен біздің «Қош келдің, төрлет, Наурызым» атты сабағымыз аяқталды. Наурыз мерекесі құтты болсын. Әр отбасына тек қуаныш, бақыт әкелсін !!!
Сабаққа жақсы қатысқан балаларды мақтау, мадақтау.
«Бекітемін»
МКҚК «Күншуақ»
балабақшасы» меңгерушісі
___________Д.Ж.Есқожина
«___»___________2017 жыл
"Қош келдің, төрлет,
Наурызым"
наурыз мерекесіне арналған тақырыптық сабақ
№2 «Ақбота» ІІ кіші тобы
