Қостанай қаласында балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту: Оригами өнері

Қостанай қаласы әкімдігінің
«Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімінің №40 бөбекжай-бақшасы»
Мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны

№3 педкеңеске: «Құрастыру қызметінде баланың дамуы» тақырыбына
«Балалардың қағаздан құрастыру үрдісінде шығармашылық қабілеттерінің дамуы»
(тәжірибеден)

Тәрбиеші: Керибаева М.Т.

2014-2015 жж.
Балалардың қағаздан құрастыру үрдісінде шығармашылық қабілеттерінің дамуы.
Балабақшаға жүктелетін ең басты міндет – бала бойына сіңіретін тәлімді тәрбие түрлерін оқу іс-әрекеті бойынша мазмұнды өткізу болып табылады. Білім алу жолындағы қажетті тәжірибені бала тек балабақшада ғана жинақтап ұштай түсінетіні анық. Балабақшадағы баланың көпшілікпен бірге алған тәрбиесінің әсері , оның жан-жақты болып өсуіне көп жеңілдік жасайды. Қашан да, баланың тілін- бала ғана түсінеді. Сондықтан, олардың өзара тәрбие ықпалдары ерекше пәрменді болып келетіндігі де өмір шындығы.
Бала балабақшада балалармен және тәрбиешілермен көп уақытын өткізеді. Замануи оқу-тәрбие жоспарлары жан-жақты тұлғаны дамуына қалыптастыру үшін бағытталған. Баланың өз қолымен жасау , ол өмірлік тәжірибе болып қалады.
Атап айтсақ, құрастыру оригами балалардың логикалық ойлауын дамыту үшін пайдалану әдістемесі жөнінде сөз болып отыр. Жапон оригамиі бір ғана шаршы қағазды бүктеу арқылы құрастырылады, мүнда қағазды қиюға немесе желімдеуге жол берілмейді, бұл өз кезегінде оригами құрастырушысынан үлкен ми жұмысын талап етіп, логикалық ойын дамытады. Оригами ерте жастан логикалық ойлауды, техникаға жақындықты, жазықтық пен кеңістіктегі балалардың көрегендігін дамытады. Оригами өнерінің балалардың дамуына тигізетін әсері мол.
Балалардың уақыты тиімді әрі қызықты өтсін десек, оларды оригами өнерімен таныстырыңыз. Осы ретте бұл өнер түрінің баланың дамуына тигізетін пайдалы жақтарына тоқталып өтелік. Оригами – қағазды белгіленген тәртіптері бойынша бүктеу арқылы әр түрлі модельдер жасау өнері. Оригами өнердің отаны Жапония болып табылады.
Біріншіден, оригами өнері – балалардың қолдары мен саусақтарын жұмыс істетуге, яғни ұсақ моториканы дамыту үшін жақсы мүмкіндік болып есептеледі. Баланың саусақтарының қозғалысының дамуы баланың тілінің дамуымен тығыз байланысты. Қолдың ұсақ моторикасы зейін, ойлау, қиял, ептілік, байқағыштық, көру және сөйлеу сияқты сананың жоғарғы қасиеттерімен өзара әрекетте болады. Ал ұсақ моторика дағдыларын дамыту баланың алдағы өмірінде кездесетін (киіну, сурет салу, жазу, ұсақ заттармен ойнау т. б.) сан алуан әрекеттерді жасау үшін, баланың қол білезігі мен саусақтарының дәл және үйлесімді қозғалысы үшін өте маңызды.
Оригамидің тағы бір пайдалы жағы  – бұл өнер арқылы балалардың логикалық және кеңістіктік ойлау қабілеті дамиды, жас бала шығармашылыққа бейімделеді. Себебі бөбек теп-тегіс қағазды қалай бүктесем бұйым дұрыс шығады деп бас қатырады, бұйымды әшекейлеуге фантазиясын қосады. Бұл өз кезегінде мидың дамып, ойдың ұшқыр болуына көп септігін тигізеді.
Үшіншіден, оригами арқылы бала шыдамдылық пен тиянақтылыққа үйренеді. Себебі қағаз бұйымның дұрыс шығуы қағаздың бұрыштары мен бүктемелерінің мінсіз болуымен тікелей байланысты. Қағаздан ойыншық жасау барысында кейде балалар қайшымен, желіммен жұмыс жасап, қағазды бірнеше рет бүктеп, бүктемелер мен бұрыштарды жазып үйренеді. Орига- мидағы еңбек құралы-жалғыз қағаз. Балалар басқа материалға қарағанда қағазбен ертерек танысады. Қағаз қарапайым және кез-келген өзгерістерге тез енетін зат. Дайын фигурамен ойнауға, сыйлауға, балаларға арналған қағаздан жасалған ертегі кейіпкерлері мен ертегілер қоюға болады. Қағаздан бір фигура жасау үшін, мысалы қайық, ұшақ, қорап сияқты, балалар тәрбиешінің қолының қимыл-қозғалысын бақылап, қайталап отыруы зор, осы заттарды Мадина М., Алдияр Д., Мадий У., Бақтияр Т.өздері жасауын тез үйреніп, ұнайтын істерінің бірі болып шықты.Балалар бес жастан бастап тапсырмаларды орындай алады.
Кейбір кездерде балаларға істей алмаймын деген қорқыныш пайда болады.Егер бала жасқаншақ, ұялшақ болса, үлкендерүйретпей, «сілтеп», «бұйрық берсе», онда бұл қорқынышты жеңу қиын болады. Мұндай жағдайларда жаттығу үрдісі кезінде, ертегі қоса айтылып отырғаны жақсы көмектеседі. Бала көңілін мазмұнға аударады да сол кезде қиыншылықтың туындауы төмендейді. Фигура ертегімен бірге бірлесіп, бала мәтінді қайталап, сонымен қатар қағазбен бір нәрсе жасап шығарады. Ол өзің ертегі кейіпкері ретінде сезініп, қорқыныш пен ұялшақтықтан арылады. Бала ойнай отыра әлеммен өзара қарым-қатынас тәжірибесін алады.
Қағаз бұйымдар жасаудың тағы бір пайдасы – төзімділікке тәрбиелейді. Себебі бұйымның дұрыс шығуы үшін бала тер төгіп, біраз уақытын таза еңбекке шығындайды. Қағаз – балалардың ойыны үшін ең қарапайым, ең пайдалы әрі қауіпсіз құрал болып табылады. Сондықтан балаларыңызға ою ойдырып, әр түрлі бұйымдар жасатқан абзал.
Оқу жылының екінші маусымында ортаңғы топтан оқу іс-әрекетіне қағаздан құрастыру басталады. Парақты қалай қаққа бөліп, бұрыштарымен қабырғаларының сәйкес келуі, бастапқы пішінге әртүрлі бұйымдарды желімдеу (гүлдер, жапырақтар, күн, жұлдыздар т. б.).
Тәрбиешінің міндеті – балалардың іс-әрекетінде желім және қағазбен жаңа дағдыларын қалыптастыру, тапсырмаларды олар дұрыс орындау үшін. Бұл балаға жеңіл болып көрінбенді. Бірінші оқу іс-әрекетінде балалар көп дағдыларға үйренеді - өзін-өзі бақылау, берілген тапсырманы дұрыс жасау. Балалар қандай дағдыларды білу керек:
-Қайшымен қию (қайшыны дұрыс ұстау, қайда және қалай қайшы жату керек, қайшыны қай бағытқа бұру, қалай кесу);
-Ұсақ бұйымдарды желімдеу (қайда және қалай қылқаламмен желімді жағу, артық желімді қалай майлықпен сүрту керек );
-Пішінді әртүрлі жағдайда бүктеу (қалай дұрыс бүктеу жолдарын көрсету). Қағаздан құрастыру жолдарына жатады – қағазды умаждау, жырту, бүктеу, кесу.
Ортаңғы топта біз балалармен бір парақ қағазды ұмаждау арқылы шынжыртабанды, қойды жасадық, ұмаждалған қағаздан қойдың басың, денесің, аяқтарын шығарып жасағанда қойға дәл ұқсап кетті, балалар өз шығармашылық, ептілік қабілеттерін көрсете білді. Әсіресе, Ардақ Х., Жанат Б., Камила Д., Аяулым А. Балалар қағазбен, желіммен, қайшымен жұмыс жасағанды өте жақсы көреді, жасаған ойыншықтарына риза болып қуанады, ал егерде оларды мадақтап, үлгі ретінде ұсыныс жасасам, балалар өздерін бақытты сезінеді. Өз жасаған ойыншықтарымен ойнаса, немесе сыйлық ретінде сыйласа олардың қуанышына шет жоқ.
Жаңа жыл қарсанында біздің топтың балалары Айя Т., Амина Ш., Әзімбек Б., Нұрай И,. Сәлімжан Ж. т. б. қағаздан қиып, желімдеп шыршаға неше түрлі ойыншықтар жасады, олар – түрлі-түсті шамдар, гирляндалар, шарлар, жалаулар.
Әрбір конструктор көп заттардан тұратынын бәріміз білеміз, оның бәрін құрастыруға болады, сонда әртүрлі заттарды құрыстырады, ал қағаз да конструктор-бірақ бір бет қағаздан, бір керемет затты шығару мүмкін.