Хыяллар илендә: математика һәм иҗат

Хыяллар илендэ.
(мәктәпкә әзерлек төркеме өчен элементар математик күзаллаулар формалаштыру буенча ачык шөгыль)
Максат: Балаларны 20 саны эчендә тәртип буенча санарга өйрәтүне дәвам итү, “ничэ”, “ничәнче” сорауларына җавап бирүләрен, предметның озынлыгын шартлы үлчәм буенча үлчәүне ныгыту; геометрик фигуралар белэн эшлэү күнекмәләрен үстерү; 4 олештән 1 бөтен предметны җыю күнекмәләрен, логик фикерләү сәләтләрен камилләштерү, математика шөгыленә кызыксыну уяту.
Шөгыльгә әзерлек:

• Шартлы үлчәм белән үлчәү күнекмәләре өстендә эшләү;

• Космос, космонавтика темасына сөйләшү;

• Биремле уеннар уйнау.

Җиһазлар:
Курсәтмә җиһаз: карта, куянһәм төлке уенчыклары, җиләк-җимешләр, йолдызчыклар, шартлы үлчәм өчен лента.
Тарату җиһазлары:
Һәр балага конверт (карточкалар), клей, геометрик фигура, салфетка, ак кәгазь.
Шөгыль барышы (оештыру моменты: уңай психологик халәт тудыру).
Тэрбияче: хэерле көн, балалар! Кәефләрегез ничек?
Балалар: яхшы.
Тәрбияче: Балалар, әйдәгез, без үзебезнең яхшы кәефне, матур елмаюыбызны башкаларга да бүләк итик эле.
Балар:(бергә)
Кулларымны сузам сина
Дустым елмаеп – көлеп.
Кушылсыннар башкалар да
Безнең дуслыкны күреп.
(Тәрбияче балаларны өстәл артына чакыра)
Тәрбияче: (курчак театры)
Яшәгән ди, булган ди урманда куян белән төлке. Алар бер –берсен яратмаган, гел ызгышып яшәгәннәр. Ләкин аларга болай яшәү туйдырган һәм төлке куянны үзенә кунакка чакырган. Ләкин төлкенең өе куянныкыннан ераграк булган, шунлыктан төлке куян юлда адашмасын диеп юлның картасын җибәргән.
(тактага карта эленә).
Тәрбияче: Менә ул карта. Карагыз әле монда 3 төрле юл бар.

• Юллар төрле-төрле, ләкин куянга төлкенең өенә тизрәк барып җитү өчен кайсысы белән барырга икән?

Балалар: тиз барып җитү өчен иң кыска юлны сайларга кирәк.
Тәрбияче: Дөрес, ә ничек беләбез без ул кыска юлны?
Балалар: Үлчәп карап.
Тәрбияче: Әйе, юлның кыскасын белер өчен үлчәп карарга кирәк. Менә сезнең алда өч үлчәм берәмлеге бар. Сез аның кайсын кулланачаксыз? Ни өчен ? Нишләп башкаларын алмыйсыз? (Балаларның җавабы).
Тәрбияче: Менә бу 1нче номер белән билгеләнгән юлның озынлыгын Камил үлчәп күрсэтсен әле (бала улчи һәм ничек үлчәгәнен әйтеп бара).
Камил: 1 нче юлның озынлыгы 5 тапкыр улчәнгән лента хәтле.
Тәрбияче: Ә хәзер 2нче юлның озынлыгын үлчәп карыйк, бәлки ул 1нчесенә караганда кыскарактыр, Г.Алинә үлчәп күрсәтсен әле.
(бала үлчи)
Алинә: 2 нче юлның озынлыгы 3 тапкыр улчәнгән лента хәтле.
Тәрбияче: Инде 3 юлны үлчәп карыйк , бәлки ул ин кыска юлдыр. Ралинә улчәп карасын әле. (бала улчи).
Ралинә: 3 нче юлның озынлыгы 7 тапкыр улчәнгән лента хәтле.
Тәрбияче: ә хәзер әйтегез әле 1нчеме, 2нче юлмы , эллэ 3нче юл кыскаракмы?
Балалар: 2нче юл кыскарак.
Тәрбияче: Ни өчен шулай уйлыйсыз?
Балалар: Чөнки 3 саны 5 һәм 7 санына караганда кечерәк.
Тәрбияче: Димәк куян нинди юл белән бара икән, кайсы номер белән билгеләнде ул юл?
Балалар: 2нче юл.
Тәрбияче: Әйе, иң кыска юл икенче юл һәм куян төлкегә иң кыска юл белән бара.
Балалар, кунакка бит буш кул белән бармыйлар, ә үзең белән күчтәнәч алып баралар. Куян да күчтәнәчне бер кәрзин тутырып алган. Әйдәгез, карыйк әле, ниләр бар икән анда? ( җиләк, алма, виноград, гранат, апельсин, банан, лимон, персик, груша, мандарин).
Балалар, бу нәрсәләр соң? (җиләк-җимеш). Әйе, дөрес әйттегез!
Әйдәгез ничә җимеш бар икән, саныйк әле.
Сораулар:

• Беренче җимеш нинди?

• Алма белән гранат уртасындагы җимешнең санын әйт? Ул нәрсә?

• Лимон ничәнче?

• Барлыгы ничә җимеш?

• 10нчы сан астында торган җимеш янында торган җимешне әйт һәм ул ничәнче?

Уен: “Нәрсә үзгәрде” (балалар 1-2 сек. күзләрен йома, җимешләрнең урынын үзгәртү, яки алып кую).
Тәрбияче: Балалар, арып киттек бугай, ял итеп алыйк.
Физкультминут.
Тәрбияче: Балалар, менә куян кәрзиненә җиләк-җимеш тутырып кыска юлдан төлкегә кунакка китте. Ә төлке ул арада куянны сыйларга балык әзерләргә җыена икән. Төлкегә балыкны тотарга да кирәк бит әле. Ул җитешерме икән инде? Балалар, әйдәгез, төлкегә без балык тотарга булышабызмы?
Дидактик уен: “Балыкны тот”.
Тәрбияче: Аның өчен менә бу чиләкләргә җавабы 10 саны булырлык балык салырга кирәк. (Балалар 10 санының төзелешен искә төшерәләр).
Тәрбияче: Балалар, ничә балык тоттыгыз? (10 балык, балалар һәр мисалны әйтеп аңлаталар). Булдырдыгыз, балалар! Хәзер төлке куянга балык әзерләп куяр.
Тәрбияче: Менә куян төлке өенә килеп җитте. Куян төлкене туган көне белән котлый һәм кәрҗин тулы җиләк-җимешләрен бирә. Төлке куянга бик зур рәхмәт әйтә. Төлке өенә килеп кергәч куян төлкенең уенчыкларын күреп исе китеп бик озак карап торган. Чөнки куянның өендә уенчыклары бик аз булган, һәм ул бик күп уенчыклар турында хыялланган булган, ә төлкенең уенчыклары шундый күп икән. Ә сезнең төлке өендәге шул уенчыкларны беләсегез киләме?
Тәрбияче: Әгәр күрәсегез килсә, конверт эчендәге карточкаларны аласыз да, өлешләргә бүленгән кисәкләрдән 1 бөтенне җыегыз.
(Балалар мөстәкыйль рәвештә карточкалар белән эшли, пазллардан уенчык җыялар.)
Тәрбияче: Безнең төлке дә шулкадәр шаян, наян, уеннарны бик ярата бит. Ул әле куян килүгә дә уеннар әзерләп куйган. Без дә төлкенең уенын уйнап алыйк әле.

• Мин сезне 2 командага бүләм, 1нчесе- куян, 2нчесе- төлке. Мин сораулар бирәм, ә кайсы команда тиз һәм дөрес минем сорауларга җавап, шул командага бер очко һәм мин бер йолдызчык куям.

Сораулар:

• Квадратның ничә почмагы бар?

• 5 саны белән 7 саны уртасында нинди сан “яши”?

• Хәзер елның кайсы вакыты?

• Шимбә, якшәмбе нинди көннәр?

• Хәзер нинди ай?

• Яз айларын әйт?

• Квадратны урталай 2гә бүлсәң, нинди фигура килеп чыга?

• 3тән 1гә әзрәк санны әйт?

• Ралинә синең уң ягыңда кем?

• Бакчага без кайчан киләбез?

• 2дән 1гә зуррак сан нинди сан?

• 5тән әзрәк саннарны әйт.

• Йолдызлар кайчан һавада барлыкка килә?

• Ел фасылларын әйт.

(Викторинага анализ ясала, җиңгән команданы билгеләү)
Тәрбияче: балалар, беләсезме, төлкенең бит бик зур хыялы бар икән. Ул минем колагыма пышылдап кына әйтте, аның бит космоска очасы килә икән.

• Ә кем белә, космоска машина белән баралармы икән, әллә поезд беләнме?

• Космоска очучы ничек атала?

• Косманавт нинди кием кия?

• Ә космос кайда ул?

• Ә һавада нәрсәләр бар?

• Беренче мәртәбә кемнәр оча? һ.б.

Балалар: (җаваплар).
Космос, космоска беренче булып очкан этләр турында презентация карау.
Тәрбияче: Менә, балалар, без төлкегә космос турында нинди мәгълүмәтләр җиткердек. Әйдәгез, хәзер без төлкенең хыялын тормышка ашырырга ярдәм итик, аңа бүләккә ракета ясап бирик. Ул үзенә иң яхшысын сайлап алыр, ә калганнарын иптәшләрәенә бүләк итәр. Сезнең алдыгызда геометрик фигуралар, шулардан үзегезгә ошаган, төрле формада ракеталар ясарсыз.
(балалар мөстәкыйль рәвештә ракета ясап ябыштыра) .
Тәрбияче:бик матур, пөхтә итеп ясадыгыз, миңа барлык ракета да ошады, аерып алырлык та түгел, рәхмәт сезгә.
Шөгыльгә анализ:

• Балалар, без бүген кемгә ярдәм иттек?

• Балалар, сезгә төлкедә кунакта булу ошадымы?

• Балалар тагын нәрсәләр эшләр, ниләр белер идегез?

• Бүгенге кызыклы очрашуны кемнәргә сөйләрсез?