Баланы қалай тәрбиелеу керек: 26 кеңес

Баланы қалай тәрбиелеу керек?
Бала – ол өте нәзік те сезімтал адам. Оның жанын жаралап алу өте оңай, алайда осы бір жара өмір бойы сыздап жүруі ғажап емес. Бала кезінде шешілмей қалған мәселелердің салдары ер жеткен кезде  кейбір психикалық ауытқуларға негіз болатынын ұмытпаңыз.
Көптеген ата-аналарды: бір мезгілде қатал да мейірімді бола білу, өз баласының алдындағы ата-аналық биігінен түспей тұрып,  оған қалайда ең жақын дос бола білу жайы көп ойлантады. Төмендегі өте маңызды ақыл-кеңестер, бала тәрбиесі барысында сізге көп көмек берері сөзсіз:
1. Көңіл күйіңіз болмай тұрған кезде ешқашан да бала тәрбиесімен айналыспаңыз. Өз балаңызбен тығыз қарым-қатынас орнатуға тек қана Сіздің көтеріңкі көңіл күйіңіз, оң көзқарасыңыз ғана  әсер етеді.
2. Тәрбие сатылы деңгейде жүргізілгені дұрыс. Әр биікке өз уақытында, біртіндеп көтеріліп отырған дұрыс.
3. Бала – біздің айнамыз. Олар ең алдымен ата-анасынан үлгі алатынын және көп жағдайда біз өмірде қандай қадамдар жасасақ, олар да сондай қадамға баратыны есте жүрсін.
4. Балаңызбен әңгімелесу нәтижелі болуы үшін, ең алдымен ашық жарқын сенімге құрылған риясыз әдісті таңдаңыз. Сіздің сөздеріңіз қатал естілуі мүмкін, бірақ ешқашан да ауыр әрі өрескел болмауы керек. Ақырын әрі сенімді айтылған әңгіме ғана ата-ананың талаптары мен ойларын балаға жеткізе алады.
5. Балаңыз үшін керек уақытта қажетті ақыл қосатын, оның қадамдарын айыптамайтын ең жақын досына айналыңыз.
6. Өзін және оны қоршаған адамдарды жақсы көруге үйретіңіз. Бұл оны өзіне өте сенімді адам ретінде қалыптастырып, қоршаған ортамен байланысын жолға қоюға көмек береді.
7. Бір мезетте қатал да мейірімді бола біліңіз.  Егер сіз балаңызға деген ыстық ықыласыңызды үнемі білдіре отырып, тек керек уақытында ғана ұрсатын болсаңыз, онда бұл сіздің тәрбиеңіз барысында міндетті түрде жемісін береді.
8. Оған өмірдегі өз ұстанымына тұрақты болуды үйретіңіз.
9. Баланы әр кезде оның көзіне қарап тұрып, мұқият тыңдаңыз, өйткені тек сол сәтте ғана оның ішкі жан дүниесі мен алаңдатқан мәселеге сіздің бей-жай қарамайтыныңызға сенімі болады.
10. Өзіңіздің бос уақытыңызды үнемі балаңызбен өткізуге тырысыңыз. Ондай сәттер баланың өзіндік орнын сезініп өсуге мүмкіндік береді.
11. Жанжалдасқан күйі екі жаққа бөлініп жүре беруге болмайтынын ұмытпаңыз, ең алдымен балаңызбен татуласып алыңыз, содан кейін ғана өз жұмыстарыңызбен жүре берсеңіз болады.
12. Әр уақытта оған қажет болғанда үйде болғаны қандай жақсы екенін жадына салып, мақтап  отырыңыз, себебі ол өзінің қажеттігін түсініп, үнемі үйге асығатын болады.
13. Өзінің жақсы адам екенін ескертіп отыру керек, алайда, басқалардан артық емес екенін  естен шығармай, айтып отырған жөн, себебі оның тым тәкәппар және екіжүзді болып өспегені жақсы.
14. Оның таңдауы мен пікіріне құлақ түріңіз. Тіпті сіз онымен келіспейтін болсаңыз да, оны ешуақытта сынамаңыз.
15. Оны өз қадамдары үшін жауап беруге үйретіңіз.  Оның өзін емес, әруақытта жақсы  қадамын бағалап, егер ол дұрыс емес жасаған болса, қателігін көрсетіңіз, оның орнында өзіңіз болғанда былай істер едім деп, таңдау және шешім қабылдау құқығын оның өзіне қалдырыңыз.
16. Ешуақытта оның осыған дейін жасаған қателіктерін еске алмаңыз. Болған нәрсенің барлығын өткен күнге қалдырыңыз.
17. Оған тым қатты талап қойып, ұзын-сонар ақыл-кеңес айтудан аулақ болыңыз, оның жанын жаралайтын немесе намысына тиетін ащы әзіл не теңеулер, әжуа айту ешуақытта дұрыс болмайды.
18. Егер сізді оның мінез-құлығы ренжітсе, бұл жайлы өзіне айтыңыз. Бұндай кезде оның тәртібін талқылымаңыз, тек өзіңіздің көңіл-күйіңіз туралы айтыңыз.
19. Шектен тыс бақылауды азайтыңыз, бұл көп жағдайда табыс әкелмейді.
20. Ол ақтай алмайтын үмітті, көтере алмайтын жүкті оған артпаңыз. Бастапқыда өзіңіз одан не талап ететініңізді анықтап алған жөн. Содан соң барып, міндетті түрде оның не қалайтынын біліңіз, ұстаным жасауға тиіс аса маңызды жағдайлар бойынша міндетті түрде келісімге келуге ұмтылған дұрыс.
21. Әңгіме барысында оның маңызын жоғалтпау үшін көпсөзділіктен арылу керек.
22. Сіздің баланы мәжбүрлеуіңіз тым нәзік, жан-жақты әрі жалғаспалы сипатта әсер ететіндей болуы керек.
23. Әр уақытта баламен үлкен адамдарша, оны кішірейтіп, еркелетер сөздерді барынша аз қолдана отырып сөйлескен абзал.
24. Даулы мәселелер орын алған жағдайда бала өзін үнемі қателесуші ретінде сезінбес үшін оған жол беріңіз. Бұл арқылы сіз балаңызға біреуді кешіруді, өз қателігін түсінуді, жеңілістер мен қателіктерді мойындай білуді үйреткен болар едіңіз.
25. Оны ақылы, таланты, сұлулығы немесе тума дарыны үшін емес, қарапайым ғана оның осылай бар болғаны үшін ғана жақсы көріңіз.
26. Есіңізде болса, балаға үш негізгі қасиетті дарытуға міндеттісіз: шешім шығару, құрмет, жауапкершілік. Қандай жағдай болса да, еңсесін тік ұстайтын, жан-жағындағыларға құрметпен қарайтын және өз қадамдары үшін жауап бере алатын адамдар көп жағдайда табысқа жететіні белгілі.
Егер сізге шын мәніндегі жақсы, жауапкершілігі жоғары, бәріне сыйлы, табысты азаматты тәрбиелеп шығару керек болса, ешқашан өзіңізді кінәлап, өкінішке ұрынбас үшін, бар мүмкіндікті қолдануға тырысыңыз, бәлкім сонда ғана сіз өз перзентіңізбен мақтана алатын боласыз.

Әкем, шешем және мен

Сауықтыру шарасына байланысты өткізілетін отбасылық, спорттық сайыстың мақсаты.
Балалардың дене бітімі дұрыс жетілуі үшін және спорттық дене шынықтырудың маңызын түсіндіру, қызығушылықты арттыру, салауатты өмір салтын қалыптастыру арқылы ептілікке, жылдамдыққа, шапшаңдыққа тәрбиелеу. Балалар арасындағы ынтымақтастыққа өзара бірлесе қимыл жасауды дамыту.
«Өмір негізі – денсаулық; Денсаулық негізі – спорт;» деген сөздің мақсатын түсіндіру.
Көрнекілік: доп, кольцо, кедергілер, скакалка.
Жүру барысы: 1) Ұйымдастыру
2) Командамен таныстыру
3) Сайыстың шарттары
4) Әзіл – қазылар алқасын тағайындау
5) Сайысты қорытындылау
Құрметті қонақтар, ата – аналар балабақша ұжымы бүгін ата – аналар арасында ұйымдастырылып отырған « Әкем, шешем және мен» атты отбасылық сайысымызға Қош келдіңіздер!
Келіңіздер көріңіздер
Тек ынта бөліңіздер
Мықты боп шынығып
Шығам деп сеніңдер - өткізіп
Ендеше бүгінгі сайысымызға қатысатын топтарды ортаға шақырамыз.
І. «Қыран» тобы ------------------------- отбасы
ІІ. «Сұңқар» тобы ----------------------- отбасы
ІІІ. «Барыс» тобы ------------------------ отбасы
Бұл отбасыларға сәттілік тілей отырып, әділ – қазылар алқасымен таныстырайық
Балабақшамыздың әдіскері:
- Әділ қазылар алқасымен ойынымыздың әділ бағалауын және әр сайыс шартынан кейін, әр топтың бағасын жеке – жеке көтеруін сұраймыз!
- Бүгінгі спорттық сайысымыз 5 бөлімнен тұрады
1. «Навигатор» әкесінің басына шелек кигізіп қояды. Сосын арқасына бала мініп, кедергілердің арасымен, құлатпай жол көрсетіп отырады. Кім мәреге тез, кедергілерді құлатпай жетсе, жеңіс сол топтікі болып саналады.
Әділ қазылардан сайыскерлеріміздің бағасын сұраймыз
2. «Секірмек» мұнда екі үлкені (әкесі мен шешесі) скакалкамен кедергілердің арасымен, құлатпай бар жылдамдықпен мәреге жетуі тиіс. Ал, қалған екі бала бірінің үстінен бірі секіріп, кедергіні айналып мәреге жетуі тиіс.
Әділ қазылар сайыскерлерімізді қалай бағалар екен?
3. «Сурет салу» Екі аяқтың арасымен допты қысып алып, кедергілерді аралап құлатпай, мәреге жетуі тиіс. Мәреге жеткен соң үйдің суретін салу тиіс. Мыс: бірі үйдің төбесін, бірі терезесін т. б.
Бұл ойынымыз қызықты, көңілді өтті.
- Ал, енді біздің сайыскерлеріміз үй қалай салады екен, бұған қазылар алқасы қандай баға берер екен?
4. «Бетпақ дала» Бұл ойынымыздың шарты, бір шеңберден екінші шеңберге секіріп батпаққа батпай кедергілердің басына дейін барып, жеңіс мерекесіне шеңберді белдеріне киіп бар жылдамдықпен жетуі тиіс.
- Ал, енді батпаққа батпай жеткен сайыскерлеріміздің бағасын берейік
5. «Кенгуру» бұл ойынымыздың шарты доптың үстіне отырып, кедергінің арасымен, құлатпай айналып, жеңіс мәресіне жетуі керек. Келген соң математикалық есеп шығарылады.
Ал, кішкентай балалар орындалысы пішініне қарай айыру.
- Сайыскерлеріміз қандай баға алар екенбіз деп үмітпен қарауда.
- Құрметті көрермендер «Әкем, шешем және мен» атты спорттық спорттық сайысымыз өз мәресіне келіп жетті.
- Әділ қазылар шешімін шығарады
«Өзбек» биі орындалады.
- Сөз кезегін әділ қазылар алқасы Ақмарал апайға береміз.
- Міне бүгін денсаулық кепілі спорттық отбасылық сайысымыз өз мәресіне жетті.
Жеңісті күндерде жолыққанша!
Толағай (отбасылар сайысы)

Тақырыбы: «Толағай» отбасылар сайысы
Мақсаты: Салауатты өмір салтын қалыптастыру, ата - анамен бала арасында спорт мәдениетін кең тарату. Оқушыларды және ата - аналарды сұлу да сымбатты, денсаулығы зор, күшті болу үшін денені шынықтыру, оларға спортпен айналысудың қажет екендігін түсіндіру.
Өтілетін орны: Спорт залы
Көрнекілігі: түрлі - түсті шарлар, доптар, кедергілер, жалаушалар, секіртпелер, ысқырық, уақыт өлшеуіш.
Барысы:
1 - жүргізуші: Құрметті ұстаздар, ата - аналар және оқушылар! Бүгінгі «Толағай» отбасылар сайысына қош келдіңіздер!
Шынықсаң шымыр боласың,
Сауығып айдай толасың.
Спортты серік ете біл,
Жақсы азамат боласың.
Жеңімпаз болу оңай ма,
Арман болған талайға?
Болмасаң да ұқсап бақ,
Жарысқа түсіп қалайда.
2 - жүргізуші: «Толағай» отбасылар сайысы – еліміздегі отбасылардың атсалысуымен өтетін тәрбиелік маңызы зор ойын - сауықты бағдарлама. Осындай бағдарлама бүгінде біздің мектебімізде 7а класс оқушылары мен белсенді ата - аналарымыздың арасында өткізгелі отырмыз. 4отбасы қатысады, соның біреуі ғана жеңімпаз болады.
Әр таңды бақытпенен аттырамыз
Өнерді ой көгінде бақылаңыз,
Сайысқа қатысуға енді ортаға
«ТОЛАҒАЙҒА»қатысатын
Отбасыларын шақырамыз.
Ұстанған салауатты өмір салтын,
Жасқанып, ешқашан да мойымайтын,
Болашақ спортшылар келді ортаға
Қол соғып қарсы алайық, қане, халқым!
(әр отбасы орындарына келіп тұрады)
1 - топ: «Шаңырақ»
2 - топ: «Босаға»
3 - топ: «Алтын бесік»
«Шаңырақ» тобын ортаға шақырамыз
Топтың ұраны: Бәріміз біріміз үшін!
«Босаға»тобын ортаға шақырамыз
Топтың ұраны: Біз әрқашанда мықты
Бәрін жеңіп шықты
«Алтын бесік»тобын ортаға шақырамыз
Топтың ұраны: Біз шымыр сергек денеміз, өнер сүйер өренбіз.
7 класс орындауында «Толағай» әні
Ал, құрметті халайық!
Жарысты енді көріңдер
Әділ қазы алқасы
Әділ баға беріңдер!
Сайысты бастамас бұрын, сайысымызға әділ баға беретін әділқазылар алқасымен таныстырайық.
1. Дене шынықтыру пән мұғалімі Қуан Нұрбек
2. Дене шынықтыру пәні мұғалімі Тойжан Нұрсәуле
3. Ата - аналар комитетінің төрайымы Абдулина Гүлшат
Спорттық сайысымыз 5 балдық жүйемен бағаланады.
1 - жүргізуші: Тәлімді тәрбие отбасынан бастау алса, дені сау ұрпақ – ұлт болашағы болмақ. Әр отбасында ата - ана шаңырақтың негізгі ірге тасы болып есептелінеді. Сондықтан, бала өмірінде салауатты өмір салтын қалыптастыруда әке мен ананың рөлі орасаң зор.
2 - жүргізуші: Спорт - денсаулық кепілі десек, «Толағай» отбасылар сайысы отбасылық тәрбие мен салауатты өмір салтын насихаттау мақсатында ұйымдастырылып отыр.
Бүгінгі сайыстың бағдарламасы 9 кезеңнен тұрады
1- кезең: «Теңбілдоп»
Шарты: Бұл ойында топ мүшелерінің әрқайсысына әр түрлі тапсырма беріледі. Берілген тапсырма бойынша белгіленген межеге ортада құрылған фишкалардың арасымен өтіп жүгіріп барып келуі керек. Ойын кезінде фишкаларды құлатпау, тапсырманы толық орындау шарт.
1. Футбол добын аяқпен теуіп жүгіру.
2. Баскетбол добын ұрып жүгіру.
3. Ракеткамен шарикті жоғары серпітіп алып жүгіру.
2 - кезең: «Қақпашы»
Шарты: Бұл ойында топтың бір мүшесі топтарына қарама - қарсы 10 метр жерге барып қолына шелек ұстап тұрады. Қалған ойыншылар біртіндеп волейбол добын лақтырады. Шелек ұстаған ойыншы лақтырған допты
қолындағы шелекпен қағып алуы керек.
Би: 7 класс оқушылары «гимнастика»
3 - кезең: «Тасымақ»
Шарты: Бұл ойында әр топ екі ойыншыдан жұптасып арқаларын түйістіреді де орталарына доп қыстырып алып жүгіреді. Белгі бойынша ойынды бастап белгіленген межеге ортада құрылған фишкалардың арасымен өтіп жүріп барып келуі керек. Ойын кезінде фишкаларды құлатпау, тапсырманы толық орындау шарт.
Нұрлыбек Нұрсая мен Ғалым Нұржанаттың орындауында «Тек алға» әні
4 - кезең: «Жеміс жидек жинау»
Шарты: 2 - 3 метр шеңбер сызылады соның ішіне алма шашылады. Анасының басына шелек кигізіп қызы жетелеп шашылған жеміске қарай бағыттайды. Мамасы тездете жинайды.
5 - кезең: «Шығыршықпен бір - бірін тасымалдау»
Шарты: Әр топқа 2 шығыршық беріледі. Алдыңғы тұрған ойыншы 1 шығыршықты жерге қойып бәрі ішіне тұрады. Екінші шығыршықта осылай қайталанады.
6 - кезең: «Кім көп секіреді?»
Шарты: Ата - анасы скакалканы екі жақтан ұстап, баланы секіртеді. 10 - нан асыру керек.
7 - кезең: «Білімді кенгуру»
Шарты: Ата - анасы, баласы кезекпен допты тізеге қысып жасалған кедергілерден секіріп барып, математикалық бір - бір есепті шығару керек.
Би: 7 кластың орындауында «Жастар биі»
8 - кезең: «Эмоцияны немесе іс - әрекетті қайтала»
Шарты: Ата - ана кезекпен кезек тұрған шарды алып, отырып жару керек. Шардың ішінде жазылған эмоцияны түсіндіру керек. Кезекте тұрған ата - ана соны шешу керек.
9 - кезең «Жеңіске жету»
Шарты: Ата - ана, бала кезекпен - кезек кедергілерден өтіп скакалкамен ту тұрған жерге барады. Туды алып келеді де кезекте тұрғанға береді. Ол алып қайтадан орнына алып барады. Және соңғысы алып келеді.
«Шаңырақ» тобын ортаға шақырамыз
Топтың ұраны: Бәріміз біріміз үшін!
«Босаға»тобын ортаға шақырамыз
Топтың ұраны: Біз әрқашанда мықты
Бәрін жеңіп шықты
«Алтын бесік»тобын ортаға шақырамыз
Топтың ұраны: Біз шымыр сергек денеміз, өнер сүйер өренбіз.
Қорытынды бөлім
Жарыс заңы ежелден -
Жеңімпазды анықтау
Жеңімпаз болу шарты сол -
Еңбектену, жалықпау
Біреу озса сайыста,
Біреу артта қалады
Жеңілгендер ренжімей
Тараса бізге жарады, - демекші сайысымыздың шарттары бойынша қорытынды шығарып жеңімпаздарды анықтап, марапаттау сөз әділқазыларға беріледі..
Уа, халқым назар аудар денсаулыққа!
Өмірде бақыттысың денің сау да.
Денсаулық терең бақыт деген сөзді
Құр айтпаған ұлы Абай данамыз да демекші
Құрметті қонақтар! Келгендеріңізге көп - көп рахмет
«Толағай» әні