Біліктілік арттыру барысында тәрбиешілердің кәсіби құзыреттіліктерін арттыру

Біліктілік арттыру барысында тәрбиешілердің
кәсіби құзыреттіліктерін арттыру

Канжигитова Динара Данияровна
«Балауса» балабақшасы, Петропавл қаласы

Халқымызда “Білекті – бірді, білімді – мыңды жығады” деген ұлағатты сөз бар. Білімнің шындығында да баға жетпес үлкен рухани қару екендігі, тек рухани қару ғана емес, сонымен қатар аса зор өндіргіш күш екендігі белгілі. Расында да, білімнің қуатына тең келетін басқа идеялық-рухани күш, қуат көзі жоқ екені шындық. Бүгінгі таңда Қазақстанның білімге негізгі басымдық беріп отырғандағы басты себебі де осы. Өйткені, білім – тек ғылымның іргетасы ғана емес, сонымен бірге тасы өрге домалаған еңсесі биік елдермен терезесі тең мемлекет болудың күретамыры, ел дамуының алтын арқауы. Білім бар жерде даму, жетілу, кемелдену үрдісі бір сәтке толастамайды.
Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы Қазақстанның бәсекеге қабілеттігін арттырудың жаңа орамы болып табылады. Қазір Қазақстанда Мемлекеттік бағдарламада көрсетілген мақсатты индикаторлар біртіндеп жүзеге асырылуда. Атап айтсақ, «Балапан» бағдарламасын жүзеге асыру аясында облысымызда балаларды мектеп жасына дейінгі тәрбие және оқытумен қамту дұрыс жолға қойылған. Президенттің халыққа арнаған Жолдауында балабақшаларды көптеп ашу керектігін баса айтты. Біздің облысымыз бұған өз үлесін қосып, «Балапан» бағдарламасы бойынша мемлекеттік тапсырыспен мектепке дейінгі мекемелер, мектеп жанынан шағын-орталықтар ашуда. Мектепке дейінгі мекемелерде, шағын – орталықтарда бүлдіршіндердің тәрбиелі де тәлімді, салауатты да сауатты болып өсуіне барлық жағдай жасалған. Осы кішкентай бүлдіршіндерге тәлім-тәрбие беретін ұстаздардың мәртебесін көтеру жағдайы Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында кеңінен қарастырылған.
Мектепке дейінгі педагогтардың кәсіби біліктіліктерін арттыру – кіші жастағы балаларды оқыту мен тәрбиелеудің технологиялары бойынша білімдерін жетілдіру, ата-аналармен жұмысты ізгілендіру, сонымен қатар педагогикалық құжаттарды оңтайлы толтыруды қарастыратын кешенді шығармашылық үрдіс деп айтуға болады. Біліктілік арттыру барысында мектепке дейінгі балаларға тәлім-тәрбие беру, жеке дара қабілетін ашу бағытындағы әдістемелік жұмыс бойынша білімін тереңдетуге жағдай жасалады. Кейбіреуін атап айтатын болсақ: тәрбиешілердің кәсіби шеберлігін дамытудың негізгі теориялық және тәжірибелік амалдарын нақтылау, жалпы білім беру аясы қызметін кеңейту, тәлім-тәрбие беру жүйесінің заман талабына сай жаңашыл әдіс-тәсілдерін меңгеру, педагогтарға белсенді педагогикалық ізденіске, шығармашылыққа, зерттеу іс-әрекетіне қатысуға бағыт беру, озат тәжірибелермен таныстыру, тарату. Осы міндеттеріжүзеге асыруда мектепке дейінгі ұйымдардағы педагогтардың кәсіби педагогикалық іс-әрекетін жаңартуға деген қызығушылығының жоғары деңгейлігі, кәсіби педагогикалық ортадағы өзгерістерге бейімделуі (мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жүйесіндегі өзгерістерге байланысты өзінің іс-әрекетін қайта жаңарта білу қабілеті), әр түрлі педагогикалық мәселелерді шеше білу қабілетінің жоғары болуы, кәсіби құзыреттіліктерін игере білу қабілеті, педагогикалық іс-әрекет түрлері мен тәсілдерін жаңарта білуі және өзінің педагогикалық кәсіби іс-әрекетін сараптай білуі маңызды болып табылады. Ал, біліктілікті арттыру мекемесінің қызметкерлері әрекеттерінде: бағыт берушілік, ұйымдастырушылық, дамытушылық, жаңашылдық, кіріктірушілік және түзетушілік қызметтер маңызды болып табылады. Бұлардың ішіндегі ең күрделісі түзетушілік қызмет. Өйткені, көп жағдайда тыңдаушының келіспеушілігін, қарсылығын туғызады. Бұл мақсатқа жету үшін аса сауаттылық ересектерді оқытудың ерекшелігін білу маңызды. Осыған орай педагогикалық біліктілікті арттыруды ұйымдастырушы өз қызметінде төмендегі ережелерді басшылыққа алуы тиіс:

• білім алушыға білім алу барысында жетекшілік ету;

• барлық деңгейдегі ересектерді оқыту үрдісі бірлескен әрекет жоспарлау түрінде ұйымдастырылады.

Біліктілік арттыру жүйесінің мамандары білім көтеру жұмыстарын ұйымдастырып өткізуден де басқа қызметтерді атқарады: кеңес беру, әдістемелік көмек, озат тәжірибені зерттеп тарату, оқу-тәрбие үрдісін арттыруға арналған жұмыстарды ұйымдастыру. Әдістемелік жұмыстың тәсілдері педагогтардың санатына, еңбек өтіліне және дайындық деңгейін ескеріле отыра таңдалады.
Тәрбиешілер осы жұмыстардың мазмұнын меңгеріп жетілдіруде:

• мектепке дейінгі білім беру жүйесі жайлы, білім мекемелерінің түрлері мен типтерін, мектепке дейінгі білім мекемелеріндегі балаларға ұсынылатын қызмет түрлерін, мектепке дейінгі білім мекемелеріндегі тәрбиешілерге қойылатын талаптарды, жалпы бастауыш және мектепке дейінгі білім мекемелеріндегі өзгерістер жайлытүсінігі болуы керек;

• мектепке дейінгі білім мекемелеріндегі нормативтік-құқықтық құжаттарды; мектепке дейінгі мекемелердегі балаларды оқыту кезіндегі қолданылатын әдістемелік ұсынымдар түрлерін; мектепке дейінгі білім мекемелеріндегі білім мазмұнының талаптарынбілуге тиісті;

• мәселелерді анықтау және оны шешудің әр түрлі жолдарын білу, өз іс-әрекетін болжай білу, әңгімелесу кезінде өзін ұстай білу, өзінің жеке көрсеткіштері мен дәрежелерін көрсете білу, қалыптаспаған жағдайлардан шыға білу, мектепке дейінгі білім мекемелерінде тіл дамытушылық ортаны жобалау, балаларға білім берудің келешектегі жоспарларын болжау, мектепке дейінгі білім мекемелерінің нормативтік-құқықтық құжаттарын сараптау, нормативтік құжаттарға сәйкестендіріп өткізілетін іс-шараларды талдау,өзінің кәсіби біліктілігін арттыруға жеке жоспар құру, ұжыммен белсенді жұмыс түрін ұйымдастыра алу керек.

Сонымен мектепке дейінгі педагогтардың біліктілігін арттыру барысында кәсіби дамуын қамтамасыз ететін орта құрып, құзыреттіліктерін қалыптастыратын жағдайлар жасалуы керек. Жағдай жасалған кезде педагог өз мәртебесін арттырып, кәсіби әрекетінде биіктерге жету үшін мақсатты түрдегі өзіне деген қажеттіліктерін сезініп, қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Бұл педагогтың жеке абыройы мен болашақ ұрпақ алдындағы өзінің әлеуметтік жауапкершілігін сезініп, олардың психикалық, әлеуметтік және эмоционалдық қауіпсіз жағдайда болуын түсіне білуіне көмектеседі.

Қолданылған әдебиеттер:

1. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы

2. Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналаған «Балапан» бағдарламасы

3. Тұрғынбаева Б.А. Ұстаздық шығармашылық – Алматы, 2007