Куянга ярдәм итү: балаларның юлда хәвефсезлеге
Бу документта «Куянга ярдәм итү» темасы тирәсендә балаларның урамнарда хәвефсез йөрү кагыйдәләре турында белемнәрен ныгыту максаты куелган. Балалар арасында иптәшлек, игътибарлылык һәм сабырлык кебек тагын да күп күркәм сыйфатларны тәрбияләү бурычы да алга сөрелә. Программа төрле уеннар, дидактик чаралар ярдәмендә балаларның иҗади активлыгын һәм фикерләү сәләтен үстерүгә юнәлдерелгән. Урамда йөрү кагыйдәләрен өйрәнгәндә, балаларның сөйләм теле дә актив үсеш ала.
Тема буенча шулай ук транспорт төрләрен, светофорның төсләре һәм функцияләре турында да белемнәрне ныгыту әһәмиятле. Балалар, мәдәни традицияләргә таянып, урамда йөрү кагыйдәләренә игътибарлы булу зарурлыгын аңлыйлар. Программаны үткәрү өчен махсус методик алымнар, хәрәкәтле уеннар һәм визуаль материаллар куллану планлаштырыла. Дидактик элементлар балаларның кызыксынуын арттыра, һәм шунда ук тәрбия процессына активларын җәлеп итә.
Эшчәнлек барышында психологик көйләү, күңелле шартлар тудыручы сюрпризлар һәм уйнау мизгелләре күздә тотыла. Тәрбияче балалар белән аралашуга игътибар юнәлтергә тырыша, аның барышы вакытында балаларның кулланылышы буенча «машиналар» тавышларын тану, светофорның төп төсләре белән хәбәрдар булу мәсьәләләре куела. Шулай ук уеннар аша балаларның юл кагыйдәләре һәм куркынычсызлык кагыйдәләре белән танышуына уңай йогынты ясала. Тема буенча үткәрелгән эшчәнлек, нәтиҗәдә, балаларның тормышындагы хәвефсезлекне күрсәтерлек итеп формалаштырыла.
Тема:”Куянга ярдәм итик”.
Максат:Балаларның урамнарда һәм юлларда үзләрен хәвефсез тоту кагыйдәләре
турында белемнәрен ныгыту.
Тәрбия бурычлары:Балаларда бер-берсенә дустанә мөнәсәбәт тәрбияләү,игътибарлы булу,сабырлык кебек күркәм сыйфатлар тәрбияләү.
Үстерү бурычлары:балаларның иҗади активлыгын,фикерләү сәләтен үстерү.Юл йөрү кагыйдәләрен өйрәнгәндә балаларның сөйләм телен үстерү.
Белем бирү бурычлары:кулланылышы(йөк,җиңел һәм пассажир),тышкы формасы,төп өлешләре буенча транспорт төрләрен аера белергә өйрәтү.Светофор белән таныштыру,төп төсләр турындагы белемнәрен ныгыту.
Төп белем бирү өлкәсе: танып белү.
Интеграль белем бирү өлкәләре:аралашу,социальләштерү,сәламәтлек,куркынычсызлык.
Методик алымнар һәм чаралар:сорау,сөенеч мизгеле,хәрәкәтле уен “Ап-ак куян утыра”,мактау,ярдәм итү,бәяләү.
Җиһазлау : Куянкай сюрпиз , “машиналар” тавышы аудиоязмасы,транспорт төрләре ясалган слайдлар,светофор, пазллар “Машиналар җыю”,уен өчен кызыл,сары,яшел карточка,зебра юлы ясалган макет.
Сүзлек белән эш: җәяүле,шофер,светофор,тротуар,зебра.
Эшчәнлек төзелеше.
Психологик көйләү.
Сөенеч мизгеле “Куян керә”.
Әңгәмә.
Машиналар белән танышу(слайдларда).
Дидактик уен: “Машиналарны җыю”пазлларда.
Ял минуты: “Ап-ак куян утыра”
Светофор белән танышу.
Уен: “Кызыклы светофор”.
Зебраның мәгънәсен аңлату.
Балалар сөйләме.Тротуардан чыгу.Полиция хезмәткәренең ярдәм итү.
Йомгаклау.
Эшчәнлек барышы:
Балалар ярымтүгәрәк ясап басалар.
1.Тәрбияче: Хәерле көн,килгән кунаклар,хәерле көн балалар!Кәефләрегез ничек?
Балалар:Яхшы.
Тәрбияче:Әйдәгез,балалар,барыбызгада күңелле булсын өчен –хәерле көн телик.Килгән кунаклар белән исәнләшик.
Балалар:Исәнмесез,хәерле көн сезгә!
Тәрбияче:Барыгызда матур итеп басыгыз,бер-берегезгә карап матур итеп елмаегыз,ә хәзер кунакларга үзебезнең елмаюны бүләк итик.
Елмай әле дускаем,
Елмаю матур була.
Елмайганда кешенең,
Күзләренә нур тула!
Бир кулыңны дус булыйк
Һәрчак елмаеп торыйк!
Тәрбияче:Дусларыбызның,иптәшләребезнең көләч йөзләрен,елмаюлы күзләрен күргәч күңелләребез күтәрелеп,безгә бик рәхәт булып китте.
2.Сюрприз куян керә.Елаган тавыш ишетелә, ишек артында.
Тәрбияче:Балалар кем елый микән анда,ниндидер елаган тавыш ишетелә,сездә ишетәсезме балалар?Әллә берәрсе бар микән?(ишек артын карыйм) .
-Нишләп торасың монда куянкай?
Куян: Исәнмесез,балалар,мин йөгереп уйнап йөрдем дә ,адаштым.Юлны аркылы чыкмакчы идем,анда зур-зур нәрсәләрдер йөриләр.Мин алардан курыктым.Кая барырга белмәдем.Мин аларга бәрелә яздым.Һәм сезнең янга килеп чыктым. Сез миңа өйгә кайтырга ярдәм итә алмассызмы?
Тәрбияче:-Куянкай,син бит безнең Актанышыбыз урамына килеп эләккәнсең.Урамыбызда бик күп машиналар йөри.
3.Тәрбияче:- Балалар,әйтегез әле без нинди авылда яшибез?(Актаныш авылында)
- Безнең авылыбызның урамнарында машиналар күп йөриме?
-Машиналар нинди юлдан йөри соң ул, балалар?(киң юлдан)(слайд күрсәтү)
- Ә җәяүле кешеләр нинди юлдан йөри?
Балалар:Тар юлдан,тротуардан йөриләр.(машина юлы һәм тротуар рәсемен күрсәтү)
4.(Машина тавышлары ишетелә)
Тәрбияче:Балалар әйтегез әле, нинди тавыш ишетелә?Нәрсәләр анда бик тиз йөри?
-Балалар:Машиналар.
Куян:Ә бу нинди машина?(слайд йөк машинасы)
Балалар: Йөк машинасы.
Куян:Ә машинаның нәрсәләре бар соң?
(Балалар йөк машинасының нинди өлешләрдән торганын санап бирәләр)
-Балалар:Кабина,арба,тәгәрмәч)
Тәрбияче:Ә кабинада кем утыра?
Балалар:машина йөртүче-шофер абый.
-Йөк машинасы нәрсә өчен кирәк соң ул?
Балалар:кирпич,такта,ташый,агач,ком ташый)
-Бу нинди машина?(слайд җиңел машина)
-Балалар:Җиңел машина
-Тәрбияче:Ни өчен кирәк соң ул безгә?
-Балалар:балалар бакчасына утырып киләбез һ.б.
-Тәрбияче:-Ә күп кешеләр утырып йөри торган машина ничек атала.(автобус)
-Тәрбияче:Әйе,куянкай безнең юлларда шундый машиналар йөри.Юлларда сак булырга кирәк.
-Тәрбияче:Әйдәгез без хәзер транспорт төрләрен җыеп карыйк.
5.Уен: Пазладан “Машина җыю”
6.Әйдәгез әле бераз ял итеп алыйк,куян белән уйнап алыйк.
Ял минуты “Ап-ак куян утыра”
7.Тәрбияче:Балалар әйдәгез әле куянны юл кагыйдәләре белән таныштырыйк әле.Куян балалар белән утыр әле.
-Юлларда һәлакәт булмасын өчен менә шундый зур юлларда машиналар-җәяүлеләрне таптамасын өчен зур,биек,3 төсе булган –Светофорлар куела.(слайд күрсәтү)
Балалар,юлларда һәлакәт булмасын өчен,менә шундый зур юлларда машиналар
-Аның 3төсе бар: кызыл, сары, яшел.
-Светофор безнең Актаныш авылында юк әлегә.Ә мәктәп каршыларында светофорның бер төслесен –сары ут янып-сүнеп торганы гына куелган. Светофор шәһәрләрдә генә бар.
-Нәрсә булды инде бу балалар?
Сүзлек эше үткәрү:светофор.
Светофорның нинди төсләре була?
(балалар әйтә:кызыл,сары,яшел)
Кызыл төс- туктарга куша.
Сары төс- игътибарлы бул ди, кисәтә.
Яшел төс- юл ачык дип хәбәр итә.
8.Уен. “ Кызыклы светофор ”
-Әйдәгез,хәзер бер уен уйнап алабыз.Уен тәртибен аңлатам.Кызыл төскә- бармак яныйбыз,сары төскә-чәбәкләү,яшел төскә-атлыйлар. Тәрбияче:Ярый,балалар, әфәрин, булдырдыгыз! Хәзер сез светофорның таләпләрен төгәл үтәрсез дип ышанам!
9.Юл аша чыкканда бары тик җәяүле чыга торган юлдан чыгырга кирәк.Ул-зебра(аклы-каралы юлдан) гына чыгалар.(слайд күрсәтү)
Куянкай безнең балалар светофор турында шигырьләр дә беләләр:
1 бала
Юл чатында светофор
Һәр кешене күзәтә.
Юлны аркылы чыгарга,
Юл йөрергә өйрәтә.
2 бала
Яшел ут: Яшел ут янса,
Сиңа юл ачык.
Ашыкмый гына
Урам аша чык.
3 бала
Сары ут: Игътибарлы бул
Урамда әле
Ачык түгел юл.
4 бала Кызыл ут:Янса кызыл ут
Тукта шунда ук,
Алга барырга
Димәк, һич юл юк!
-Афәрин,рәхмәт балалар
10.Куян:Рәхмәт сезгә,мин күп нәрсәләр белдем. Миңа китәргә вакыт Мин сезнең янга тагын килермен.Хәзер юлдан тиешле урында гына чыгармын.
Полиция хезмәткәре керә:
-Исәнмесез,балалар.Сез кая барасыз?
Тәрбияче:Без куянкайга өенә кайтырга булышабыз.Юлны аркылы чыгарга булышабыз.
Полиция хезмәткәре :Әйдәгез,балалар мин сезне озатып куям.
Тротуардан атлыйбыз.
Кагыйдәне саклыйбыз.
Урам аша чыкканда
Сулга-уңга карыйбыз.
Тәрбияче:Әйдәгез бакчабызга кайтыйк.Юлдан игътибарлы гына чыгабыз.
-Безнеәң эшчәнлегебез ахырына якынлашты
-нинди яңалыклар белдегез,нәрсәләр өйрәндек.
Юл кагыйдәсен үтәгез,игтибарлы булыгыз.Юллардан чыкканда як-ягыгызга карап чыгыгыз.
Әниләрегез белән генә юллардан чыгыгыз.
