Дополнительная образовательная программа по развитию речи в детском саду «Хатынчан»

Муниципальное казенное дошкольное образовательное учреждение детский сад «Хатынчан» МО «Алданский район»
с. Кутана Республики Саха (Якутия)

УТВЕРЖДЕНО СОГЛАСОВАНО
Заведующий: Старший воспитатель:
_________/Е.А.Борисова/ ________/Н.В. Мартынова/

ДОБОЛНИТЕЛЬНАЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ПРОГРАММА ПО РАЗВИТИЮ РЕЧИ «ЧОБУО, ЧОРГУЙ ДУОРААН» В ВТОРОЙ МЛАДШЕЙ ГРУППЕ
Срок реализации программы: 1 год.

Автор составитель:
Григорьева Елена Владимировна

с.Кутана, 2016г.

«Чобуо, чоргуй дор5ооннор»
3-4 саастаах о5олор
Тылларын сайыннарыыга куруьуок бырагырааммата.
Быьаарыы сурук.
Туортээх о5о тылын саппааьа икки тыьыынча5а, оттон биэьин туоларыгар ус тыьыынча5а тиийэр диэн эппиттээх, элбэх учуобунньуктар ааптардара, педагогика билимин кандидата Игнатий Иванович Каратаев. О5о бу сааьыгар торообут тылын, дор5ооннорун эрэ буолбакка, бары грамматическай. Ити оттунэн о5о мэйиитэ со5умэр улэни аьары чэпчэкитик толорор уонна уьулуччулаах дьо5ура биэьин- алтатын диэки хайыы-уйэ симэлийэн, молтоон барар. Бу сааьыгар о5о уксэ тыла унуо5а суох буолар, угус тылы бэйэтин санатынан минньигэстик санарар.
Туорт саастаах о5ону чуолкайдык санарда уорэтэргэ ус сорук турар:
-киьи санатын ойдоон истэр уоруйэ5и салгыы сайыннарыы (истэр аппараат улэтин тупсарыы, кыра, улахан, ыраах, чугас сананы, тыаьы араара истии, тыл дор5ооннорун уонна араас интонацияны арааран истии);
- чуолкайдык санарар сатабылы инэрии (санарар аппараат улэтин тупсаран, дор5оону со5отохтуу тылга, этиигэ киьи ойдуур гына чуолкайдык санарыы);
-куолаьы сатаан уларытыы (сонотуу, синньэтии, улатыннарыы, кыччатыы, хоьоонно этии интонациятын сопко тутуьан санарыы).
О5о биллэн туран киьи санатын арааран, бол5ойон истибэт буолла5ына, чуолкайдык санарар кыа5а суох. Вернике учаастагар тыллар соптоох образтара истэр органнар комолорунэн уоскуур. Истэр орган дэгиттэр улэлээбэт буоллагына, бу учаастакка тыллар сыыьа образтара олохсуйаллар, ону кэнники коннорор уустук. Ол иьин истэр органнарулэлэрин тупсарыыга бу группа иитээччитэ ураты бол5омтотун ууран улэлиэхтээх. Итинниэхэ аналлаах оонньуулары салгыы ыытар.
Маны сэргэ бу сааска санарар аппараат былчыннарын сайыннарар улэ утумнаахтык ыытыллар. А.И. Максаков о5о бу сааьыгар санарар аппараатын, ордук тылын былчыннарын сайыннарар, тылы хайа ба5арар балаьыанньа5а туттар гына эрчийэр наадатын кичэйэн бэлиэтиир.
О5о тылын уна-ханас кырыыта имигэстик хамсыыр, кэлин отто таналайга ылба5айдык сыстар буолуохтаах, сынаа5а учугэйдик хамсыыр эрэ буолла5ына, чуолкайдык санарар кыахтаах, ол иьин айа5ы улаханнык атыта уорэтиллэр. Уоьа учугэйдик ырбайар, чорбойор уонаа соп со5устук ыпсар буолуохтаах.
Бутэй дор5ооннору анаан уорэттэххэ эрэ, о5олор саналара эрдэ чуолкайданар. Аналлаах дьарыктаныыны ыытыах иннинэ бастаан ол дор5оону о5о то5о кыайан эппэт биричиинэтин быьаарыллар. Онтон санарар аппарааты бэлэмниир, уоьу, тылы араастаан хамсатар эрчиллиилэр, дор5оон этиллиитин чуолкайдыыр уонна дор5оону тылларга, этиилэргэ, хоьоонно сатаан санарда уорэтэр улэлэр ыытыллаллар. О5о группа иннигэр доргуччу, общественнай миэстэ5э, атын дьону мэьэйдээбэт курдук, кыратык, оттон утуйа сытар эбэтэр ыалдьар киьи баар буолла5ына сибигинийэн санара уорэниэхтээх. Ити барыта уорэтии тумугэр ситиьиллэр. Холобур, маннай этиини куукула эрэ истэр гына, кыратык, онтон, о5о барыта истэр гына доргуччу, ол кэнниттэн, ыраах турар киьиэхэ туьаайан улаханнык санарда уорэтэр туьалаах.
Иьиттэн кыра саналаах о5о баар буолар. Оннук о5ону, тэйиччи туруоран баран, улаханнык санарда уорэтиллэр. Оччо5о кини тугу этэрин иьитиннэрээри, улаханнык санара сатыыр, инньэ гынан салгыны э5ирийиитэ кууьурэр, куолаьын силгэлэрэ сайдаллар.
Кыра о5о уксэ сатаан интонациялаан санарбат. Куолаьы сатаан синньэтэргэ уонна соноторго уорэтии хоьоону аа5арга, кэпсээн, остуоруйа геройдарын саналарын оруолларынан утуктэр кэмнэ ордук то5оостоох.
Онтон туорт саастаах о5олорго тэттик хоьооннору уорэтии чуолкайдык, араас интонациялаахтык сатаан санара уорэнэллэригэр ордук туьалаах, табыгастаах буолуо5а.
Бу программа 1 сылга 3-4 саастаах о5олорго ананар, дьарыктаныы нэдиэлэ5э биирдэ уон биэс мунуутэ устата ыытыллар.
Сыала: о5олорго тэттик хоьооннору уорэтэн дор5оону чуолкайдык санарар дьо5урдарын сайыннарыы.
Соруга:
-3-4 саастаах о5олорго дор5оону чуолкайдык санардар инниттэн анал методикалары билсии, аа5ы;
-хас биирдии о5о тылын сайдыытын учуоттаан, соптоох ньымалары туьанан хоьоону аа5арга уорэтии;
-3-4 саастаах о5олорго дор5оону чуолкайдык санардан тылларын сайыннарга соптоох тылаах-хамсаныылаах, санарар аппарат, истэр органы, тарбах былчыннарын сайыннарар оонньуулары оонньотуу, эрчийии хартыыналары кордоруу.
Саба5алааьын:
Туорт саастаах о5о хоьоону аа5ан чуолкайдык санарар дьо5ура сайдыан соп оскотун о5о тылын сайдыытыгар соптоох ньыманы туьанан тэттик хоьооннору схеманан сирдэтэн, оонньуу комотунэн, куукулалары ыалдьыттатан, кэпсэтиннэрэн, кундулээн, хаамтаран, куоттаран, сыьыаран о5о тылын имитэргэ араас кыра хоьооннору, корудьуос куппулуоттэри утугуннэрэн уорэтэххэ онно соптоох усулуобуйаны тэрийдэххэ.
Улэ этаптара:

1. Соптоох литературалары булан аа5ыы, билиини ханатыы, о5олору сыллыктааьын, былаан оноруу;

2. О5олор таьымнарынан корон тылларын сайыннарар соптоох оонньуулары оонньотуу, хартыыналары кордоруу, бэсиэдэлэри ыытыы, хоьооннору уорэтии;

3. Л.А. Венгер ньыматын туьанан хоьоону схеманан сирдэтэн чуолкайдык аа5арга уорэтии.

3-4 саастаах о5олор тыллара сайдыытын сылыктааьын «Большая книга тестов» С.Е. Гаврина, Н.Л. Кутявина, И.Г. Топоркова,С.В. Щербина автордаах кинигэлэринэн ыытыллар.
1 сорудах-этиини чуолкайдык сопко хатылаа.
-Куоска ууту иьэр
-Билисипиэт колуоьэлээх
-Кус ууга уста сылдьар
-Самолет уоьээ котор
Урдук таьым:-о5о этиигэ иьиллэр дор5ооннору барытын чуолкайдык санарар, этии тылларын миэстэлэриттэн уларыппакка этэр.
Орто таьым:-этиигэ этиллэр дор5ооннору уксун сопко санарар, этиигэ биир-икки тылы миэстэтиттэн уларытар.
Намыьах таьым:-о5о этиини чуолкайа суохтук этэр.
2 сорудах-Хартыына5а туох ойууламмытын барытын ааттаталаа-Арбуз, Буруо,Иннэ, Осел,Эскимо,Улитка,Вишня,Лыах,Дьиэ,Клоун, Сибэкки, Мээчик, Наскы,Боотуук, Тэриэлкэ,Фламинга,Хаатынка.
Урдук таьым-хартыына5а туох ойууламмытын барытын бэйэтэ (бэлиэтэммит дор5ооннору)чуолкайдык ааттыыр.
Орто таьым:-бэлиэтэммит бутэй дор5ооннору уонна аьа5астары соро5ун эрэ чуолкайдык ааттыыр.
Намыьах таьым:- бэлиэтэммит бутэй дор5ооннору уксулэрин ыарыр5атар, сатаан эппэт.

Перспективный план на 2016-2017 год
По развитию речи во второй младшей группе
Дошкольного образовательного учреждения

Куруьуок улэтин былаана
Алтынньы

Тылы эрчийэр ооньуулары, эрчиллиилэри ыытыы.

Онньуулар: «Тылчаан», «Минньигэс барыанньа», Куьун туьунан хартыыналары кордоруу, «Куьун» хоььону билиьиннэрии, схеманан уруьуйдаан уорэтии.

О5о тыла уна-ханас, уоьээ-аллараа, имигэстик хамсыырыгар эрчийии, санарар аппараат былчыннарын сайыннарыы;

III нэдиэлэ

Тыллаах хамсанылаах оонньуу: «Курун куобах».
Оонньуу: Мозаика.
«Куьун» хоьоону биирдиилээн схеманан сирдэтэн аа5арга эрчийии.

Оонньуу тылын чуолкайдык санаран утугуннэрэн санарар аппараат былчыннарын сайыннарыы. Тарбах былчыннарын сайыннарыы.

IVнэдиэлэ

Оонньуу: «Ким санатай?», «Туох тыаьыырый?». Ойууну кырааскалатыы.
«Куьун» хоьоону бары бииргэ аа5алларыгар эрчийии.

Сатаан истэр дьо5уру сайыннарыы, дор5оону чуолкайдык санарарга эрчийии. Тарбах былчыннарын сайыннарыы. Хоьоону кыбыстыбакка, улаханнык аа5арга эрчийии.

Сэтинньи

Байанай ыйыгар аналлаах хоьооннору билиьиннэрии, кыыллар ойууларын, кырааскалатыы, кырааскалаабыт кыылларын туьунан хас биирдиилэригэр хоьооннору уорэтии.

Тыллаах хамсаныылаах оонньуулары оонньотуу.

Саха сирин кыылларын билиьиннэрии, тарбахтарын былчынын сайыннарыы, дор5оону чуолкайдык санара уорэнэллэригэр эрчийии. Оонньуу нонуо санарар аппараат былчыннарын сайыннарыы.

II нэдиэлэ

Онньуу: «Ким парохода ордук хаьыытыыр?», «Слон», «Лыахтар котун!».
Биирдиилээн хоьооннорун доргуччу аахтарыы. Хомулуктары таьаарыы.

Санарар орган былчыннарын сайыннарыы, дор5ооннору чуолкайдык санарарга эрчийии. Кыбыстыганнарын суох онорор сыалтан бастаан уопсай аа5ар хоьооннорун аахтарыы. Тарбах былчыннарын сайыннарыы.

III нэдиэлэ

Оонньуу: «Тылчаан», «Чыычаах о5олорун аьатыы». Хоьооннорун биирдиилээн доргуччу аахтарыы. Тыллаах хамсаныылаах оонньуу: «Эьэлээх тыа5а».

Санарар орган былчыннарын сайыннарыы эрчийии.

IV нэдиэлэ

Оонньуу: «Тыал тыаьа», «Лыахтар котун», «Хомо5ой тыллаах хоьооннору доргуччу аа5ыа5ын».
Хоьооннору о5олор иннилэригэр аа5арга эрчийии. Ойуулары кырааскалааьын.

Уостарын туруупка курдук чорбоччу туттарга эрчийии. Тыынарын диринник ыларга эрчийии. Тарбах былчыннарын сайыннарыы.

Ахсынньы

Тылы эрчийэр оонньуулары оонньотуу:

«Минньигэс барыанньа», «Маятник», «Аттар». О5олорго хоьооннорун ис хоьоонунан уруьуйдаммыт бэлэм уруьуйдары крааскалатыы, хоьоонорун доргуччу аа5арга уорэтии. Тыллаах-хамсаныылаах оонньууну оонньотуу.

Тыл былчыннарын сайыннарыы. Оонньуу комотунэн дор5ооннору чуолкайдык санарарга эрчийии.

III нэдиэлэ

Остуол театрын комотунэн остуоруйа кэпсээьин «Ус эьэ». Оонньуу: «Таай ханна тыаьыырый?», «Ким сатаан уорэр?». Биирдиилээн хоьооннорун доргуччу аа5арга эрчийии.

Остуоруйа комотунэн о5о куолаьын араастаан уларытан санарар дьо5урун сайыннарыы. Истэр дьо5уру, тыл былчыннарын сайыннарыы.

IV нэдиэлэ

«Ус эьэ» остуоруйаны о5олорго бэйэлэригэр оруолларынан арааран кэпсэттэрии. Тыллаах, хамсаныылаах оонньуу «Кутуйах сохсото». Тарбах былчыннарын сайыннарыыга оонньуулар: мозаика, хомулуктар.

О5олор куоластарын сатаан уларытан санаралларыгар остуоруйа комотунэн эрчийии. Хоьооннорун музыкальнай залга баран доргуччу аа5арга эрчийии.

Тохсунньу

Тылы сайыннарар эрчиллиилэр «Тыал тыаьа» «Чыычаах о5олорун аьатыы»

Оонньуу: «Лыахтар, котун»

Тыынар орган улэтин тупсарар эрчиллиилэри онотторуу.
Аа5арга, эьээлэргэ аналлаах хоьооннору уорэтии.

II нэдиэлэ

Тылы эрчийэр оонньуулар: «Минньигэс барыанньа», «Тылчаан».
Уорэппит хоьооннорун ис хоьоонунан уруьуйдатыы.
Хоьооннорун доргуччу биирдиилээн аа5арга эрчийии.

Тылы имигэстик хамсатан санарар органнар былчыннарын сайыннарыы.

III нэдиэлэ

Тылы сайыннарар эрчиллиилэр: «Минньигэс барыанньа», «Ким парохода ордук хаьыытыыр». Куукула Сайаана5а хоьооммутун аа5абыт.

Куолаьы араастаан уларытан санарарга эрчийии (улаатыннаран, кыччатан). Ким Сайаана5а элбэх оонньууру таьыа5ай.

Олунньу

Тылы эрчийэр оонньуулар: «Ким учугэй туруупканы онорор», «Ат туйа5а тыаьыыр», «Ким сатаан мичээрдиир». Ыт огото Татоша»

Татоша хоьоону уорэтии. Ыт оготун уруьуйдааьын.

Тылы имигэстик хамсатарга эрчийии.

II нэдиэлэ

Тылы эрчийэр оонньуулар: «Тылчаан», «Ат туйа5а тыаьыыр», «Пароход».
Оонньуу: Ыт оготугар Татоша5а хоьоон аа5ыы. Ийэлэргэ аналлаах хоьооннору схема комотунэн уорэтии.

Дор5оону чуолкайдык санарарга эрчийии.

III нэдиэлэ

Тылы эрчийэр эрчиллиилэри онотторуу: «Минньигэс барыанньа», «Тыал тыаьа», «Ат туа5а». Куобахчаан торообут кунэ, киниэхэ анаан хоьооннору аа5абыт. Куобахчааны кырааскалыыбыт.

О5олор иннилэригэр хоьооннорун улаханнык этэллэригэр уорэтии.

IV нэдиэлэ

Тылы эрчийэр доргоон хоьоонноро (а-о-у-ы-и-э) Ийэлэригэр аналлаах хоьооннору схема комотунэн аахтарыы. Ийэлэригэр бэлэх сибэккилэри кырааскалатыы.

Хоьооннору аа5ан дор5оону чуолкайдык санарарга эрчийии.

Кулун тутар

Тылы эрчийэр тылчаан оонньууларын оонньотуу. Хомо5ой хоьооммун ийэбэр аныыбын. Хоьооннорун схема уруьуйунан сирдэтэн аахтарыы.

Оонньуу: «Ким элбэх сибэккини ийэтигэр хомуйар»

Санарар орган былчыннарын эрчийии.

II нэдиэлэ

Тылы эрчийэр оонньуу эрчиллиилэр: «Ким учугэй туруупканы онорор», Тиистэрбитин кистиэ5ин», «Лыахтар, котун».
Хоьооннорун доргуччу аа5арга салгыы эрчийии.
Оонньуу: «Тугуй,таай».

Салгыны сопко э5ирийэн уьуннук салгыны урэргэ эрчийии.

III нэдиэлэ

Оонньуулар: тылчаан, минньигэс барыанньа, ат туйа5ын тыаьа. Хоьооннор ис хоьооннорунан уруьуйдары кырааскалатыы.

Санарар орган былчыннарын сайыннарыы Кыра саналаах о5олору хоьоону улаханнык аа5алларыгар эрчийии.

IV нэдиэлэ

Оонньуулар: «Ким парохода ордук хаьыытыыр?» «Минньигэс барыанньа».
Хоьоону биирдилээн о5о улаханнык аа5арыгар эрчийии. Оонньуу: «Тугу тыаьатабын таай?» «Булчуттар».

О5олору улаханнык санарарга эрчийии.

Муус устар

Тылы сайыннарар оонньуулары салгыы ыытыы. Оонньуу: «Бу курдук тогурук», «Тыал тыаьа», «Тылчаан».

«Эбэм иьиттэрэ» (чороон, кытыйа, ыа5ыйа, чабычах).
Хоьооннору уруьуйдаан кордоруу, уорэтии. «Эбэм иьиттэрэ» бэлэм кырыллыбыт иьиттэри кырааскалатыы.

Салгыны сопко э5ирийэн таска таьаарарга эрчийии

II нэдиэлэ

Санарар аппараат улэтин сайыннарар оонньуулар: «Минньигэс барыанньа», «Маятник», «Ат туйа5ын тыаьа».
Оонньуу: «Тылы ситэр». Хоьооннорун аа5арга сслгыы эрчийии.

Тылы имигэстик хамсатарга эрчийии.

III нэдиэлэ

Тылы эрчийэр оонньуулары салгыы ыытыы.
Оонньуу: маятник, тыал тыаьа, тылчаан. Эбэм иьиттэрэ хоьооннорун салгыы аа5арга эрчийии.
Оонньуу: «Эбэм иьиттэрэ,лото.

Санарар органнар былчыннарын сайыннарыы.

IV нэдиэлэ

Тылы эрчийэр оонньуулары оонньотуу: «Минньигэс барыанньа», «Ат туйа5ын тыаьа», «Лыахтар, котун».

Санарар аппараат былчыннарын сайыннарыы. Уорэппит хоьоонорунан «Хомо5ой хоьоон киэьэтэ» аралдьыйыы.

Туьаныллыбыт литературалар:

1. Гоголева С.В., Лепчикова Л.П., Саввина М.П. Хамсаныылаах оонньуулар, эрчиллиилэр-Дьокуускай, 2001.

2. Егорова А.А., Захарова М.П. Кэскил-Дьокуускай, 1998.

3. Иванова А.Н., Егорова Л.Д. Ойуурдаа5ы до5отторбут-Дьокуускай, 2000.

4. Каратаев И.И. О5ону чуолкайдык санарарга уорэтии уонна грамота5а уорэнэргэ бэлэмнээьин-Дьокуускай, 1993.

5. Кондратьев А.А. Биэбэйчээннэрим-Дьокуускай, 1998.