Дені сау бала - мемлекет тірегі

Дені сау бала- мемлекет тірегі
Алматы облысы, Іле ауданы,
Байсерке ауылы, “Ниет – ай”
Балабақшасының медбикесі
Болатова Камшат Тазабаевна
  Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұнын іске асыру Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында, Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпыға міндетті мемлекеттік стандартында айқындалған міндеттерді орындауды талап етеді.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпы білім беретін оқу бағдарламасы жоғарыда аталған құжаттарда анықталған негізгі міндеттерді тиімді орындауды қамтамасыз етеді.
Биылғы жаңартылған стандарт медицина қызметкерлерінен не талап етеді:
- балалардың денсаулығы мен дене дамуына жауапты;
- емдеу, алдын алу шараларын жүргізеді;
- санитарлық-гигиеналық нормаларды, күн тәртібін сақтауды қамтамасыз етеді;
- балалардың тамақтануын ұйымдастыруға, азық-түлік сапасына бақылау жасайды, белгіленген нормалар мен талаптарға сәйкес ас мәзірін құрады, азық-түлікті сақтауға қатысады, дәмдерін татып көреді, дәрігерлердің кеңесіне сәйкес диеталық тамақтануды қажет ететін балаларға бөлек ас мәзірін қамтамасыз етеді.
Мектепке дейінгі ұйымда қосымша білім беру қызметтерін (хореография, жүзу, ағылшын тілі, компьютерлік сауаттылық және т.б.) енгізу әрбір жас кезеңі үшін оқу жүктемесінің белгіленген нормасынан аспауы қажетігін толықтай қамтамасыз етеді. Осы талаптарды орындау арқылы дені сау бала қалыптастыру біздің қолымызда. Олай болса, мектепке дейінгі тәрбие ұйымдарындағы бүлдіршіндер тәрбиесін жан-жақты жетілдірудің жолдарын айқындап, бала денсаулығын сақтаудың жолдарын қарастыру заман талабынан туындап отырған жағдайлардың бірі.  Мектепке дейінгі білімде баға жетпес гигиеналық тәрбиенің тәжіриебиесі мол болғанымен, қазіргі заманға сай баланың денсаулығының нашарлап, әлеуметтік жағдай баланың дұрыс өмір сүру бейнесін қалыптастыруда жаңа қарым-қатынасты меңзейді. Ұлттық денсаулық сақтау ұйымында баланың салауатты өмір салтына тәрбиелеу негізігі міндеттердің бірі болып саналады. Баланың салауатты өмір салтын құру баланың тек психологиялық жеке-дара ерекшеліктері ғана емес, оны қоршаған ортасы мен жанұясы қолдап отыру қажет. Қазақстандағы салауатты өмір салтын дамытудың бастамасы мектепке дейінгі ұйымдардағы балалардың денсаулығын сақтаудың аса қажет екендігін көрсетеді. Балабақша жұмысына денсаулық сақтау технологияларын енгізу қажетті заман талабынан туындайды. Осыған орай жұмыстың обьектісі – мектепке дейінгі жаста баланың денсаулығын қорғау болып саналады. Мектепке дейінгі ұйымда баланың денсаулығын сақтаудың, салауатты өмір салтын ұйымдастыру мен бала денсаулығын шыңдаудың мүмкіндіктерін қарастыру болып табылады.
Балабақшадағы бүлдіршіндерді даярлауда күтілетін нәтиже:Мектепкедейінгімекемедегібалалардыңденісау, психологиялықжәнеинтелектуалдықтұрғыдажан-жақтықалыптасқан, бастауышқадайынболғанмекеметүлегі. Баланыңденсаулығынсақтаужәненығайту, денежаттығуларынжасауғақызғушылықтарынарттыру, қимылдықіскерліктерінжақсартудамектепкедейінгімекемедеденсаулықсақтауоқу-тәрбиежұмыстарынзаманталабынасайжүргізу, баланыңденсаулығынсақтауменнығайтумәселелерінтиімдішешумедициналықжәнепедагогикалыққызметкерлердіңбірлескеннәтижеліеңбектерінебайланысты. Баланыңденісау, салмақты, денедамуымықты, тәбетіжақсы, ұйқысытолыққандыболыпөсуіүшінкүнтәртібінқатаңсақтауқажет. Бұлбалағабалалықшақтанбастапағзасынкез-келгенауруғақарсытұруынамаңызды. Себебіағзадабарлықөмірлікәрекеттербелгілібіртәртіппенжүріпотырады. Жүрекырғақтыжұмысжасайды,  жиырылуы-босауы, тынысалу, демалумен -демшығарукезектеседі, асқазандағыастабелгіліуақыттақортылыпотырады.
Міне, сондықтанмектепкедейінгімекемелердекүнтәртібісақталуғақатаңкөңілбөлінген. Шынықтыру-сауықтырудыңдатәртібіболғанжағдайдағанабаланыңағзасынатиімдіболады. Мектепкедейінгікезең – балаағзасыныңөтеқарқындыдамитынкезеңіекенінбілеміз. Яғниосыжасшамадағыбаланыңағзасыныңбарлықжүйкежүйелеріменденемүшелерінің, жүйкелік-психикалықдамуықалыптасатүскенкезі. Баланыңтұлғалықерекшелігінескерекүш-қайраттарынқалыптастыружәнеденсаулығыншынықтырудыжүзегеасыру. Бұл міндеттерге, тек шынықтыру шараларынын кешенді түрде өткізгенде ғана нәтижеге қол жеткізді, яғни балабақшадағы баланың болған бір күні - оның ағзасына пайдалы дәрумендерді енгізіп асмәзірін  түрлендіріп, оны балаға жеткізу, қарапайым шынықтыру мен қатар арнайы жоспарланған шараларды,  қимыл-әрекеті үйлесімді ұйымдастырылады. Дені сау баламен шынықтыруды жүйелі жүргізу, оның теріс эмоциясын (үрей, жылау, мазасыздық) тудырмайтын және біртіндеп үдетіп, ұзартылып, медбике мен педагогтың қатаң қадағалауында болуы қажет. Оқу тәрбие үрдісін бала денсаулығына жүктеме болмайтындай, керісінше оны нығайтуға көмектесетіндей етіп ұйымдастыру керек. Балабақшаның жұмыс ерекшелігін ескере отырып, бала денсаулығын нығайту мәселелері, мектепалды балалардың физикалық дамуы – мектепке дейінгі мекеменің жұмысының негізгі бағыты болып табылады. Ырғақты - қозғалыс
Тамақтан соң 30 минуттан  кейін желдетілген топта немесе спорт  пен музыка залында ортаңғы топтан бастап, аптасына екі рет 25-30 мин.
Жүктеменің көлемі  және өлшемі баланың жас ерекшелігіне қарай болу. Көркем құндылыққа назар аудару
Динамикалық үзіліс
Сабақта балалардың шаршауларына қарай, 2-5 мин.
Шаршаудың алдын-алу үшін барлық балаларға ұсынылады. Сабақтың ерекшелігіне қарай көзге. Тыныс алуға және басқада жаттығуларды қосуға болады.
Қимылды және спорттық ойындар
Серуенде, топта сабақтың бөлігі ретінде, барлық топтарды күнде
Ойындар баланың жас шамалық ерекшелігіне және маусымдыққа, уақытына сәйкес іріктелінеді. МДМ-де спорттық ойындарының элементтері ғана қолданылады.
Релаксация
Барлық топта кез-келген ыңғайлы бөлмеде. Педагог технологияның қарқындығын мақсатпен балалардың  жағдайына байланысты анықтайды.
Табиғат үнінін, классикалық баяу әуенді (Чайковский, Рахманинов) қолдануға болады.
Саусақ жаттығулары
Күнде барлық топтарда жеке-дара немесе жарты топпен
Күнде кез-келген ыңғайлы уақытта Барлық балаларға, әсіресе сөз мүкістігі бар  балаларға ұсынылады
Көзге арналға
Көзге түскен жүктеменің қарқынына қарай күнде 3-5 мин
Педагогтың көрсетуі, көрнекілікті қолдану ұсынылады.
Тыныс алу жаттығулары
Дене тәрбие және сауықтыру жұмыстарының әртүрлі формасында
Процедураның алдында балаларға мұрын гигиенасы жөніндегі міндеттер нұсқауын беру, бөлмені желдетіп алуОбеспечить проветривание
Сергітетін жаттығулар
Күнде түскі ұйқыдан, 5-10 мин.
Өткізу түрі әртүрлі: керуетте жатып, молынан жуыну, қабырғалы жолмен жүру, ауасы әртүрлі деңгейдегі бөлмеде жеңіл жүгіру
Дене тәрибе сабағы
Спорт немесе музыка залында  аптасына екі  рет
Сәбилер тобында – топ бөлмесінде, 10-15 мин.  Ортаңғы -15-20, Ересек 20-25, Дайындық тобында -25-30 минут
МДМ-нің жұмыс істейтін бағдарламасына сәйкес желдетілген бөлмеде өткізіледі.
Мәселелі ойындар (тренингтар)
Күннің екінші жартысында немесе кез-келген бос уақытта педагогтың алдына қойған міндеттіне қарай ұйымдастырылады.
Сабақ педагогтың баланың ойын әрекетіне оған білтіртпей қосылуы арқылы өтеді
Тіл қатынас ойындары
Ересек тобынан бастап аптасына 1-2 рет, 30 минуттан өткізіледі.
Сабақ  белгілі тірек-ызба бойынша және бірнеше бөлімдерден құрылады. Олар әңгімелесу, сызба-нұсқалар, әртүрлі деңгейдегі ойындар, сурет салу, жапсыру, т.б.
Нүктелі  массаж
Ересек тобынан бастап кез-келген ыңғайлы уақытта және күзгі және көктемгі індеттердің алдында өткізіледі.
Тұмау ауруымен жиі ауыратын балалармен қатаң түрде арнайы әдістер арқылы өткізіледі. Көрнекілік құрал қолданылады.
Арттера-пия
Ортаңғы топтан бастап сеанс бойынша 10-12 сабақ, 30-35 минут өткізіледі.
Сабақ жарты топ бойынша 10-13 адаммен  өткізіледі. Диогностикалық құрал және сабақтың хаттамасы болуы керек.
Әуен әсері
Айына 1-2 рет сабақтан тыс уақыта сауықтыру-шынықтыру жұмысы ретінде өткізіледі
Басқа технологияларға көмекші ретінде: шиленісті шешуге, эмоцияның жоғары кездерінде қолданылады
Ертегі терапиясы
Айына 1-2 рет
Дамыту және психологиялық жұмыстар үшін қолданылады. Ертегіне ересек немесе топтасып айтуға болады.
Түстердің әсері
Алға қойылған міндеттерге қарай айына 1-2 рет
МДМ-нің безендірілген түстеріне ерекше назар бөлу керек. Бөлменің ішкі көріністерінің түстерін дұрыс таңдау – баланың шиленісін шешуіне және эмоциялық икемделуіне жақсы
Мінез-құлқын түзету
Ересек тобынан бастап сеанс ретінде 10-12 сабақ 25-30
Сабақ арнайы әдіс-түсілдер арқылы аз топты 6-8 баламен Ойын түрінде әртүрлі мәселелі балалармен жүргізіледі. Балалардың дене тәрбиесінің толыққанды дамуына, қимылдау талаптарын жүзеге асыру үшін балабақшада арнайы жағдайлар туғызу.  Топтарда шынықтыруға арналған бұрыштар, спорт залда дене тәрбие сабағына арналған құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету және балабақша алаңында спорт алаң болу. Осының барлығы баланың дене тәрбиесіне деген қызығушылықтарын жоғарлатады, сабақтың  тиімділігін арттырады,  балалардың барлық негізгі қимыл түрлерін жасауға мүмкіндік береді. Құрметті  әріптестер, тәрбиешілер мен педагогтар Қазақстанның болашақ ұрпақтарының денсаулығын нығайту мен сақтау сіздердің аяулы алақандарыңызда.