Ұлттық ойындардың тәрбиелік мәні
Қазақтың ұлттық ойындары - тек көңіл көтеру емес, олар халқымыздың мәдениетінің маңызды бөлігі. Олардың әлеуметтік, тәрбиелік маңызы өте зор. Ұлттық ойындар біздің ата-бабамыздың мұрасы, олар арқылы бүгінгі ұрпақтың бойында мықты рух пен ұлттық сана қалыптасады. Әрбір ойын балаға жаңа тәлім мен тәрбие береді, олардың ой-өрісін кеңейтеді.
Ойын – бала өміріндегі алғашқы қадам, ол адамның өмір сүруіне қажетті дағдыларын қалыптастырады. Ойын арқылы балалар бір-бірімен араласып, тұрмыс-тіршіліктің түрлі аспектілерін меңгереді. Халқымыздың ұлы ойшылы А.Құнанбаев айтқандай, «Ойын ойнап ән салмай, өсер бала бола ма?» Бұл сөздер ойынды тәрбиенің маңызды бөлігі ретінде қарауға үндейді.
Ұлттық ойындар балалардың әлеуметтік, психологиялық дамуына ықпал етеді. Олар ақыл-ой қабілетін арттырумен қатар, денсаулықты нығайтуға да көмектеседі. Спорттық ойындар, мысалы, қыз қуу, көкпар, ақсүйек сияқты ұлттық спорт түрлері балалардың күш-жігерін шыңдап, командалық қабілетті арттырады.
Бұдан бөлек, ақыл-ой ойындары, көбінесе, стратегиялық ойлауды дамытуға бағытталған. Тоғызқұмалақ, асық ойындары балалардың таланттарын шыңдап, ойлау қабілетін жетілдіреді. Сондықтан, ұлттық ойындарды насихаттау - біздің міндетіміз. Оларды болашақ ұрпаққа жеткізу, қазақ мәдениетінің байлығын таныту үшін әрқайсымыздың жеке жауапкершілігіміз бар.
Ұлттық ойындардың тәрбиелік мәні
Қазақтың үлттық ойындарының қоғамдық және әлеуметтік маңызы аса зор. Ұлттық ойындар қазақ халқының ежелгі-мәдениеті мен өнерінің де ешкімнен кем болмағанын байқатады. Қазақ халқы ұлттық ойындарға бай халық. Ұлттық ойындар атадан балаға, үлкеннен кішіге мұра болып жалғасып жатыр. Ата-бабаларымыз ұлттық ойындар арқылы ұрпақтың мықты әрі жігерлі болып өсуіне ықпал етіп, олардың береке бірлігі мен ынтымағын жарастырып отырған. Шындығына келсек өмір сүруімізде ұлттық ойындардың атқаратын міндеті айәрықша. Қазақ халқы материалдық мұраларға қоса мәдени қазыналарға да аса бай халықтардың бірі.
Қазақ халқы ежелден бала тәрбиесіне аса зор мән беріп, олардың жауынгерлік рухта ер жетуін ұқыптылықпен қадағалаған.
Жалпы баланың өмірге қадам басардағы алғашқы қимыл әрекеті ойын арқылы басталады. Ойын адамның өмірге қадам басардағы алғашқы адымы. Сондықтан бала үшін ойынның мәні ерекше. Ойын баланың негізгі іс-әрекетінің бір көрінісі болып табылады. Қазақ халқының ұлы ойшылы А.Құнанбаев: «Ойын ойнап ән салмай, өсер бала бола ма?» деп айтқандай ойын бала өмірінде ерекше орын алады. Ойынды көркемдік іс-әрекетінің алғашқы қадамы деп түсіндіреді. Ойынға шартты түрде мақсаттар қойылады, ал сол мақсатқа жету жолындағы іс-әрекет бала үшін қызықты. Ойын балаларға ақыл-ой, адамгершілік дене шынықтыру және эстетикалық тәрбие берудің маңызды тетігі. Балалар ойын барысында өзін еркін сезінеді, ізденімпаздық, тапқырлық әрекет байқатады.
Ойын тәрбие құралы арқылы ақыл-ойды кеңейтеді, тілді ұштартады, сөздік қорды байытады, жақсы ұғысады және өзінің денсаулығын нығайтады. Халқымыз ойындарға тек балаларды алдандыру ойнату әдісі деп қарамай, жас ерекшеліктеріне сай, олардың көзқарастарын, мінез-құлықтарын қалыптастыру құралы деп те ерекше бағалаған. Ойынды сабақта қолдану оқушының ой-өрісін жетілдіру мен бірге, өз халқының асыл мұраларын бойына сіңіріп, кейінгі ұрпаққа жеткізе білу құралы деп білген. Бос уақытта әртүрлі ойындар ойнаған баланың днесаулығы үшін өте пайдалы. Жастардың ұлттық сана-сезімнің дамуында қазақтың ұлттық ойындарының алатын орны айрықша.
Ұлттық ойындар екі топқа бөлінеді, спорттық және ақыл ойға арналған ойындар болып. Спорттық ойындарға: қыз қуу, көкпар, ақсүйек, арқан тартыс т.б. жатса, ақыл ойға арналған ойындарға тоғызқұмалақ, асық ойындары жатады. Бұл ойындар баланың еңбекке деген қарым-қатынасы мен ойлау қабілеттерін арттырады және баланы шымыр да епті, зерек те алғыр, тапқыр да парасатты болып өсуге тәрбиелейді. Ұлтымыздың асыл қазынасы болған ұлттық ойындарымызды жоғалтып алмай, ұрпақтан-ұрпаққа жетуін насихаттау, халқымыздың, баршамыздың міндетіміз деп білейік.
