Сын тұрғысынан ойлау: как технологии обучения формируют субъектность ребенка

«№7 орта мектеп, мектепке дейінгі шағын орталығы» КММ

СЕМИНАР

Тәрбиеші: Валиева М.У.

2016 оқу жылы
Тақырыбы: Сын тұрғысынан ойлау
Мақсаты: Сын тұрғысынан ойлау технологиясының мүмкіндіктерін қолдану арқылы баланы субьект ретінде қалыптастыру жәие дамыту.
Балаға керегі - ойын. Ең пайдалы мектебі бар қызығы - ойын. Ойында бала көрген- білгенін екшейді үйрегенің нығайтып бекітеді
Балаға сусындай керегінің бірі-сөйлеу. Түрлі білімінің түбірі, негізі- баланың сөйлеуі білуге құмарлығы.
Қазіргі кезеңде білім. Берудің сапасын жақсарту, әдістемелік негізін өзгерту заман талабына сәйкес туындап отырған қажеттілік. Өйткені, мектептің әр күні көптеген ғылыми жаңалықтарға, терең әлеуметтік өзгерістерге толы. Бұрын оқу үрдісінде мұғалім басты роль атқарған болса, қазір баланың белсенділік көрсететін кезі туды. Сабақ мұғалімнің емес, баланың іс-әрекетімен бағаланады.
Қазіргі заманда нені оқыту емес, қалай оқыту маңыздырақ болып отыр. Сабақ барысында баланың ізденуі мен зерттеу дағдыларын қалыптастыра отырып пәнге дегенқызығушылықтарын арттыру мақсатында қолданылатынтехнологиялар баршылық. Солардың бірі сын тұргысынанойлау технологиясы.
Бұл технология совет өкіметі кезінде1973 жылдан, Қазақстанда 1997 жылдан бері таныла бастады.
Оқу мен жазу арқылы сыни тұрғыдан ойлау яғни, RWCT жобасы 29 мемлекетте қолданылады технологияның негізін қалаушылар американдық ғылымдар Чарльз Темпл, ДжонДьюи, Мередит. Кезінде жоба ретінде ұсынылып, көпшіліктің қолдануың тапқан бұл технолоияда Выготский, Пиаже, Эльконин- Давыдовтардың басқа да ғалымдардың еңбектерінің ең құнды жерлері көрініс тауып, идеялартоғысып, біріктірілген іспепті.
Сыни ойлау деген не?
Сыни ойлау - өзіндік ойлау.Сыни ойлау - сұрақ қоюдан және шешімін талап ететін проблемаларды айқындаудан басталады. Баланың өзі сұрақ қойып, шешімін өзі айқындайды.Сыни ойлау- әлеуметтік ойлау, бірлесе оқыту идеясы. Сыни ойлау сабағының құрылымдық формуласы 3 кезеңнен (ЕRR) тұрады:
І.-қызығушылығын ояту ( «көпір жасау», ой қозғау)
ІІ.- мағынаны таныту ( мағынаны ажырату)
ІІІ.- ой-толғаныс( рефлексия, жаңа білім құрастырылады)
Құрылым былай болуы да мүмкін: ЕR (ЕRR)) R. Бұдан шығатын тұжырым: сабақ кезеңі тізбектей ғана емес,айналмалы циклді құрылым. Білім берудіңмаңызды шарты оқу үрдісінде балалардың қызығушылығын арттырып, өздігінен білім алуға құштарлықтарын дамыту болып табылады. Ендеше, дәстүрлі сабақта баланы мұғалімнің көмегімен білім алса;
1кезең баламұғалім білімсыни тұрғыдан ойлау сабағында баланың білімге өзі жетеді, мұгалім тек бағыт беруші.
2 кезең мұғалім бала білімСТО мен дәстүрлі сабақтарды салыстырсақ:

Дәстүрлі сабақтарда

Балалар жекелей, жұппен, топпен жұмысты жақсы ұйымдастырады.

Баланы бірден жұмысқа кірісіп кетпейді.

Өз беттерімен жұмыс істеу қабілеттері, белсенділіктері басым.

Белсенділік орташа, мұғалімнің көмегін керек етеді.

Шығармашылық қабілеттері артады, топтағы әр баланың жауапкершілігі басым.

Шығармашылығы бірқалыпты,
ынта- ықылыстарын білдіре қоймайды.
Сыни тұрғыдан ойлау технологиясын қолдануымен жүргізілген сабақтың жоғары деңгейде өтуінің алғы шарты оның қағидаларында, яғни, стратегияларында. Стратегия дегеніміз - философия, әдістемелік ұстаным. Мұғалім мен баланың кез келген стратегияның әдіс-тәсілін, қыр-сырын жетік түсіне білуі қажет. Сонда ғана жұмыс нәтижелі болмақ. Стратегиялар балаларды шығармашылықпен әрекет етуге, ізденімпаздыққа баулиды, еркін, терең, жан-жақты ойлауына, үздіксіз жұмыс жасауына жол ашады, стратегияның 80-нен аса түрі бар. Жұмыстың ыңғайына қарай стратегияларды өзгертіп те жіберуге болады. СТО технологиясын пайдалана отырып, сабақ құрылымын жоспарлауға шығармашылықпен қарау, әдістемелік лабораторияны жинақтау секілді мүмкіндіктерге қол жеткіздім. Айгөлек тобының балаларының жас ерекшеліктерін ескере отырып, жазу мен оқу арқылы сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру мақсатында қолданып жүрген стратегиялардың мүмкіншіліктеріне тоқталайын:
Екі топқа мүғалімдерді бөлу
Ертегі кейіпкерлерін ойнау
І-ІІ бөлеміз. Бауырсақ ертегісі
Шалған ертегісі
Жаңғырту: балалар мәтінмен жұмыс істей отырып, мәтін мазмұны бойынша өздері тың сұрақтар құрастырады. Бұл дегеніміз, оқудың барлық әдістерін меңгеру болып табылады. Өйткені, баланы алдымен қатесіз, түсінігі оқуға тырысады, қойған сұрағына өзі жауап беруге дайын тұрады, басқа балалардың сұрақтарын мұқият тыңдап, сұрақ құрастырудың қиын жұмыс екенін біліп, ең үздік сұрақтарға ілтипат білдіреді.
Қорытынды: мәтінде берілген оқиғаларга өзінің пікірін білдіреді ендеше, оның сөздік қоры молаяды, кейіпкердің жан дүниесін түсінуге тырысады.
Осыған сүйене отырып біз.
Осындай жұмыстар арқылы ең әуелі балалардың сабаққа деген қызығушылығы артады, бір-бірімен пікір алмасып, сөздік қоры молаяды, еркін сөйлеу, өз ойларын жеткізе білу дағдылары қалыптасады, оқулықпен жұмыс істеуге, бір-біріне жүйелі сұрақ қоя білуге дағдыланады. Бұл кестедегі көрсеткіштер арқылы СТО технрлоғиясының мүмкіндіктері негізінде баланың субъект ретінде қаншалықты өскенін аңғаруға болады.