«Түлкі мен тырна» ертегісі
«Түлкі мен тырна» ертегісі – балалардың адамгершілік қасиеттерін дамытуға арналған ерекше құрал. Бұл ертегі өз ішінде достықты, кішіпейілділікті және қамқорлықты насихаттайды. Аталған ертегі арқылы балалар өздерінің эмоцияларын танып, кейіпкерлердің қылықтары мен әрекеттеріне сәйкес бағалау жасап, жақсылық пен жамандықты ажырата алады.
Ертегі барысында балалар түрлі тапсырмалар орындау арқылы түлкі мен тырнаның достығын қалай қалпына келтіру керектігін түсінеді. Тұлғаның бойында қамқорлық, қолдау және достық қарым-қатынастарын дамыту үшін балалардың белсенді қатысуы өте маңызды. Олар ертегінің мазмұны бойынша сөздік жұмыс жүргізіп, кейіпкерлердің эмоцияларымен, міндеттерімен, жасайтын іс-әрекеттерімен танысады.
Бұл бағдарлама балаларға арналған интерактивті оқу іс-әрекеттерін қамтиды. Балалар ертегі желісін пайдаланып, өздерін ханшайымның көмекшілері ретінде сезінеді, жұмбақтарды шешу арқылы кейіпкерлерді бір-біріне достастыруға атсалысады. Сонымен қатар, балалар әртүрлі оқу-әрекетінің түрлеріне қатысу барысында сергек қалыпта болуға және бір-бірімен тілдесіп, пікір алмасуға мүмкіндіктері бар.
Олардың көңіл-күйлерін жақсарту, жаңа білім мен дағдыларды игеру міндеті де ертегі барысында жүзеге асады. Бүгінде білім беру саласында бұл секілді ертегілер тек дайын өнім ретінде емес, сонымен қатар, балаларды тәрбиелеуге және дамытуға септігін тигізетін жаңа құрал ретінде қарастырылады. «Түлкі мен тырна» ертегісі – осы мақсатта қолданылып, балалардың дүниетанымын кеңейтуге бағытталған тамаша нұсқа.
Білім беру саласы: Қатынас, Әлеуметтік орта.
Бөлімі: Көркем әдебиет, Тіл дамыту,
Тақырыбы: «Түлкі мен тырна» ертегісі
Мақсаты: ертегі мазмұнын түсіндіре отырып, балалрға адамгершілік тәрбие беру. Бала бойнда достық, қамқорлық, кішіпейілділік қасиеттерін ояту. Ертегі мазмұны мен жағымды, жағымсыз кеіпкерлерді ажыратуға баулу. Ертегі желсі бойынша тапсырмалар үйрету арқылы кейіпкерлерді достыққа шақыру.
Сөздік жұмыс: түлкі, тырна.
Биллингвалды компонент: түлкі-лиса, тырна-журавль.
Көрнекілік құралдар: көлеңкелі театр сахнасы, ертегі кейіпкерлері.
Әрекет түрлері: Педагогтың іс- әрекеті
Балалардың іс-әрекеті
Мотивация лық - қозғау шылық
Шаттық шеңбері
Біз әдепті баламыз,
Біз ерекше баламыз.
Үйге қонақ келгенде:
«Сәлеметсіз бе!», - деп,
Амандасып аламыз.
Балалар сендердің бүгінгі көңіл-күйлерің қалай?
Сендер менімен бірге саяхатқа шыққыларың келе ме?
Олай болса мен сендерді Ертегілер еліне саяхатқа шақырамын. (балаларды әуен ырғағымен поезд тәріздес етіп жүргіземін. )
Таңғажайып сәт.
Балалалардың алдынан Ертегілер елінің ханшайымы шығады.
-Сәлеметсіңдер ме балалар? Мен сендерді көріп қуанып тұрмын. Сендер қандай мақсатпен Ертегілер еліне келдіңдер? Сендердің келгендерің өте жақсы болды. Маған сендердің көмектерің өте қажет болып тұр. Менің елімде екі ертегі кейіпкері бір біріне ренжіп қалыпты.
Олардың кім екенін жұмбақтар шешу арқылы ғана біле аламыз. Ал мен осы жұмбақтарды шешуге қиналып отыр едім. Сендер көмектесеіңдер ме?
Жұмбақтар:
1. Өзі айлакер қу,
Жүрген жері айқай да шу.
(түлкі)
2. Көкте ұшады тізіліп,
Біз қараймыз қызығып.
(тырна)
Шеңберге тұрып, өлең жолдарын қайталайды.
Көңіл-күйлерін айтады.
Саяхатқа шығады.
Ханшайыммен сәлемдеседі.
Көмектесуге келіседі.
Жұмбақтарды шешуге келіседі.
Түлкі.
Тырна.
Ұйымдасты рушылық-ізденіс тік
Ханшайым:
-Балалар бұл «Түлкі мен тырна» ертегісіндегі кейіпкерлер гой. Сендер осы ертегіні тамашалағыларың келе ме?
Олай болса жайғасып отырып ертегі тыңдаңдар.
«Көлеңкелі театр» әдісімен «Түлкі мен тырна » ертегісін айтып беру.
-Балалар ертегі сендерге ұнады ма?
-Бұл жерде қандай кейіпкерлер бар?
-Түлкі тырнаны қонаққа шақырғанда қандай ыдыспен тамақ берді?
-Тырна іше алды ма?
-Ал тырна түлкіге не істеді?
-Ертегі кейіпкерлері бір-біріне ренжіп қалды. Оларға достық жетіспейді.
-Балалар біз түлкі мен тырнаны достарсырсақ қайтеді.
Олай болса ең алдымен сергіту жаттығуын орындап алайық.
Сергіту сәті
Саусақ ойыны: «Гүл.»
Саусақтар шынжыр болады,
Үзілмейді тартсаңда.
Ал, піл келіп шынжырды,
Үзіп кетті басқанда.
Тұмсығымен доп іздеп,
Ойнағысы келіп тұр.
Достық үшін пілге мен,
Гүл сыйлағым келіп тұр.
Түлкі мен тырнаның бір біріне тапсырмалары бар екен, соларды орындаса ғана достасады екен. Оларды достастыруға дайынбыз ба?
Балаларды екі топқа бөліп отырғызып, «Түлкілер» мен «Тырналар» тобына бөлемін.
1. Ыдыстар құрастыру.
Кілемшеде түлкі мен тырнаның тамақ құйып берген ыдыстарын, нүктелерді жіп арқылы қосып көрсету.
3. Қимылды ойын: «Кім жылдам».
Тақтадағы пішіндердің ішінен 1-топ қызыл түстіні, 2-топ жасыл түсті пішіндерді жинайды.
4. Сыйлық.
Қиылған суреттерді пайдаланып балалар түлкі мен тырнаға сыйлық сыйлайды.
Ханшайым балаларға рахметін айтып оларға өз сыйлығын табыс етеді. Музыка әуенімен топқа оралу.
Ертегіні тамашалайды.
Сұрақтарға жауап береді.
Саусақ жаттығуын орындайды.
Тапсырмаларды орындауға келіседі.
Топқа бөлінеді.
Тапсырмалар ды орындайды.
Рефлексиялық-коррекциялаушы
Біз қайда саяхатқа бардық?
-Ол жақта кімді көрдік?
-Ханшайым қандай көмек сұрады?
-Ертегі кейіпкерлерін ата.
-Түлкі мен тырна бір біріне неліктен ренжіді?
-Біз оларды қалай достастырдық?
-Балалар бүгін сендер үлкен іс тындырдыңдар. Ренжісіп қалған түлкі мен тырнаны достастырдыңдар.
Жарайсыңдар балалар.
Жасаған әрекеттеріне мақтанады.
Күтілетін нәтиже: Біледі, жасайды: ертегі мазмұнын түсініп, тыңдайды.
Түсінеді: кейіпкерлердің іс-әрекетінің дұрыс еместігін.
Қолданады: достық сөзінін түсініп, бір-біріне қамқор болуды.
Білім беру саласы: Қатынас. Әлеуметтік орта.
Ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің түрі: Көркем әдебиет.
Тақырыбы: «Түлкі мен Тырна» ертегісі
Мақсаты: балаларды әдеби кейіпкерлердің әрекеттерін, жүріс-тұрысын талдауға, оларға қабылданған ережелерге сәйкес баға беруге үйрету.
Көрнекіліктер: Суреттер, хрестоматия, ойыншықтар.
Сөздік жұмыс: тырна, түлкі
Билингвальды компонент: тырна-журавль, түлкі- лиса.
Ұйымдастыру кезеңі.
Шаттық шеңбері:
Алақанды ашайық,
Күннің нұрын салайық,
Жүрек жылуын салайық,
Осы жақсы лебіздерді
Бір-бірімізге сыйлайық.
Балалар шеңбер бойында тұрып, қайталайды.
Ұйымдастырушылық –ізденістік
Кіріспе әңгіме.
- Балалар өткенде қандай тақырып өттік?
- Балалар «Ана» туралы.
- Қандай тақпақ жаттадық?
- Ана туралы.
- Қане балалар ана туралы тақпақты айтайық.
Ана–біздің күніміз,
Ананың біз-гүліміз.
Ұландарды қуантып,
Аман-есен жүріңіз.
- Балалар бұл тақпақта аналарымыз туралы айтылған.
- Өте жақсы.
- Балалар біздің бүгінгі жаңа тақырыбымыз «Түлкі мен Тырна» ертегісімен танысайық.
- Мен сендерге ертегіні оқып беремін, сендер мұқият тыңдаңдыр.
Ертегінің мазмұнын сендер айтып бересіңдер.
«Түлкі мен Тырна» ертегісін оқу.
Сұрақ-жауап арқылы мазмұнын ашу.
- Түлкі кіммен дос болыпты?
- Түлкі тырнаның балаларын неістеді?
- Тырнаның мойыны қандай?
Билингвальды компонент: тырна-журавль, түлкі- лиса.
- Балалар сендердің алдарында суреттер тұр ,сол суреттің ішінен ертегідегі ұнаған кейіпкерлеріңді қарындашпен қоршаңдар .
- Балалар сергіту сәтін жасайық.
Сергіту сәті.
Қанат жаям жалма-жан
Талпынғандай ұшуға.
Иіліп келіп қол созам
Аяғының ұшына.
«Тоты құс» ойыны.
Тоты құс-ау, тоты құс.
Жақсы көрер досымыз,
Әнге құлақ тосыңыз,
Кім боламыз осы біз?-деп, кілт тоқтап артында тұрған баланың атын атайды.
«Ана»
Балалар бірге «Ана» туралы тақпақты айтады.
Тырнамен.
- өлтірді.
- ұзын.
Балалар қайталайды
тырна-журавль,
түлкі- лиса.
Балалар суретпен жұмыс жасайды
Қимыл қзғалыс арқылы көрсетеді.
Балалармен ойын ойналады.
Рефлексиалық-түзетушілік
Қортындылау.
- Түлкі қандай аң?
- Тырнаның мойыны қандай?
- Қу.
- Ұзын
