Творы беларускіх паэтаў для дзяцей
Гэты дакумент прысвечаны творчаму спадчынніку беларускіх паэтаў, чыя літаратура з'яўляецца неад'емнай часткай культурнай спадчыны Беларусі. Чытаючы вершы, дзеці не толькі расшыфроўваюць сэнс словаў, але і адчуваюць рытм і музычнасць мовы. Кожны верш — гэта маленькая гісторыя, якая прымушае задумацца над прыгажосцю прыроды і свету. У Беларусі шмат прафесійных паэтаў, і чытаючы іх творы, дзеці ўвойдзяць у свет вобразаў, якія яны могуць уявіць, адчуць і зразумець.
Асаблівая ўвага ў дакуменце прысвечана тым паэтам, якія стварылі свае творы ў сучаснасці. Гэтыя творы наводзяць на думку і могуць быць натхненням для ўсіх, хто чытае. У многіх вершах адлюстраваецца не толькі прырода, але і жыццярадаснае стаўленне да жыцця, якое так неабходна нашым дзецям. Яны вядуць у свет мары, дзе кожны можа знайсці свае адказы на важныя пытанні.
Творчыя заданні, прапанаваныя пасля чытання вершаў, будуць садзейнічаць развіццю творчага мыслення малых. Дзеці могуць маляваць, пісаць свае вершы або проста дзяліцца эмоцыямі ад прачытанага. Такім чынам, літаратура становіцца не толькі крыніцай ведаў, але і сродкам самавыяўлення для маленькіх чытачоў. Дашкольныя ўстановы, якія працуюць з гэтымі матэрыяламі, забяспечваюць глыбокае знаёмства з беларускай культурай і мовай.
Государственное учреждение образования
«Ясли-сад № 116 г.Могилева»
Творы беларускіх паэтаў
Составитель: Ершова А.О., воспитатель дошкольного образования
2017
Эдзі Агняцвет
Зямля з блакiтнымi вачамi -
Раздолле рэчак i лугоў!
Тут называюць Васiлькамi
На Беларусi хлапчукоў,
Звiняць крынiцы, як цымбалы,
Сцяжынкi свецяць у лясах.
Палі, узгоркi, перавалы -
Прасторны шлях, далёкi шлях!
Краiна славы партызанскай,
Краіна міру i даброт!
Ты - наша гордасць,
Наша казка,
Як сонца, шчодры твой народ.
Твае сыны,
Твае унукі,
Мы любiм гул тваiх бароў.
І рэкi цягнуцца, як рукi,
Да цёплых, верных рук сяброў.
Максім Багдановіч
Зімой
Здароў, марозны, звонкі вечар!
Здароў, скрыпучы, мяккі снег!
Мяцель не вее, сціхнуў вецер,
I волен лёгкіх санак бег.
Як мары, белыя бярозы
Пад сінявой начной стаяць,
У небе зоркі ад марозу
Пахаладзеўшыя дрыжаць.
Вільготны месяц стуль на поле
Празрысты, светлы стоўп спусціў
I рызай срэбнаю раздолле
Снягоў сінеючых пакрыў.
Ўзрывайце ж іх санямі, коні!
Звіні, вясёлых бомаў медзь!
Вакол лятуць бары і гоні,
Ў грудзях пачала кроў кіпець.
Данута БІЧЭЛЬ-ЗАГНЕТАВА
Белая Русь
Шчочку да вуснаў туліць,
каб таямніцу спытаць:
– Белая Русь, матуля,
гэта дзяўчынка? Так?
Як называецца дзіўна.
Ты пра яе раскажы.
– Белая Русь – Радзіма.
Перад табой ляжыць.
Крыкні – яна адгукнецца
звонам гарачых кос.
Кропля з ліста сарвецца,
ускалыхнецца плёс.
Даль захлынецца громам –
Белая Русь запяе.
І азарыцца Нёман –
чыстае вока яе.
Рыгор Барадулін
Жарт
Проста жах —
Гарыць калодзеж,
Аж пад неба полымя.
Чым астудзіш, ахалодзіш?
Не рукамі голымі!
Што рабіць?
Бяда
Адна.
Выгарыць вада
Да дна.
Што рабіць
I што рашыць?
Як ваду
Вадой тушыць?
Артур Вольскі
Дзеці
Розныя дзеці
жывуць на планеце –
белыя, жоўтыя,
чорныя дзеці.
Розныя дзеці –
аднолькавы смех.
Смех у хвіліны
забаў і пацех.
Розныя дзеці –
і розныя вочы.
Вочы – як неба.
Вочы – як ночы.
Вочы, што мора
ўвабралі глыбіні.
Вочы – пад колер
бязводнай пустыні.
Розныя вочы –
адзіныя слёзы.
Слёзы ў хвіліны
бяды ці пагрозы.
Вось бы зрабіць,
каб у розных дзяцей
радасць гасціла
даўжэй ды часцей.
Вось бы зрабіць,
каб на нашай планеце
гора не ведалі
розныя дзеці!
ВЕРА ВЯРБА - ПРАЛЕСКА
Белыя бярозы
Спалі на узлеску,
Як сваю галоўку
Узняла пралеска.
Тоненькую ножку
З-пад пярыны белай
На зямлю пралеска
Ставіла нясмела.
А снягі наўкола —
Ні канца ні краю,
Страшна стала кветцы:
«Я адна — жывая!»
Кажа зверху сонца:
«Зорачка лясная,
З новым нараджэннем
Я цябе вітаю!»
Белыя бярозы
Разам зашапталі:
«Мы цябе, пралеска
Ўсю зіму чакалі».
І старая елка
Голасна ўздыхнула:
«Лета надыходзіць,
А зіма мінула»
Васіль Вітка
“Бусел”
Даўнаногі землямер
Схапіў жабу за каўнер,
Па траве павалачыў,
У канаве намачыў,
Вострым носам дзеўбануў,
Уздыхнуў і – праглынуў.
Васіль Вітка
“Жаўна”
Чорны дзяцел здаўна
Называецца Жаўна.
У чорнага волата –
Магутнае долата.
Дзеўбане ў сасновы сук –
Па ўсім лесе пойдзе грук.
Ён не думае пра спевы –
Чорны дзяцел лечыць дрэвы.
Сяргей Грахоўскі
Сонечная сцежка
Жоўты лісцік тапаліны
Ціха падае з галіны;
I лісты, лісты наўкол
Апускаюцца на дол.
Высцілае лістапад
Сцежку ў наш дзіцячы сад.
Спрытна ходзяць ножкі
Сонечнай дарожкай.
Кожнай раніцай з ахвотай
Мы прыходзім на работу.
Ляльку трэба расчасаць
I кружочкі напісаць,
Збудаваць пясчаны дом,
З'есці кашу з малаком
I кату пачысціць боты.
Ой, як шмат у нас работы!
Вольга Іпатава
Як ён завецца?
Як ён завецца,
Гэты хлапчук?
Не хоча памыць ён
Ні шыі, ні рук.
Цукеркі і цацкі
Сабе ён грабе,
Нікога не любіць,
А толькі сябе.
Сяброў ён не мае,
Кніжкі — ірве.
А што не па ім —
Як бычок зараве.
Затупае ножкамі,
Вырвецца з рук.
Ці ведаеш, як той
Завецца хлапчук?
Якуб Колас
Першы гром
Голасам моцы, ціха i важна
Гром пракаціўся ўгары.
Луг адазваўся грому працяжна,
Лес адгукнуўся стары.
Гай страсянуўся, дрогнула поле,
Долы той гук паняслі.
Ў гэтым раскаце чуецца воля,
Чуецца радасць зямлі.
Ў грукаце гэтым многа ёсць сілы,
Чуецца моц i прастор...
Першыя громы! Сэрцу вы мілы,
Люб мне ваш смех паміж гор.
Міл майму сэрцу гоман далёкі,
Водгук вясёлы i шум.
Гром ты магутны, гром адзінокі!
Колькі ўскатурхаў ты дум!
Моцна мяне ты клічаш на волю —
Цяжка без волі мне тут.
Кланяйся, громе, роднаму полю,
Родны вітай ты мой кут!
Якуб Колас
Канец лета
Лецейка ты, лета,
Гучна песня спета,
Весела было!
Бралі поўнай чарай
Шчодрасць тваю, дары —
Сонца і святло.
Цешыла ты дзетак
Ды ласкава гэтак —
Матчынай рукой,
Воляй маладою,
Цёплаю вадою,
Чыстаю ракой,
Полем і лясамі,
Спевам — галасамі
Ясных дзён тваіх.
Мыла іх расою,
Сонцавай касою
Уцірала іх...
...Чарай асалоду
Чэрпалі, як воду,
Поўнаю, за край.
Залатое лета!
Дык прымі ж за гэта
Шчырае «бывай»!
ЯНКА КУПАЛА
Хлопчык і лётчык
— Мой мілы таварыш, мой лётчык,
Вазьмі ты з сабою мяне!
Я — ведай — вялікі ўжо хлопчык
I ўмею ўжо лётаць у сне.
Мне мама сягоння казала,
Што стукнула мне ўжо сем год.
Табе гэта, можа, і мала,
А мне ляцець толькі ў палёт.
Мне ўжо надакучыла дома —
У дзіцячы хадзі адно сад.
А так паглядзеў бы, вядома,
На іншы парадак і лад.
Вазьмі ж мяне, лётчык, хачу я
Пабыць у людзях, паглядзець,
Як месяц на небе начуе,
Як блукае ў лесе мядзведзь,
Як свецяцца ночкаю зоры,
А днём не відаць іх чаму,
Як рэчкі ў далёкія моры
Улетку плывуць і ўзіму.
На моры зірнуць хоць раз вокам,
Як ходзяць па іх караблі,
Ляцеці далёка, высока
Ды так пабываць і ў Крамлі...
Вось гэтак у добрым здароўі
Мы будзем ляцець і ляцець.
Вазьмі ж мяне, лётчык, з сабою,
Не будзеш ты клопату мець!
Станіслаў Шушкевіч
Нашы сябры
Снегіры, сінічкі!
Сыплю вам пшанічкі,
Крупак, крошак хлеба,
Вам жа мала трэба!
Ешце, любыя сябры!
Не ляціце у бары,
А жывіце у двары
Да вясновае пары.
Вось для вас кармушкі,
Птушкі-шчабятушкі,
Нашы весялушкі!
Пракалоў камарык ножку
Пракалоў камарык ножку
Аб паломаную дошку.
Нясе маці сына ў хату,
Дастае бінты і вату.
— Куды ж цябе ліха нанесла?
Ну сядай, сынок, у крэсла!
Будзем ножку бінтаваць,
Рану ёдам заліваць.
Слёзы коцяцца па твары,
Плача, войкае камарык,
Аж рагочуць каля хаты
Камарыкі-камараты:
— Вытры слёзы, памаўчы,
Больш па дошцы не скачы!
Выцер носік, выцер тварык,
Заікаецца камарык:
— Вось як ножку залячу,
Насміхацца адвучу.
Максім Танк
Жук і слімак
Пагожым летнім ранкам
На лузе за сялом
Сустрэўся жук аднойчы
З рагатым слімаком.
- Здарова! - жук вітае. -
Куды, браток, ідзеш
І з ракавіны хатку
Куды з сабой нясеш? -
Абцёр слімак пот з твару,
Гаворыць так жуку:
- Нямала перажыць мне
Прыйшлося на вяку.
То сцюжа, то марозы,
То навальніца, дождж,
То, часам, у дарозе
Захопіць змрок і ноч, -
Шукай тады начлегу
Пад нейкім пад кустом... -
Гутораць яны гэтак
І раптам чуюць гром.
Ударыў дождж краплісты.
І жук пабег шукаць
Дзе ў засені цяністай
Шырокага лістка.
Але на цэлым лузе
Няма страхі нідзе,
І мокры, ледзь жывы ён
Да слімака ідзе.
- Пусці, браток, пагрэцца,
Змок дужа на лугу,
Насіць за гэта хатку
Табе дапамагу.
У ракавіне шчыльнай
Вандроўнікі сядзяць.
Іх нават дождж краплісты
Не зможа ў ёй дастаць.
Але мінулі хмары,
І сонца ўстала зноў,
Жук хату слімакову
Пакінуў і пайшоў.
Забыўся пра нягоды
І не на ўме жуку,
Што абяцаў паднесці
Ён хату слімаку.
Пімен Панчанка
Месяцы года
Студзень — з казкамі снежных аблокаў,
Люты — шчодры на сіні мароз,
Сакавік — з сакатаннем і сокам
Беларускіх вясновых бяроз,
Красавік — час маланак і ліўняў,
Травень — з першым мурогам, сяўбой,
Чэрвень — з ягаднаю зарой,
Ліпень — з мёдам,
З пшаніцаю — жнівень.
Багаты кастрычнік,
У празрыстасці чыстай, крынічнай,
Лістапад — залаты лістапад,
Снежань — першы густы снегапад.