Жабайы жануарлардың қысқы тіршілігі
Мереке мен қуаныш, табиғаттың қырсығына қарамастан, жабайы жануарлардың қысқы тіршілігі бізге көп нәрсені үйретеді. Бұл құнды материалда біздің назарымызда қыстың суық аязында жануарлардың қалай тіршілік ететініне арнайы тоқталамыз. Жабайы жануарлар, әсіресе, қыстың қатал шарттарына қалай бейімделетіні өте қызықты. Олар табиғаттың өзгерістеріне шеберлікпен жауап беріп, өз өмірін сақтап қалу үшін әрдайым дайын тұрады.
Балаларға жабайы жануарлардың қысқы тіршілігінің ерекшеліктерін түсіндіру өте маңызды. Олардың азық-түлікті қалай іздейтіні, аяздан қалай қорғанатыны, әр жануардың өзіндік стратегиялары мен тәсілдері бар. Мысалы, түлкілер қардың астынан тышқандарды іздейтін болса, аюлар май жинап, қыс бойы ұйқыда болады. Бұл мәліметтерді ескере отырып, балалардың табиғат туралы түсініктерін кеңейте аламыз.
Сонымен қатар, балаларға жануарларға қамқорлық жасау қажеттігін жеткізу - бұл материалдың басты мақсаты. Олардың қысқы тіршілігі туралы білімдер оларды жануарларға деген аяушылық сезімін оятады. «Шаттық» шеңберінде өткізілетін сергіту сәттері, қызықты жұмбақтар мен ойындар арқылы оларды бұл тақырып қызықты немесе қиын емес екенін түсіндіру қажет. Оқу іс-әрекетіне белсенді қатысатын балаларды марапаттау арқылы өмірді жақсырақ түсінуге мүмкіндік береміз.
Тақырыбы: Жабайы жануарлардың қысқы тіршілігі
Мақсаты: Жабайы жануарлардың қысқы тіршілігі туралы түсініктерін кеңейту.
Сурет бойынша толық сөйлем құрастырту, сұраққа жауап бере отырып, ойлау қабілеттерін дамыту. Жануарларға қамқорлық жасау керектігін ұғындыру.
Көрнекілігі, қажетті құралдар: Жабайы аңдардың қысқы тіршілігі бейнеленген суреттер.
«Шаттық » шеңбері:
Қуанамын менде,
Қуанамын сенде,
Қуанайық достарым,
Арайлап атқан күнге.
Тәрбиеші:
- Балалар қазір қандай мезгіл?
- Қыс мезгілінде неше ай бар?
- Қыс айларында табиғатта қандай өзгерістер болады?
- Балалар мына суреттерден не көріп тұрсыңдар?
Бүгінгі оқу іс- қызметі жабайы жануарлардың қысқы тіршілігіне байланысты.
- Балалар, жануарларды қыстың қатты суық аязынан не қорғайды?
Сурет бойынша жануарлардың қысқы тіршілігі туралы әңгіме құрастыру.
- Қыста жануарлар немен қоректенеді?
Қыста қояндар мен бұғылар қысқа азық даярламайды. Қоян ағаштардың бұталарын кеміріп жеп, күн көреді. Бұғы ағаштардың кішкентай бұтақтарын жейді. Түлкінің мұрны өте иісшіл, құлағы жақсы естиді. Ол қарды иіскелеп, қар астындағы тышқанның дыбысын естіп қояды. Түлкінің қысқы азығы-тышқан. Ал аю қысқа азық жинамайды. Денесіне май жинап алып, қыс бойы апанында жатып, табанын сорады.
Сөздік жұмысын жүргізу.
Суыққа дірдектеп- қалшылдап тоңу, бүрсеңдеу.
Айдын- жайлып жатқан су алабы.
Дәптердегі тапсырманы орындау:
Қоянның тамағы сәбіз, аюдың тамағы бал екенін сызып көрсету. /слайдты көрсету/
Сергіту сәті:
Ормандағы аюдың,
Құлпынайы көп екен.
Теріп - теріп алайық,
Қалтамызға салайық.
Ә.Табылдының «Ақ аю» өлеңін жаттату: мұғалім мәнерлеп оқиды, балпаң-балпаң сөзіне сөздік жұмысын жүргізу. (балпаң-балпаң – теңселе басып баяу қозғалады), балаларға өлең жолдарын бірнеше рет қайталату.
«Мозайка» ойыны.
Шарты: Жануарларды құрастыру. Буынға бөлу. Сөйлемдер құрастыру.
Жұмбақтар шешу.
Шыққан сөздерге дыбыстық талдау жасату.
Ит сияқты ит емес,
Ұнатпайды ол кісіні.(Қасқыр)
Айбат берген жалым бар,
Қайрат берген тәнім бар.
Күркіреймін ақырсам,
Қайсы аңмын,табыңдар. (Арыстан)
Жер қопарған тiсiмен,
Сескенесiң түсiнен. (Қабан)
«Қандай жануар?» ойыны.
Шарты: бір бала хатқалтадан жануарлардың суретін алады. Қалған оқушылар жауабын табады.
Қорытынды:
- Балалар біз не туралы әңгімеледік?
- Қандай жануарлар қысқа азық жинайды?
- Ал қандай жануарлар азық жинамайды?
- Жануарлардың қысқы тіршілігі туралы не білдік?
Оқу іс-әрекетіне белсене қатысқан балаларды мадақтап жұлдызшалар таратып беру.
