Білім беру саласы «Қатынас» - Тіл дамыту

Білім беру саласы «Қатынас»
Тіл дамыту -1

Балалардың артикуляциялық аппаратын дамыта отырып, дыбыстар мен сөздерді дұрыс айтуға үйрету;

∙ достыққа тәрбиелеу;
∙ сөйлеу қарқынын өзгерте білуге дағдыландыру.

Білгіш баланың, қоңыздардың, үлкен балабақшаның суреті, мольберт.

2

Менің сүйікті ойыншығым (шығармашылық тіл дамыту)

1

∙ балаларды сурет бойынша 2-3 сөзден тұратын қысқа әңгіме құрастыруға, ойыншықтардың аттарын атай отырып, сипаттай білуге үйрету;
∙ ұқыптылыққа, достыққа тәрбиелеу;
∙ балалардың сөздік қорын зат есім, етістік, сын есімдермен қатысты сөздермен байыту.

Аю ойыншығы немесе ересек адам, ойыншық арба, қуыршақ, машиналар, үйрек, тауық, ит, мысық, дауылпаз, керней, паровоз ойыншықтары.

3

Менің қалам (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ сурет бойынша әңгіме құрастыруға үйрету;
∙ сөйлеу мәдениетін жетілдіре отырып, байланыстырып сөйлеуге тәрбиелеу;
∙ балаларды өз қаласының көрікті жерлерін атай білуге талпындыру.

Әсем көшелері, үлкен, кең, саябақтар, гүлзарлар, ғимарат макеттері, көлік түрлері.

4

Ф.Оңғарсынованың «Тәрбиеші»

1

∙ өлеңді оқып, жаттау барысында балаларды балабақша қызметкерлерінің аты-жөнімен, мамандықтарымен таныстыру;
∙ Олардың еңбегін бағалай білуге, құрметпен қарауға тәрбиелеу;
∙ шығармашылық тілді дамыта отырып, өлеңді жатқа айтуға үйрету.

Үнтаспаға жазылған дыбыстар мен ән, Қаңбақ шалдың суреті.

5

Күзгі табиғат (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ күзгі табиғаттағы, ауа райындағы өзгерістерді байқай отырып, артикуляциялық және дауыс аппаратын дамыту;
∙ қойылған сұрақты тыңдап, дұрыс жауап беруге тәрбиелеу;
∙ табиғаттағы, ауа райындағы өзгерістерді байқауға талпындыру.

Орман макеттері, шырша, аққайың, терек, емен, бұталар; қоян, түлкінің суреттері, жапырақтар.

6

Саябаққа саяхат (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ көкөністер мен жемістерді таныстыра отырып, 3-4 сөзден тұратын сөйлем құрастыруға дағдыландыру;
∙ сөйлеу тілінде бірыңғай мүшелерді дұрыс айтып беруге тәрбиелеу;
∙ көкөністер мен жеміс-жидектер туралы ұғымдарын кеңейту.

Жемістер мен көкөністер; тиін, себет; таспаға жазылған дауыс; көкөністер мен жемістердің суреттері. Алма, шие, пияз, алмұрт, жүзім, өрік, қияр, қарақат; 6 үлкен карточка, 24 ұсақ карточка.

7

Н.Әлімқұловтың «Апорт алмасы» өлеңі

1

∙ балаларға тақпақты асықпай, сөздердің жалғауларын анық, жатқа айтуға үйрету;
∙ үлгіге сүйене отырып сұрақтарға жауап беруге тәрбиелеу;
∙ жаңа сөздердің мағынасын түсіндіріп, сөздік қорын молайту.

Аю, қоян ойыншықтары, жемістер; алма ағашы, апорт ағашы.

8

Ә.Қалдыбаевтың «Ас атасы-нан» өлеңі

1

∙ өз ойларын дұрыс, қысқаша байланыстырып жеткізе білу дағдыларын қалыптастыру;
∙ шығарманы тыңдау және түсінуге тәрбиелеу;
∙ зат есіммен, еңбек әрекеттерін білдіретін етістікпен, үстеумен, шылаулармен сөздік қорын байыту.

Әлия қуыршағы, кітап, нан, бидай суреттері.

9

Құстар толы аулада (тілдің дыбысталу мәдениеті)

1

∙ үй құстары туралы түсініктерін молайта отырып [К-Қ-Г-] естіп, дұрыс айтуын бекіту;
∙ үй құстарына қамқор болуға тәрбиелеу;
∙ дауыс және артикуляциялық аппаратын дамыту.

Негешбектің суреті; таспаға жазылған құстардың дауыстары; құстардың суреттері; құстардың басқа киетін маскалары; үйрек, қаз суреттері немесе ойыншықтары.

10

Дала құстары (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ зат есімдер мен көмекші есімдерді байланыстырып сөйлеуге үйрету;
∙ құстарды қорғай білуге тәрбиелеу;
∙ балалардың есту қабілеттері мен зейіндерін дамыту.

Кірпі, жаутаң ойыншықтары; қарға, торғай, сауысқанның суреттері, доп.

11

«Төлдер айтысы» ертегісі (шығармашылық тіл дамыту)

1

∙ сөзді тыңдап және оны түсіну, әңгімеге араласып, өзіне қойылған сұрақтарға жауап беруді үйрету;
∙ балаларға таныс әдеби шығармалар мен ертегілердің үзінділерін драмалауға тәрбиелеу;
∙ балаларды байланыстырып сөйлеуге үйрету

Үй жануарлары төлдерінің суреттері, таспаға жазылған көңілді ән, жіп орамасы.

12

Т.Бердияровтың «Сұр қоян» өлеңі

1

∙ шағын өлеңді жатқа айтуға үйрету;
∙ сөйлеу барысында дауыс ырғағы мен қарқынын қадағалап, кейіпкерлердің бенесін, мінез-құлқын дұрыс жеткізуге тәрбиелеу;
∙ қол мен саусақты жаттықтыруға ойындар мен ойыншықтарды пайдалануға іскерліктерін қалыптастыру.

«Күн шуағы» (макеті), қапшықтағы әртүрлі заттық суреттер.

13

Серуенге дайындық (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ сөз дыбыстарын дұрыс айтуға, сөйлеу мүшелерін дұрыс қолдана білуге үйрету;
∙ балаларды жыл мезгіліне сай киінуге тәрбиелеу;
∙ 3-4 сөйлемдік әңгіме құрап айтуға үйрету.

Алмас пен Азиза қуыршақтары, қыс туралы суреттер.

14

Е.Елубаевтың «Мемлекеттік ту» өлеңі

1

∙ балаларға ту туралы үзінді жатқа айтуға үйрету;
∙ туға құрметпен қарауға тәрбиелеу;
∙ тілдегі барлық дауысты, дауыссыз дыбыстарды таза, анық айтуды, ту туралы әңгіме құрастыруға дағдыландыру.

«Менің Отаным- Қазақсан» көгілдір түсті, сары күн бейнеленген макет.

15

Айсұлу адасып кетті (тілдің дыбысталу мәдениеті)

1

∙ «А», «У» дыбыстарын нақты созылыңқы айтуға үйрету;
∙ дұрыс дыбыстауға тәрбиелеу;
∙ дыбыстардың дұрыс айтылу артикуляцияларын игеруді қамтамасыз ету.

Хат макеті, Айсұлу қуыршағы, тауық, қаз, балапан, бұзау. Балалар карточкалардағы суреттерді атайды: суреттерде бейнелеген маса, қоңыз, дауылпаз, пойыз, сиыр, көкек, желге байланысты дыбыстар.

16

Е.Өтетілеуұлының «Шырша» өлеңі

1

∙ жаңа сөздердің мағынасын түсініп, оны дұрыс қолдана білуге үйрету;
∙ тақпақ жаттауға тәрбиелеу;
∙ жаңа тақпақ жолдарының мағынасын түсіндіру; есте сақтау қабілеттерін дамыту.

Дымбілместің суреті, шырша суреттері мен карточкалар, қысқы мереке, жаңа жыл мерекесі, Аяз ата, Ақшақардың суреттері.

17

Диасқа арналған диван (шығармашылық тіл дамыту)

1

∙ үй-ішіне қажетті жиһаздардың жеке бөліктерін сөзбен дұрыс атап айтуға (дөңгелек үстел, түсі қызыл, төрт аяғы бар) сөз қорларын молайту;
∙ достыққа тәрбиелеу;
∙ заттың санын және көлемін білдіретін сөздерді меңгерту.

Диас қуыршағы. Отбасы суреті. Жиһаздар дүкені макеті, жиһаздар.

18

Қуыршаққа шай берейік (шығармашылық тіл дамыту)

1

∙ бөлмедегі заттарды сипаттау кезінде үйренген сөздерді қолдану, сөздік қорларын молайту;
∙ ыдыс-аяқ түрлерін, дұрыс атауларын; олардың не үшін қажеттігін білуге тәрбиелеу;
∙ үйренген сөздерді дұрыс қолдануға дағдыландыру.

Дильназ қуыршағы, ыдыстар, суреттер, заттық суреттер, дыбыстарды бекітуге арналған арнайы суреттер, шәйнектің қайнаған сәті т.с.с.

19

Әмина киім дүкенінде (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ сөздік қорларын молайту;
∙ ертегіні оқу және мазмұндау; сөздерге жалғауларды дұрыс жалғап айтуға тәрбиелеу;
∙ жаңылтпаш жолдарын түсініп жаттау, жатқа айтуға дағдыландыру.

Әмина қуыршағы, киім дүкені макеті, киім үлгілері.

20

Не үшін керек? (шығармашылық тіл дамыту)

1

∙ сурет бойынша әңгіме құрастыруға үйрету;
∙ достыққа тәрбиелеу;
∙ сөздік қорын, заттардың қасиеттері мен сапасы, көлемі, түсі пішіні қандай материалдан жасалғанын және не үшін керектігін білдіретін сөздермен толықтыру.

Пошташы Печкиннің суреті, кір жуғыш мәшине, тоңазытқыш, шаңсорғыш, теледидар.

21

Аңсардың жанұясы (шығармашылық тіл дамыту)

1

∙ сөздік қорларын байыту мақсатында еркелетіп айтатын сөздерді үйрету;
∙ отбасы мүшелерін сыйлауға тәрбиелеу;
∙ шағын әңгіме құрастыруға дағдыландыру.

Әтеш суреті немесе ойыншығы, отбасы суреттері, жеке отбасы мүшелерінің суреттері.

22

Кім қайда істейді? (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ дәрігер, тәрбиеші, аула сыпырушы, аспазшы, наубайшы, мамандығы мен еңбектері жайлы әңгімелесу;
∙ үлкенді сыйлауға тәрбиелеу;
∙ мамандықтар туралы түсініктерін кеңейту.

Сауысқан суреті, сандық, доп, дәрігер, аспазшы, шаштараз, тігінші, сатушы суреттері.

23

Мен көшеде келемін (шығармашылық тіл дамыту)

1

∙ балаларды көліктерді ажырата байланыстыруды, әңгіме құрастыруға үйрету; көліктер туралы білімдерін кеңейту;
∙ көшеде өзін ұстай білуге тәрбиелеу;
∙ көліктер туралы әңгімелесу, тақпағын оқып, түсіндіру; балалардың сөздік қорларын молайту.

Көлік түрлері, қала көшелерінің суреттері.

24

Ә.Дүйсеновтің «Біздің үйде» өлеңі

1

∙ сөйлеу тілінде бірыңғай мүшелерді қолдана білуге үйрету; дыбыстарды таза, анық айтуды; сөйлеу мәнері мен дауыс күшін тиісінше өзгерте білуге уйрету;
∙ ұйымшылдыққа тәрбиелеу;
∙ сөздерді мағынасы бойынша дәл қолдануға дағдыландыру.

Мысық ойыншығы, «Шалқан» ертегісінің кейіпкерлері, тірек сызбалары, отбасы бейнеленген суреттер.

25

«Анамызға не сыйлаймыз?» өлеңі

1

∙ анаға деген құрмет сезімдері мен ықыластарын білдіруге үйрету;
∙ балалардың тілдерін жаттықтыруға тәрбиелеу;
∙ өлең шумағын тыңдап және оны түсіну; қойылған сұрақтарға жауап беруге дағдыландыру.

Қуыршақ Айша, көктем мезгілдерінің суреттері, түрлі түсті гүлдер.

26

Б.Серікбаевтің «Көктем келді» өлеңі

1

∙ көктем мезгілінің ерекшеліктері туралы мағұлмат бере отырып, сөздік қорларын молайту;
∙ табиғатқа сүйіспеншілікпен қарауға тәрбиелеу;
∙ сөйлеу барысында ойларын дұрыс айтуға үйрету; сурет пен сөз арасында байланыс орнату машығын игеруге дағдыландыру; 2-3 сөзден тұратын сөйлемдер құру іскерліктерін қалыптастыру.

Көктем суреттері, бәйшешектер мен қызғалдақтар, жаңбырлы күннің суреті.

27

Қонақтарға шай берейік (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ наурыз мейрамында болатын болатын әрекеттерді атай білуге үйрету; тағамға қатысты антоним сөздерді дұрыс атап беруге үйрету; «з» және «ж» дыбыстарын сөз ішінде анық айтуға дағдыландыру.
∙ үлкендерге құрмет көрсетуге тәрбиелеу;
∙ ұлттық салт- дәстүрмен таныстыра отырып, балалардың сөздік қорын молайту.

Жыл басы, ұлыстың ұлы күні суреттері.

28

Күнмен бірге саяхат (тілдің грамматикалық құрылымы)

1

∙ ағаштар туралы білімін бекіте отырып, сөздік қорын молайту;
∙ достыққа тәрбиелеу;
∙ сұрақтарға жауап беруге үйрету; зат есімнің көптік жалғауларын меңгерту; көктем мезгіліндегі күннің ерекшелігі туралы білімдерін бекіту.

Күннің күліп тұрған бетпердесі, көктем суреті, паровоз макеті, құстар мен жануарлар, жәндіктердің суреттері немесе ойыншықтары.

29

Құстар ұшып келеді (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ құстар туралы білімін кеңейтіп, байланыстыра сөйлеуге үйрету;
∙ құстарға қамқорлық жасауға тәрбиелеу;
∙ ана тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтуға жаттықтыру.

Қарға, саяжайдың макеті, ағаштар мен көк шөптің макеттері.

30

Ғарышкер боламын (тілдің дыбысталу мәдениеті)

1

∙ «ш» дыбысын айтуға жаттықтыру, ғарышкер туралы білімдерін бекіту;
∙ достыққа тәрбиелеу;
∙ аспан әлемі туралы түсініктерін қалыптастыру.

Ай, жұлдыз- ғарыш әлемі, зымыран, қуыршақ- жұлдызшы кейіпкер.

31

Құмырсқаның саяхаты(тілдің дыбысталу мәдениеті)

1

∙ «з», «ж» дыбысын жеке және сөз тіркестерінде дұрыс дыбыстап айтып үйрету; мәнерлілігін сезінуіне мүмкіндік туғызу;
∙ қамқорлыққа тәрбиелеу;
∙ байланыстыра сөйлеуге үйрете отырып, танымдық қабілеттерін дамыту; шығармашылық ойлау қабілеттерін жетілдіру.

Құмырсқа, ара, қанқыз, көбелек, маса.

32

Тату боламыз(тілдің дыбысталу мәдениеті)

1

∙қазақ және орыс ұлтымен таныстыру; байланыстыра сөйлеуге үйрету;
∙ есте сақтау қабілеттерін дамыту; достыққа, ынтымаққа тәрбиелеу;
∙ ұлттар достығын түсіндіру, тақпақтың мағынасын түсіндіріп, жатқа айтуға үйрету;

Қазақ және орыс ұлтының қуыршақтары.

33

Е.Өтетілеуұлының «Сарбаз» өлеңі

1

∙ балаларды «б» дыбысын жеке және сөз тіркестерінде дұрыс дыбыстап айтуды; синонимдік қатар құру тақпақ мазмұнын айтуға үйрету;
∙ патриоттыққа тәрбиелеу;
∙ патриоттық тәрбие бере отырып, баланың тілін дамыту.

Ержүрек батырлардың суреті, таспаға жазылған марш мелодиясы, отан қорғаушылар күніне байланысты суреттер.

34

Көңілді алаңқайда (тілдің дыбысталу мәдениеті)

1

∙дыбыстарды жеке және сөз арасында естіп, анық айтуға үйрету;
∙ ұйымшылдыққа тәрбиелеу;
∙ «ж» дыбысын жеке және сөз арасында айтуды жаттықтыру.

Күлтеше, алаңқай, жасыл алқап суреттері. Бақ-бақ гүлі, қоңыздардың суреттері таспаға жазылған дыбыстар.

35

Суды жақсы көремін, таза болып жүремін (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ сөздік қорларын дамыту; «с» дыбысын нақты созылыңқы айтуға үйрету;
∙ есте сақтау қабілеттерін дамыту, тазалыққа тәрбиелеу;
∙ тазалыққа тәрбиелеп, сөздік қорларын байыту.

Ембішек атайдың суреті, суға байланысты суреттер мен құралдар, таспа, ауыл маңы суреттер мен макеттер.

36

Ауылда (байланыстырып сөйлеу)

1

∙ үй жануарларының жазғы күтімімен таныстыру;
∙ үй жануарларына ықыласпен қарауға, баптауға, күтуге тәрбиелеу;
∙ сұрақтарға толық сөйлеммен жауап беру іскерліктерін қалыптастыру.

Үй жануарларының жазғы жайлауда жайылып жүрген суреттері, ұсақ ойыншықтар, ауыл макеті немесе суреті, әженің суреті немесе қуыршақ, таспаға жазылған дыбыстар мен әуендер.