Экология негіздері: Табиғатқа барынша қамқорлық
Бұл материал экологиялық белгілер мен экологияның негіздерін балаларға түсіндіруге арналған. Экология тақырыбы бүгінгі таңда өте маңызды, себебі табиғатымызға зиян келтірмей, оны қорғау мен сақтау біздің басты міндетіміз. Экологиялық ойларды қалыптастыру үшін балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікті арттыру керек.
Материалда балаларға экологиялық белгілерді үйрету, оларды қорғау мен сақтау мақсатында ұйымдастырылған іс-шаралар сипаттанған. Табиғатпен тығыз байланыста болу арқылы балалар экология туралы жаңа білім алады, содан кейін оларды практикада қолдана алады. Балалардан табиғат бойыша түсініктерін қалыптастыру үшін, сұрақ-жауап, сергіту сәттері мен ойындарды енгізу ұсынылады.
Оқушылардың танымдық іс-әрекеттерін арттыру үшін экологиялық тапсырмалар жасалып, оларды орындау барысында топтық жұмыстар ұйымдастырылады. Атап айтқанда, табиғатты қорғау, экологиялық мұраларды сақтау, жаныстар мен өсімдіктерге қамқорлық жасау сынды сауалдарға жауап беру ұсынылады. Осындай іс-шаралар арқылы балалар экологиялық адалдықты меңгереді.
Сонымен қатар, материалда табиғат бұрышындағы тіршілік, жыл құстары, күзгі өзгерістер және тағы басқа экологиялық тақырыптар қарастырылған. Оқу процесінде балалар экологиялық соқпақ туралы, жануарлар мен өсімдіктер арасындағы байланысты ұғынатын игіліктер табады. Тарихи және табиғи тәжірибе арқылы балалар пікірі мен сезімдерін дамыту, экологиялық сауаттылықты арттыруға атсалысатын болады.
Күні:
Бөлімі:
Тақырыбы :Экологиялық белгілер
Мақсаты:Өлі табиғаттағы қайталанбас құбылыс түрлері,туған өлке табиғатына сүйіспеншілікпен қарауға тәрбиелеу.
2.Ізденіс –ұйымдастыру
Кезеңі
3.Рефлексия
Шаттық шеңбері
Біз қандаймыз,қандаймыз
Шұғылалы таңдаймыз
Жарқыраған күндейміз
Ренжісуді білмейміз
-Балалар табиғат дегеніміз не?
-Табиғат нешеге бөлінеді?
-Табиғатты біз қалай қорғаймыз?
-Табиғат бізге керек пе,не үшін ?
-Қандай белгілерді көрдіңдер,білесіңдер?
Дәптермен жұмыс
Сергіту сәті
Тербеледі ағаштар
алдымнан жел еседі.
Кіп-кішкентай ағаштар
Үп-үлкен боп өседі
Сабақты қорытындылау
Балалар өлең жолдарын айтады,тілектерін білдіреді.
Берілген сұрақтарға жауап беріпғсабақтарға қатысып отырды.
Балалар жұмысқа кіріседі.
Қимыл-қозғалыспен жасайды.
2.Сурет бойынша әңгімелеу арқылы зейіндерін ,есте сақтау қабілеттерін арттыру
Күтілетін нәтиже:
Білу керек:Табиғаттың біз үшін пайдалы жақтарын
Игеру керек:экологиялық белгілерді
Меңгеру керек:табиғатымызға деген сүйіспеншілік ті
Күні:
Бөлімі:
Тақырыбы :Күз сыйы.
Мақсаты:
1.Табиғаттағы өзгерістер туралы балалардың түсініктерін қалыптастыру.
2.Жапырақтар түсінің өзгеруін,жемістердің пісуі туралы меңгерте отырып,есте сақтау қабілетін ,зейіндерін дамыту.
3.Өсімдіктерді күтіп –баптауға жіне табиғатқа қамқорлықпен қарауға тәрбиелеу.
Сөздік жұмыс:бұтақтар,жемістер,тұқымдар,табиғат құбылыстары.
2.Ізденіс –ұйымдастыру
Кезеңі
3.Рефлексия
Балалар шеңбер жасап тұрады да,өлең жолдарын әндетіп айтқызады.
Кел балалар күлейік,
Күлкіменен түлейік!
Күлкі көңіл ашады,
Күліп өмір сүрейік.
Тәрбиешінің әңгімесі:
Саябаққа табиғи материалдар жинау мақсатымен серуен ұйымдастыру.
Б.Жақыптың «Күзде» өлеңінің мазмұнын ашу:
-Жемістер
-Көкөністер
-Жидектердің пайдасын,оларды жинау туралы әңгімелеу.
Балаларға «Табиғат сыйы» деген ұғым мағынасын түсіндіру.Балалар табиғи материалдарды жинап,күзгі жапырақтардың түстеріне,пішініне,ауаның температурасына,күн мен түннің ұзақтығына назар аударады.
Сергіту сәті:
Орнымыздан тұрайық,
Құстай қанат қағайық.
Бір отырып,біт тұрып,
Сәл тынығып алайық.
Әліппе-дәптермен жұмыс:
1.Күзгі бақтағы еңбек.
2.Күзгі бақшадағы еңбек туралы түсіндіру.
3.Жеміс пен жидек сөзіне сөздік жұмыс жүргізіп,оларға не жататынын айту,айырмашылықтарын түсіндіру.
Д/о» Сен жасыр, біз табамыз»
Шарты:Балалар көзді жұмып отырады.Педагог белгісімен бір бала жеміс,көкөністердің муляждары салынған табақтан біреуін алып,артына тығып тұрады.Бала өзі жасырған жеміс не көкөністі сипаттайды.Балалар жасырған жеміс не көкөністің атын айтулары тиіс.
Бәрі бірге қайталайды.
Балалар тыңдайды.
Серуенде табиғатты тамашалайды.
Өлең жолдарын тыңдайды,түсінеді.
Балалар түсінгендерін айтып береді,сұрақтарға жауап береді.
Серуенде балалар табиғи материалдарды жинап ,олардан өздерінің қиялдарынан «Күзгі орман» композициясын құрастырады.
Өлең мазмұнына қарай қимылдар жасайды.
Тапсырмаларды ынтамен орындайды
Дидактикалық ойынға балалар белсене қатысады.
Күтілетін нәтиже:
Білу керек:табиғаттағы күзгі өзгерістерді бақылап,ол туралы өз ойларын жеткізе білу..
Игеру керек:күз мезгіліндегі табиғат құбылыстарының ерекшеліктерін атау.
Меңгеру керек:табиғи материалдардан композиция жасай білу.
Күні:
Бөлімі:Экология негіздері.
Тақырыбы :Жыл құстары.
Мақсаты:
1.Құстар тіршілігі,табиғатқа келтіретін пайдасы туралы түсініктерін қалыптастыру.
2.Қыстап қалатын құстарға қамқорлық жасауға үйрету.
Сөздік жұмыс:жыл құстары ,қыстап қалатын құстар.
2.Ізденіс –ұйымдастыру
Кезеңі
3.Рефлексия
Балалар шеңбер жасап отырады да үнтаспадан құстардың сайраған дауыстарын тыңдату.
1.Слайд немесе плакат арқылы құстарды көрсету.Құстардың тіршілігі туралы әңгімелесу.
2.Жыл құстары және қыстап қалатын құстар туралы әңгімелесу.
Жыл құстарына жабайы үйрек,тырна,көкек,ұзақ,қарлығаш,қараторғай жатады.
Құстардың бір бөлігі қыста ұшып кетпей,сол жерде қыстап қалады.Оларды қыстап қалатын немес отырықшы құстар деп атайды.
Отырықшы құстарға:қарға,көгершін,торғай,көкшымшық,тоқылдақ т . б жатады.
Сергіту сәті:
Орнымыздан тұрайық,
Құстай қанат қағайық.
Бір отырып,біт тұрып,
Сәл тынығып алайық.
Әліппе-дәптермен жұмыс:
Суреттен өзіне таныс құстарды атату.
Д/о» Құстарды ата»
Шарты:суреттегі өзіне таныс құстарды ататып ,олар туралы әңгіме құрау.
Сабақты қорытындылау.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
1.Өзің білетін жыл құстарын ата.
2.Құстар немен қоректенеді?
3.Құстар не себепті жылы жаққа ұшып кетеді?
4.Құстар табиғатқа ,адамдарға қандай пайдасын тигізеді?
Бәрі бірге қайталайды.
Балалар тыңдайды
Өлең жолдарын тыңдайды,түсінеді. Балалар түсінгендерін айтып береді,сұрақтарға жауап береді.
Өлең мазмұнына қарай қимылдар жасайды.
Тапсырмаларды ынтамен орындайды
Дидактикалық ойынға балалар белсене қатысады.
Күтілетін нәтиже:
Білу керек:жыл құстары мен қыстап қалатын құстар туралы
Игеру керек:қыстап қалған құстарға қамқор бола білу.
Меңгеру керек:жыл құстары мен қтырықшы құстардың тіршілігіндегі айырмашылығын түсіну.
Күні:
Бөлімі:Экология негіздері
Тақырыбы :Жануарлардың қысқы тіршілігі
Мақсаты:
1.Ормандағы аңдардың қысқы тіршілігі,олардың қысқы табиғатқа бейімделуі туралы түсінік беру.
2.Балаларды аңдарды сипаттауға,салыстыра білуге жаттықтыру.
Сөздік жұмыс:қуыс,апан,ін,үйір.
2.Ізденіс –ұйымдастыру
Кезеңі
3.Рефлексия
Балалар шеңбер жасап тұрады да,өлең жолдарын әндетіп айтқызады.
Кел балалар күлейік,
Күлкіменен түлейік!
Күлкі көңіл ашады,
Күліп өмір сүрейік.
Тәрбиешінің әңгімесі:
-Жануарлардың қысқы тіршілігі туралы түсіндіреді.
-Қыс мезгілінде жануарлардың тіршіліктерінде біраз қиындықтар туындайды.Сондықтан кейбір жануарлар қысқы азық жинайды.Мысалы:тиін ағаштың қуысын мекен етеді.Тиінге ағаштармен тез өрмелеуге аяқтары көмектеседі.
Д /о«Дауысынан тап»
Шарты:үнтаспадан әртүрлі жануарлар дауыстарын тыңдатып,оларды атау.
Сергіту сәті:
Музыка әуенімен жануарлардың қимылын келтіріп билейді.Қоян сияқты секіреді,түлкі сияқты денелерін қимыл-қозғалысқа келтіреді.
Д/о» Жануарлар тіршілігі»
Сабақты қорытындылау.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
1.Жабайы аңдарды ата.
2.Қоян қыста қандай түске өзгереді?
Бәрі бірге қайталайды.
Балалар тыңдайды.
Серуенде табиғатты тамашалайды.
Өлең жолдарын тыңдайды,түсінеді.
Балалар түсінгендерін айтып береді,сұрақтарға жауап береді..
Өлең мазмұнына қарай қимылдар жасайды.
Тапсырмаларды ынтамен орындайды
Дидактикалық ойынға балалар белсене қатысады.
Күтілетін нәтиже:
Білу керек:ормандағы аңдардың қысқы тіршілігін ұғыну
Игеру керек:табиғатқа деген қызығушылығын білдіру.
Меңгеру керек:туған өлкенің жануарларын қамқорлыққа алу сезімін ояту.
Күні:
Бөлімі:Экология негіздері
Тақырыбы :Табиғат бұрышындағы тіршілік.(өсімдіктер мен жануарлар)
Мақсаты:
1.Табиғат бұрышындағы жануарлар мен өсімдіктер туралы
2.Табиғат бұрышындағы жануарлар тіршілігі туралы мағұлмат бере отырып,оларға қамқорлық жасау
Сөздік жұмыс:табиғат бұрышы,атжалман,қоректендіру.
2.Ізденіс –ұйымдастыру
Кезеңі
3.Рефлексия
Балалар шеңбер жасап тұрады да,өлең жолдарын әндетіп айтқызады.
Аспан түрді түндігін
Жерге сәуле жайылды.
Неткен ашық күн бүгін,
Қайырлы таң,қайырлы!
Тәрбиеші балабақша ,мектептегі табиғат мүйісі туралы мағлұмат береді:
-Табиғат бұрышы –балабақшада тірі хайуанаттар орналастырылған мүйіс.Мұнда өсімдіктердің түрлерін де өсіреді.Табиғат бұрышында аквариумда балықтар,торда үй қояндары ,кірпі, тасбақа ,тотықұс,атжалман ұстайды.
Сергіту сәті:
Біз гүлдерше өсеміз
Жапырағы жайқалған
Сабақтары салалы
Желмен бірге жайқалған
Әліппе-дәптермен жұмыс:
-Сурет бойынша әңгіме жүргізу.
Сабақты қорытындылау.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
1.Табиғат бұрышындағы өсімдіктер мен жануарларға қандай қамқорлық қажет?
2.Табиғат бұрышындағы өсімдіктер атын ата?
3.Аквариумдағы балықтарды қалай күтеді?
Бәрі бірге қайталайды.
Балалар тыңдайды.
Серуенде табиғатты тамашалайды.
Өлең жолдарын тыңдайды,түсінеді.
Балалар түсінгендерін айтып береді,сұрақтарға жауап береді.
Өлең мазмұнына қарай қимылдар жасайды.
Тапсырмаларды ынтамен орындайды
Күтілетін нәтиже:
Білу керек:жануарлар мен өсімдіктерге қамқорлық жасау.
Игеру керек:жануарлар мен өсімдіктер пайдасы.
Меңгеру керек:сурет бойынша әңгімелеп беруі.
Күні:
Бөлімі:Экология негіздері.
Тақырыбы:Көктемгі еңбек.
Мақсаты:
1.Үлкендердің еңбектері туралы балалардың түсініктерін әрі қарай дамыту.
2.Еңбексүйгіштікке баулу.
Сөздік жұмыс:егінші,малшы,диқан..
2.Ізденіс –ұйымдастыру
Кезеңі
3.Рефлексия
Балалар шеңбер жасап тұрады да,өлең жолдарын әндетіп айтқызады.
Аспан түрді түндігін
Жерге сәуле жайылды.
Неткен ашық күн бүгін,
Қайырлы таң,қайырлы!
Тәрбиешінің әңгімесі:
-Адам баласы еңбек арқылы дамып жетіледі.Еңбектің көптеген түрі бар,оның бірі-көктемгі еңбек.
Бағыттаушы сұрақтар қою:
1.Суретте не бейнеленген?
2.Адамдар немен айналысып жүр?
3.Не жинап жатыр?
Сергіту сәті:
Орнымыздан тұрайық,
Құстай қанат қағайық.
Бір отырып,бір тұрып,
Сәл тынығып алайық.
Әліппе-дәптермен жұмыс:
Тапсырма:
Еңбек туралы мақалды қайталау.
Дала,бақша бөлме гүлдерін атау.
Д/о» Кім болам?»
Шарты:балаларға болашақта қандай мамандық иелері болатындығын әңгімелету.
Сабақты қорытындылау.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
1.Қандай көктемгі еңбек түрлерін білесіңдер?
2.Жақсы мамандық иесі болу үшін не істеу керек?
Бәрі бірге қайталайды.
Балалар тыңдайды.
Өлең жолдарын тыңдайды,түсінеді.
Балалар түсінгендерін айтып береді,сұрақтарға жауап береді.
Өлең мазмұнына қарай қимылдар жасайды.
Тапсырмаларды ынтамен орындайды
Дидактикалық ойынға балалар белсене қатысады.
Күтілетін нәтиже:
Білу керек:көктемгі еңбек түрлерін білу.
Игеру керек:табиғат қорғау жұмыстарының қажет екенін түсінеді.
Меңгеру керек:сурет бойынша әңгімелеп беруі.
Күні:
Бөлімі:Экология негіздері.
Тақырыбы :Құстар-біздің досымыз.
Мақсаты:
1.Құстар және олардың көктемдегі тіршілігі,табиғатқа келтіретін пайдасы туралы түсінік қалыптастыру.
2.Құстарға қамқорлық жасауға баулу.
Сөздік жұмыс:қарлығаш,тоқылдақ,балапан,торғай.
2.Ізденіс –ұйымдастыру
Кезеңі
3.Рефлексия
Балалар шеңбер жасап тұрады да,өлең жолдарын әндетіп айтқызады.
Аспан түрді түндігін
Жерге сәуле жайылды.
Неткен ашық күн бүгін,
Қайырлы таң,қайырлы!
Оқу іс-әрекет алдында балалармен бірге балабақша ауласына мақсатты серуенге шығу.Серуенде балалар назарын жыл мезгіліне көктемге байланысты табиғаттағы құбылыстарды,өзгерістерді байқауға аудару.
С.Көбеевің «Құстың ұясы» деген әңгімесін оқып беру.
Сергіту сәті:
Орнымыздан тұрайық,
Құстай қанат қағайық.
Бір отырып,біт тұрып,
Сәл тынығып алайық.
Әліппе-дәптермен жұмыс:
-Суреттегі құстар жөнінде әңгімелету.
-Құстар туралы мақалдарды оқып, мағынасын ашу.
-жұмбақ жасыру
Көлдің көркі сәні екен,
Ұшқанда сазды әні екен.
Ақындар оны мақтаған,
Адамдар қорғап ақтаған.
(аққу)
Д/о» Бұл қандай құс?»
Шарты:ерекшеліктеріне қарай құстарды сипаттап айтуға үйрету және оларды ажырата білу.
Сабақты қорытындылау.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
1.Қандай құстар адамға жақын жүреді?
2.Құстар немен қоректенеді?
Бәрі бірге қайталайды.
Балалар тыңдайды.
Серуенде табиғатты тамашалайды.
Өлең жолдарын тыңдайды,түсінеді.
Балалар түсінгендерін айтып береді,сұрақтарға жауап береді.
Өлең мазмұнына қарай қимылдар жасайды.
Тапсырмаларды ынтамен орындайды
Дидактикалық ойынға балалар белсене қатысады.
Күтілетін нәтиже:
Білу керек:құстар туралы түсініктерін молайту.
Игеру керек:құстардың пайдасы туралы.
Меңгеру керек:сурет бойынша әңгімелеп беруі.
Күні:
Бөлімі:
Тақырыбы :Экологиялық соқпақ
Мақсаты:Балабақша ауласындағы экологиялық соқпақ туралы түсініктерін қалыптастыру.
2.Сурет бойынша әңгімелеу арқылы зейіндерін ,есте сақтау қабілеттерін арттыру
3.Балалардың танымдық ,эстетикалық сауықтыру іс-әрекеттерін дамыту.
Сөздік жұмыс:экологиялық соқпақ
2.Ізденіс –ұйымдастыру
Кезеңі
3.Рефлексия
Балалар шеңбер жасап тұрады.
Кел, балалар күлейік
Күлкіменен түлейік
Күлкі көңіл ашады,
Күліп өмір сүрейік.
Жаңа тақырып:
-Біз табиғатты неге сүйеміз?
-Демалуға барғанда қандай жағдайда есте сақтаған жөн.
Д/о:»Саяхат»
Шарты:Әр түрлі бөліктерді орын-орнына қойып берілген бейнені алады.
Дәптермен жұмыс
Ә.Дүйсенбиевтің»Жарық жыры» туындысымен таныстыру.
Сергіту сәті
Тербеледі ағаштар
алдымнан жел еседі.
Кіп-кішкентай ағаштар
Үп-үлкен боп өседі.
Сабақты қорытындылау
Сұрақ-жауап ,көрнекілік әдісі арқылы сабақты қорытындылау.
Балалар өлең жолдарын айтады,тілектерін білдіреді.
Балалар сұрақтарға толық жауап беріп отырады.
Балалар жұмысқа кіріседі.
Қимыл-қозғалыспен жасайды.
Дидактикалық ойынға белсене араласады.
Күтілетін нәтиже:
Білу керек:шартты белгілерді білу
Игеру керек:әңгімелеп айтуды игеру.
Меңгеру керек: эстетикалық сауықтыру шараларын меңгеру.
