Балабақшадағы музыкалық ойындар

 
Балабақшадағы музыкалық ойындар
Музыкалық үй
Мақсаты: Музыканың түрлерін ажырату қабілетін арттыру.
Көрнекіліктер: Төрт ашпалы терезелердің ішінде музыканың түрлері бейнеленген суреттер.
Шарты: Үйдің суреті және терезелері ашпалы болуы керек. Терезені ашқанда музыканың түрлеріне байланысты би, ән,марш,күй суреттері бар.
Балалар музыканы тыңдай отыра, түрін анықтап, арнайы терезені ашса. сол бала жеңімпаз атанады.
Ойынның ұзақтылығы 5-7 минут.
Түлкі мен қаздар
Мақсаты: Кейіпкер роліне еніп,музыкалық дыбыстарды мәнерлеу құралдарын жетілдіру.
Көрнекіліктер:Түлкінің, қаздың бет пердесі.
Ойынның шарты:Түлкінің бет пердесін киген бала әндете, музыка әуеніне сай билей қазға келеді. Қаз бейнесіне енген бала, әндете жауап береді. Түлкі қазды қуады. Ұсталған қаз әнмен, тақпақпен айыбын өтейді.
Түлкі: -Қаңқ,қаңқ қалың қаз,
Ұстап жеймін қарным аш!
Қаздар: -Қой,қой түлкі,сұм түлкі,
Балапандар әлі жас!
Шортан
Мақсаты: Музыка әуенімен еркін билеуге баулу.
Көрнекіліктер: Шортан мен кішкентай балықтардың бет пердесі.
Шарты: Шеңбер құрып тұрған балалар — аквариумдағы тастар.Үлкен балық — шортан тастардың арасымен, кішкентай балықтарды қуалайды.Кішкенетай балықтар:бул-бул-бул деп әндететіп қашады. Ұсталған балық тақпақ немесе ән орындайды.
тШар ұшты!
Мақсаты:Шеңбер жасап тұруға үйрету.
Көрнекіліктер:үнтаспа
Шарты: Балалар шенбер жасап шардың үлкендігін, пішінін көрсетеді.
«Шар үрлейміз!»-деген бұйрыққа балалар ортаға жиналып, аузымен үрлей отырып шеңбер құрастырады.
«Шар ұшты!»-дегенде музыка ырғағымен шеңбер жасап айналады.
Барабан соғылғанда балалар шардын жарылғаның қолдарын босатып жібереді. Осы шартты орындай алмаған бала ән немесе тақпақ айтып, би билеп айыбын төлейді.
Жоғарғы және төменгі дыбысты тап
Мақсаты:Музыка лық дыбыстардың төмен,жоғарылығын ажыратуға үйрену.
Көрнекіліктер: Суретті карточкалар:үйрек-балапан, аю-қонжық, қоян-көжек, жылқы-құлын т.б.
Шарты:Әрбір карточкамен жеке жұмыс. Ре (төмен дыбысты естігінде карточкадағы сол дөңгелекті жабу.) Ля(жоғарғы дыбыс) жануардың баласын көрсету керек.
Мысық пен тышқан
Мақсаты: Мысық пен тышқандар бейнесін көрсету,әртістік қабілетін арттыру.
Көрнекіліктер: Мысық пен тышқанның бет пердесі.
Шарты: Мысық орындыққа отырып ұйықтап жатады.Тышқандар мысықтың үйіне келіп билеп, асыр салып ойнайды. Мысық ұйқыдан оянғанда, тышқандар қаша жөнеледі.Ұсталған тышқан айыбын әнмен өтейді.
Ырғақты қайтала
Мақсаты: Аспапты тембірлік үнінен тануға үйрету. Көрнекіліктер: Аккордеон, металлофон, қоңырау, үшбұрыш, ағаш қасықтар.
Шарты: Екі бала бір-біріне арқасымен тұрады. Алдарында бірдей аспаптар қойылады.Бірінші бала таныс әннің ырғағын аспапта ойнайды, екінші бала дәл сол аспапта ырғақты қайталайды. Бала дұрыс тауып ойнаса, балалар шапалақтайды.
Музыкалық жұмбақ
Мақсаты:Қатты,ақырын дыбысты сезіну қабілеттерін жетілдіру. Көрнекіліктер: Аккордеон, металлофон, қоңырау, үшбұрыш, ағаш қасықтар.
Шарты: Бір бала сыртқа шығады, екінші бала ойыншықты жасырады. Сырттағы бала кіріп, ойыншықты іздей бастайды. Бала ойыншыққа жақындаса қатты шапалақпен белгі береміз, жасырылған жерлен алыс жүрсе ақырын шапалақтаймыз.
Көжекті ұстаңдар
Мақсаты: Еркін,шығармашылықпен би қабілеттерін жетілдіру.
Көрнекіліктер: Қоянның бет пердесі.
Шарты: Бет перде киген бала музыка әуенімен билейді. Барлық бала қоянның биіне ілесе қайталайды. Көжек биін аяқтап
шеңберден қашып шығуы тиіс. Кім көжекті ұстаса, сол биші көжек атанады.
Көңілді оркестр
Мақсаты: Балаларды аспаппен әуенді сүйемелдеуге үйрету.Шығармашылық қабілетін дамыту.
Көрнекіліктер: Түрлі музыкалық аспаптар.
Шарты: Шеңберде тұрған балалар аспаптармен әуенді сүйемелдейді.Ортада әуеннің ұзақтылығын қол қимылымен көрсетіп тұрған дирижер бала болады.Әуеннің ауысымына қарай,балалар маршпен жүреді.Аяқтың ұшымен жүреді. Жеңіл секіре жүреді. Музыка әуені тоқтағанда,аспапты балалар ала қояды. Аспап ала алмаған бала дирижер болады.
Аспапты үнінен тап
Мақсаты: Есту қабілетін дамытып,аспаптарды үнінен ажырату қабілетін арттыру.
Көрнекіліктер: Аккордеон, металлофон, қоңырау, үшбұрыш, ағаш қасықтар,домбыра..т.б.
Шарты: Шымылдықтың артындағы бала өзіне ұнаған аспабын ойнайды. Аспапты үнінен кім тапса,сол жеңімпаз болады.
Әнді тап
Мақсаты: Әуенінен танып әннің атын атау, немесе әнді жалғастыру керек.
Шарты: Әуен фортепианодан ойналады.Әнді әуенінен дұрыс тапқан бала қол көтереді.Әннің атын айтады,немесе әнді шумағымен орындап келеді.
Сылдырмақ пен бубен
Мақсаты:Балалардың тыңдау ынтасын дамыту.
Шарты: Сылдырмақтың дыбысына балалар шеңбермен аяқтың ұшымен жүреді. Бубеннің дауысы естілгенде,балалар отыра қалуы керек.
Жоғалған аспап
Мақсаты: Аспаптардың атауын есте сақтауға,түрінен ажыратуға үйрету.
Шарты:Металлафон,сырнай,дауылпаз,үшбұрыш,домбыра,сылдырмақтар…т.б.үстел үстінде тұрады.Балалар көзін жұмады.Осы кезде
Бір бала бір аспапты жасырады. Көздерін жұмған балалар көзін ашып,жоғалған аспапты атауы керек.
Сағат
Мақсаты: Әуенді әуенінен танып білуге үйрету. Есту сезімін тәрбиелеу.
Көрнекіліктер: Сағат тілі ортасында орналасқан ,шеңбер бойымен әннің мазмұнына сай суреттері бар карточка.
Шарты: Әнді әуенінен дұрыс тапқан бала, арнайы әннің мазмұнына сай суретке апарып қояды.
Әуенді әрле
Мақсаты:Әуенді тыңдай білуге үйрету.Ырғақтылық сезімін тәрбиелеу.
Көрнекіліктер: Музыкалық аспаптар.
Шарты: Балаларға таныс ән немесе вокалды әуен қойылады.Бала әуенді тыңдай отырып мінезін суреттеуі тиіс.Тыңдалатын ән жыл әр –түрлі тақырыпта болуы мүмкін.
Қайтала
Мақсаты:Есту қабілетін, ынтасын тәрбиелеу.
Көрнекіліктер: Музыкалық аспаптар.
Шарты: Ырғақты жетекші шапалақпен ,немесе аспаппен соғады.Бала сол ырғақты қайталауы керек. Ырғақ әр-түрлі болуы мүмкін.
Музыкалық лото
Мақсаты: Музыкалық дыбыстардың жоғары,төменділігін ажырату.
Көрнекіліктер: Нота жолы, түрлі-түсті нота дөңгелекшелері, металлафон.
Шарты: Бір бала металлафонда дыбыстарды соғады. Ал, балалар нота жолына естіген дыбыстар жуан болса, төменгі жолға,жіңішке дыбысты естісе, жоғарғы сызыққа қояды.
Бізге келген қонақтар
Мақсаты: Кейіпкердің мінезіне сай,әуенді ажырата білуге үйрету.
Көрнекіліктер: Аңның, құстың,қоянның бет пердесі.
Шарты: Алдын ала бір бала шымылдықтың артына барып,аңның немесе құстың бет пердесін киеді.Ал 3-4 бала аспаптарды алдына қойып, келген қонақтың мінезіне сай, аспапты соғады.Аю келсе- жуан дыбыстар, қоян келсе-секіртпелі дыбыстар,торғай келсе-жіңішке дыбыстарды соғу керек.
Ойыншықтың әуенін тап
Мақсаты: Кейіпкердің бейнелі әуенінен тану. Есту сезіміндамыту.
Шарты: Баланың алдына бірнеше ойыншықтар қойылады.
Музыка әуенін тыңдау немесе фортепианодан тыңдау.Әннің мінезіне қарай,бала ойыншықты таңдап алады да,бала неліктен осы ойыншықты алғанын айтып беруі керек.
Құстың даусын тап
Мақсаты: Музыкадағы жоғарғы және төменгі дыбыстарды ажырату, есту сезімін тәрбилеу.
Көрнекіліктер:үлкен,кіші құстардың суреті.
Шарты:Құстардың суреті балаларға үлестіріліп беріледі. Ку-ку деп құстар сияқты әндетеміз.Үлкен құстар- жуан әндетеді,кішкентай құстар -жіңішке дыбыста әндетеді.
Бірінші дыбыс, соңғы дыбыс
Мақсаты: Есту қабілетін дамытып,дыбыстың дұрыс айтылуына көмектеседі.
Шарты: 1-бала ду-у-у соза әндетеді,екінші бала қай дыбыстың созылғанын айтып беруі тиіс.
Біз қайда бардық, не көрдік?
Мақсаты: Буындап әндету ерекшеліктеріне үйрету.
Шарты: Жетекші әнмен сұрақ қояды.Балалар әндете жауап береді.
-Біз орманға бардық , не көрдік ?
-Аю,қоян,түлкі,қасқыр .. т.б.
-Біз циркке бардық , не көрдік?
Көңілді музыканттар
Мақсаты: Дыбыстарды дұрыс айту қабілеттерін жетілдіру.
Шарты:Аспаптарды үнін әндете отырып, аспапты ұстау ,ойнау ерекшелігін көрсету керек.
Домбыраны қолға алып,
Ән айтамыз толғанып.
Дан-диги-дан.
Қобыз аспап киелі,
Оны бәрі сүйеді.
Пара-ри,пара-ри.
Сыбызғыны үрлейміз,
Жалқаулықты білмейміз.
Ду-ду-ду.
Трам-та соқса барабан,
Қызыға жұрт қараған.
Трам-та-та.
Мысықай анасын қалай тауып алды?
Мақсаты: Әртістік,шығармашылық қабілеттерін дамыту. Эмоционалдық мінезін тәрбиелеу.
Шарты: Мысықай анасынан адасып қалады.
Мысықай анасын іздеп жолға шығады.Келе жатып,әтешті көреді.
-Сен менің анамсың ба? Деп сұрайды.
Әтеш: -Ку-ка-ре-ку. Мен сенің анаң емеспін, дейді.
Мысықай ешкіге келеді.
-Сен менің анамсың ба? Деп сұрайды.
Ешкі: — Ме-ме-ме. Мен сенің анаң емеспін, дейді. Мысықай сиырға келеді.
-Сен менің анамсың ба? Деп сұрайды.
Сиыр: -Мө-мө-мө. Мен сенің анаң емеспін, дейдІ.
Мысықай анасын таба алмай, мұңайып келе жатқанда,
-Мияу-мияу…деген дауысты естіді. Мысықай қуанып,міне менің анам депанасын құшақтады.
Жіп орау
Мақсаты: Шапшаңдылыққа, әуеннің аяқталуын сезіне білуге үйрету.
Көрнекіліктер:Түрлі түсті жіптер.
Шарты: 2 топтан 2-бала шығады.Түрлі-түсті тарқатылған жіпті көңілді әуенмен орай бастайды. Музыка аяқталғанда қай баланыңжібі көп оралса,сол бала жеңімпаз атанады.
Ырғақты дәл қайтала!
Ойынның мақсаты:Музыкалық аспапты тыңдауға ынтасын тәрбиелеу.
Ойын құралдары:аспаптар
Ойынның шарты:Бір бала шымылдықтың артында тұрып,аспаппен ырғақты соғады.Ал екінші бала ырғақты қайталайды.Ырғақты дұрыс қайталаған бала жеңімпаз атанады.
Ән салған кім?
Мақсаты: Ән салған баланы даусынан тану қабілетін байқау,есту қабілетін дамыту.
Көрнекіліктер: аспаптар
Шарты: Бір бала шымылдықтың артында тұрады,ал екінші бала ән орындайды. Шымылдықтың артындағы бала
ән салған баланы даусынан танып,есімін атап беруі керек.
Аспаптарды топтастыру
Мақсаты: Аспаптарды тани,топтастыра білуге үйрету.
Көрнекіліктер:ойыншықтар,аспаптар соқпалы, үрлемелі,шертпелі.
Шарты: Ойыншықтар мен аспаптар үстел үстіне қойылады.Балалар үш топқа бөлінеді де, аспаптарды топтастырып қоюы керек.
Қақпан
Мақсаты: Байқампаздылыққа,ептілікке баулу.
Көрнекіліктер. 3-4 аңдардың бет пердесі.
Шарты: Балалар шеңбермен қол ұстаса «Қақпан» болып,музвка әуенімен жүреді. Ал аңдар осы шеңбер бойымен ішіне кіріп, сыртына шығып еркін билеп жүреді.Музыка аяқталғанда шеңбер жасап тұрған балалар отыра қалады. Шеңбер ішінде қалған бала айыбын ән орындап өтеуі тиіс.
Досыңа бер
Мақсаты: Достыққа,шапшаңдылыққа баулу.
Көрнекіліктер: аспап,сылдырмақ.
Шарты: Шеңберде тұрған балалар шеңбер бойымен бір-біріне сылдырмақты береді.Музыка әуені тоқтағанда сылдырмақ қай баланың қолында қалса,сол бала ойыннан шығады.
Жемістер мен көкөністер
Мақсаты: Жемістерді көкөністерден ажыратуға үйрету.Музыка ауысымын сезінуге, түрлерін ажыратуға үйрету.
Көрнекіліктер: Жемістер мен көкөністердің бет пердесі.
Шарты: Музыка әуенінің ауысымына қарай жемістер мен көкөністердің бет пердесін киген балалар шеңбер бойымен билеп жүреді. Музыка әуені тоқтағанда жемістер, көкөністер болып екі топқа бөлініп тұра қалады.
Жаңа–жылдық әзіл ойын
Мақсаты:Шапшаңдылыққа,байқампаздыққа тәрбиелеу.
Шығармашылық қабілетін арттырады.
Шарты:
Шеңберде тұрған балалар Аяз атаға әнді орындай отырып, дене мүшелерін көрсетеді.Соңында Аяз ата: –Мені мазақ етесіңдер ме деп балаларды ұстап алады. Ұсталған бала өз өнерін көрсетеді.
1. Біздің Аяз атаның,
Аппақ екен шапаны.
Ха-ха-ха,хи-хи-хи.
Аппақ екен шапаны.
2. Біздің Аяз атаның,
Ұзын екен сақалы.
Ха-ха-ха,хи-хи-хи.
Ұзын екен сақалы.
3. Біздің Аяз атаның
Қызыл екен мұрыны.
Ха-ха-ха,хи-хи-хи.
Қызыл екен мұрыны
 

Балалардыңвокалдықәнайтуқабілеттерінжетілдіру

Мектепке дейінгі балалардың вокалды ән орындау қабілеттерін жетілдірудегі негізгі бөлімдер:
1.Вокалды қойылым
Мектепке дейінгі баланы ән айтуға үйреткенде ең бірінші дұрыс отыруына, бастың тұлғасын дұрыс ұстануына, ауыз қуысының дұрыс ашылуына көңіл бөлемін.
Дұрыс отыру қалпын сақтасақ, балалардың дем алу диаграммасы дамиды. Ән айтқанда ерінді сәл жымия ұстану керек. Әнді жаттау кезеңінде отырғызып жаттаған дұрыс. Басты тік ұстап, мойнын созбай еш кедергісіз отырамыз. Ән орындағанда ……..
Жатталған әндерді тұрып орындаған абзал. Тұрып ән салғанда балалар екі қолын жанына қойып, басын түзу ұстайды. Екі қолды беліне қойып ән айтуға болмайды.
Вокалды қойылым бұл ашық, таза, еш кедергісіз, мәнерлі ән орындау үшін, дұрыс қалыпты сақтау.
2. Дыбыс құрау
Балалар өзіндік жоғары, ашық дауыспен ән шырқайды. Әнді айғайсыз, қысылмай орындауы керек. Дұрыс дыбыс шығару үшін дауыс аппаратымен өте нақты жұмыс жасалуы тиіс. Олар: астыңғы жақ пен ерін, жұмсақ кішкене тіл.
Әр балаға өзінің қалыпты ашық дауысымен ән орындап, айғайсыз, соза ән орындауға үйретемін. Ән айту кезінде астыңғы жақты түсіріп, ауызды толық ашу керек. Дыбыстың дұрыс шығуына кішкентай тілдің жұмсақ төбесі көмектеседі.
Дыбыс құрауда В.В Емельяновтың артикуляцилық жаттығуларын ойын түрінде ұйымдастырамын.
Мысалы: Орманда бір қоян келе жатып сәбізін жоғалтып алды. Ол сәбізін табу үшін,ағаштардың маңына барып мұрнымен иіскей жөнелді. Кәне, қоян қалай сәбізін тауып алды? (иіскеу)
Тілмен жаттығу (тілдің ұшын тістеу,тілді оң және сол жақ тістермен кезек басу, тілді таңдайға тигізу, тілді алға созу, тіл астын көрсету.т.б
Ерінмен жаттығу (еріннің үстін және астын тістеу,ерінді алға бүрістіру, көңілді кейіпке ену,астыңғы ерінді түсіру- көңілсіз кейіпке ену.тб
Артикуляциялық жаттығулар балаларға өте қызықты және түсінікті.
Артикуляциялық жаттығулардан соң, интонация-фонетикалық жаттығуларды орындаймыз.
Бұл жаттығу әсіресе, балалардың тіл шорқақтығын жойып, дауысты дауыссыз дыбыстарды дұрыс айта алуына көмектеседі.
Дауысты дыбыстарды әндеткенде келесі дауысты дыбысқа кедергісіз, жайлы әндете қосылуы тиіс.(уууаааооо). Сонымен қатар (у) жиі қолданылуы тиіс.
.Дикция
Дикция — бұл берілген шығарманың әрбір сөзінің анық, мәнерлі дыбысталуы.Ән орындауда бұл бір үлкен орын алады.
Сөйлеу тілімен ән айтудағы дикцияның айырмасы өте зор. Дикцияның дұрыс болуы үшін, қысқа, ұзақ дыбысталу ән қайырымдарын орындаймыз. Көптеген ғалымдар әннің әрбір сөзінің әуенге үйлесімді, дұрыс орындалуында дикцияның орны ерекше екенін атап өткен. 20 ғасырда Гарсиа Мануэль Родригес дикцияны дұрыс сақтаудың жолдары әрбір дауысты дыбысты ашық айту дей келе, дауыссыз дыбыстарды баяу, нәзік орындау керектігін айтқан.
Дауыстың дұрыс орындалу әдісінің негізін салушы Михаил Иванович Глинко: әнді дұрыс орындауға үйретудің тиімді жолы нота дыбыстары деген.
Сонымен қатар, әнді дұрыс дикциямен орындауда әр халықтың өзіне тән тілдегі заңдылықтары да ескеріледі. Олар: екпінді дұрыс қою, орфоэпия (дауысты, дауыссыз дыбыстардың айтылуы) және ойдың тиянақтылығын жеткізе білу ерекшеліктері.
Мысалы:
Тоқ- тоқ,тоқылдақ,
Жерден тары шоқып ап,
Тоқылдайды тоқылдақ,
Тоқ-тоқ-тоқ.
Ахау,егигай,
Ән сал бозторғай,
Біз әніңді үйреніп,
Күнде ән сап жүрейік.
4.Дұрыс дем алу
Музыкалық сабақтарда дем алу жаттығулары жүргізілмейді. Дем алу ән айту кезінде қалыптасады. Дем алу ән айтардың алдында жүргізіледі және музыкалық шумақтан кейін жүргізіледі. Сөз ортасында дем алу жүргізілмейді.
Мысалы:
Біз көңілді балалармыз,
Бір орында тұрмаймыз.
Ля-ля-ля. 2-рет
Дем алу бір жолдан кейін жүргізіледі және ән шумағы жайлы, әрі асықпай орындалуы керек.
Біз сабырлы балалармыз,
Біз апайды тыңдаймыз.
Ля-ля-ля.
5.Интонация тазалығы.
Әрбір адамның есту сезімінен басқа, музыкалық қабілеттің болуы міндетті.
Музыкалық есту қабілеті, ол әр дыбысты дұрыс қабылдау, жоғары, төмен дыбыстарды ажыратуы, естуі, әуенді есте сақтауы. Музыкалық есту қабілетін сақтау және дамыту керек.
Вокалдық жаттығулардың түрлері жеңіл, түсінікті, әрі қысқа болуы керек (га-га, ду-ду, ко-ко, ля-ля) буындармен аяқталуы өте маңызды. Интонация тазалығын дамыту үшін ең алдымен баланың жас ерекшелігіне сай дем алуға оңай, баланың дауыс диапазонына лайық ән таңдалып алынады.
Лағым
Шөре-шөре, лағым,
Тентек болма, шырағым,
Секектеме, деміңді ал,
Селтеңдемей құлағың.
Тырналар
Аспан ашық, дала кең,
Кел, қоныңдар тырналар.
Мен сендерге жем берем,
Дос болайық, тырналар
Трау-трау-трау-трау!
Аралар
Арамыз, біз арамыз,
Әнге салып барамыз.
Жу-жу-жу-жу-жу-жу.
Қызыл, жасыл гүлдерден,
Балды сорып аламыз.
Жу-жу-жу-жу-жу-жу.
Көкек
Ағашта биік,
Бір құсты көрдік.
Сайрайды сол құс,
Сайрайды талмай.
Кө-кек,кө-кек,
Аты оның содан,
Атанған кө-кек.
Ән орындау
Балалардың музыкалық қабілетін дамытуда ән орындау ерекше орын алады. Мектепке дейінгі балалардың музыкалық тәрбиесін дамытушы құрал — ән орындау. Ән орындау балалардың жанына жақын, әрі тиімді. Баланың ән орындау қабілетінің даму табиғатын, дауысы мен есту сезімін зерттеген Николай Афанасевич Метлов өз еңбегінде балаларға вокалдық жаттығулардың, көрнекі ойын құралдарын, халық әндерін, түрлі дауыс дыбыстарына байланысты қысқа ән қайырымдарын қолдана отырып, үлкен жетістікке жеткен. Өз еңбегінде ең алдымен балалардың ынтасын музыкалық метроритмді қабылдауына көңіл аударған. Әнді қабылдаудың тиімді жолы шапалақпен, саусақ басын тигізіп, тізені соғып, аяқ топылдатып әуеннің ырғағын соғу тиімді деп тұжырымдаған. Вокалды ән орындау бөлімінде кеңінен пайдаланатын әдістердің бірі «Іштей әндету»
Бұл әдіс балалардың әуенді іштей сезініп, зейінін тұрақтандыруға көмектеседі.
Сондықтан, өз тәжірбиемде ұлттық ән орындау ерекшеліктерін ескере отырып, балалардың дауысымен есту қабілеттерін дамытуға арналған қысқа ән жаттығуларын топтастырдым.
Ән орындау арқылы балалар ішкі ой-күйзелісіне түсіп, әннің әуеніне сай, қиялы, сезімі дамиды.
Әнді орындаушыдан әннің әуенін естігеннен гөрі, дауыс әуенін естіген өте тиімді. Балаларбірден дауыс әуенінен әнді қабылдап, ой түйсігінде сақтайды.
Адамның дауыс құралы өзінше бір күрделі жүйе. Дем алу жолдары – дауыс құралының бір бөлшегі болып табылады.
Олар өкпе, дауыс дірілін көрсететін дауыс шымылдығы, жақтың ашылу, жабылу бұлшық еттері, барлық дауыс шығару құралдары бір-бірімен өте тығыз байланысты. Ән орындау кезінде осы аталған дауыс құралдары жұмыс жасап тұрады. Баланың дауыс құралдары, ересек адамдарға қарағанда, әлдеқайда нәзік және үнемі даму үстінде болады. Сондықтанда, үнемі әдемі, нәзік бала дауысына қорғаныш керек.
Осыған орай, мектепке дейінгі балаларды вокалды ән орындау ерекшеліктеріне үйретіп, қазіргі заман талабына сай, дауысы ашық, кішкентай жұлдызшаларды музыкалық тәрбиеге баулып жүрмін.

Ән: «Қазақстан»
Қарт алатау
Бұлтты құшқан
Көгінде «Ту»
Зулап ұшқан,
Менің жерім
Туған елім
Күн сәулелі — Қазақстан — 2 рет
Күн елісің
Күлімдеген
Гүлі берен,
Мейірбанды
Ізгі жанды
Туған елім — Қазақстан — 2 рет
Жерін
Ескен майда,
Толқындаған,
Егін жайда,
Далам менің
Анам менің
Туған елім – Қазақстан – 2 рет
 Ән: «Отан»
1. Отан – таңның арайы
Күн нұрынан тараған
Отан – бақыт сарайы
Ел қызығып қараған
Қайырмасы: Ән сыйлаған жер көктем
Отан – біздің жыр – көктем
Отан бізді тербеткен
Отанымда ер жеткен
2. Отан тынық түндегі
Өшпес жарық жұлдыздар
Отан — әрбір үйдегі
Шат көңілді ұл-қыздар.
Қайырмасы: Ән сыйлаған жер көктем
Отан – біздің жыр – көктем
Отан бізді тербеткен
Отанымда ер жеткен
 Елтаңбасы елімнің
1. Елтаңбасы елімнің,
Неткен әйбәт, әдемі!
Тұнығындай көңілдің,
Ортада аспан әлемі.
Қайырмасы: Құт-береке шаңырақ,
Орын алған ол төрден
Қанатты қос арғымақ
Екі жақтан көмкерген.
2. Тәуелсіздік жолында
Талай-талай тер тамған.
Билігім өз қолымда.
Еркіндігім- Елтаңбам!
Қайырмасы:
Құт-береке шаңырақ,
Орын алған ол төрден
Қанатты қос арғымақ
Екі жақтан көмкерген.
ӘНІ САЗГЕР ДАБЫЛ ОМАРОВТІКІ