Агрессиялы мінезі бар балалармен жүргізілетін психологиялық ойындар

26 .04. 2017 ж
Тренинг элементтері бар семинар
(Жас мамандарға арналған)

Тақырыбы:«Агрессиялы мінезі бар балалармен жүргізілетін
психологиялық ойындар»
Мақсаты:
1) Агрессия туралы түсінік беру.
2) Педагогтарды агрессиялы және шамадан тыс белсенді (гиперактивті) балаларды түзету мақсатында ойналатын психологиялық ойын түрлерімен таныстырып,өткізу жолдарын үйрету.
3) Балабақша педагогтарына агрессиялы және шамадан тыс белсенді (гиперактивті) балалармен жұмыс жасау барысына ашуды шығару жолдары туралы кеңес
беру.
4) Педагогтарды сергіту,психологиялық ахуалын көтеру.
Барысы:
Ұйымдастыру.
Психолог: Құрметті тәрбиешілер өз қызметтерін аянбай, алаңсыз жүргізуіне ұшқыр ой, алғыр зейін, ашық көз, ояу көкірек керек екені даусыз. Сергек қимылмен, ширақ оймен, сезімтал жүрекпен адал еңбек ететін, олардың зерделеріндегі ойларынан түйін алу.Бүгінгі мақсат-агрессиялы мінезі бар балаларға ұснылытын ойындармен танысу. Ендеше сіздерге сәттілік тілей отырып, тренинг элементтері бар семинарымызды бастаймыз.
1.«Ойын –
бұл өмір сүруге шабыты»
Астрид Линдгрен
2.Шағын лекция:
Ойын – барлық тірі жандарды оқытудың ең көне және жан-жақты формасы. Бұл жинақта ойындар әлеуметтендіру сипатта жинақталған.
қоғамдық құндылықты және мөлшерлі қатынас арқылы,
қоршаған ортаға адаптацияландыру,
өзін-өзі регуляциялау (бақылау),
қарым – қатынасқа тәрбиелеу,
психотерапия,
релаксация.
Оған туа біткен бүкіл белсенділікті бала, өзінің ойына салады. Бала ойын барысында дамиды, көптен ешкімге күмән келтірмейді, мақұлдайды. Белгілі балалар дәрігері, педагог Е. А. Аркин бұл қызмет түрін «психикалық дәрумен», ал психолог С. Л. Рубенштейн – ойында барлық жеке адам өмірінің психалогиялық беталысының қалыптасуын белгілеген.
 
  Ойын – қуаныш пен қанағаттану, егер де ол жұмыспен, еңбекпен алмастырса, тынығу мен жұмсалған күшті орнына қайта келтіруге әкеледі.

3.«Досқа-дос» сәлемдесу ойыны:
Қазір біз сендермен ойын ойнаймыз, қимылды тез жасауларың керек. «Бастаймыз» деген белгі берілгенде, мен қалай амандасу керек екенін айтамын, сонда сендер бір-бірлеріңмен тез-тез амандасасыңдар. Әр адаммен әртүрлі амандасасыңдар. Сонымен, көзбен… қолмен… иықпен… құлақпен… тіземен… иекпен… өкшемен… арқамен. .«Досқа-дос»дегенде қаптлыңдағы адамға бұрылып ,айтқан сөз бойынша амандасады,қайта «досқа-дос»дегенде қайта шеңбер құрады.Осылай алма кезек жалғаса береді.
4.Шағын лекция:

4.1Бүгінгі таңдағы ауқымды және өзекті мәселенің бірі – ерте жаста бала бойындағы мінез көрінісінде агрессияның қалыптаса бастауы. Балаға әртүлі жағдайларда ушыққан агрессия көрінісін ыңғайлы түрде дұрыс сыртқа шығару жолдарын үйрету қажеттігі ересектер үшін күрделі мәселе.Баланы қоршаған, оның тәрбиесімен айналысатын ересектермен көбірек жұмыс жасалынуы қажет, сонда психокоррекцияның нәтижесі тиімдірек. Балаға, агрессияны (кері әсерді) затқа ауыстыру жолдарын әрдайым үйретіп отыру қажет.
4.2.Агрессивтілік (қызбалық) –адамның басқа адамдарға, жануарларға және қоршаған өмірге қатынасында өшпенділік жағдайында көрінетін мінездің ерешеліктері. Агрессивтілік әрекеттер моральдық және заңды сипаттармен түсіндірілмейді, ешқандай обьективті себептерсіз туындайтын өшпенділік, көбінесе өзін қорғау немесе басқа адамдарды қорғауда қажеттілікке айналады.

5.І. «Наполеонның тұрысы» жаттығуы
Мақсаты. Балалардың бойындағы агрессияны анықтау.
Нұсқау: Жүргізуші балаларға Напалеон кейпінде тұруды ұсынады. Өзі көрсетеді, содан кейін балалар қайталап жасауы керек. Сол арқылы балалардың зейінін тұрақтандырамыз.

6.ІІ. «Қызыл, сары, ақ қолдар» жаттығуы
Мақсаты: балалардың зейінін бір арнаға тоғыстыру, педагогтың айтқанын тыңдауға үйрету және тыныс алу жаттығуын жасату.
Нұсқау:
«Қызыл қол» — шулаймыз «А-А-А-А-А-А»
«Сары қол» — сыбырлаймыз «У-У-У-У-У-У-У»
«Ақ қол» — тынышталамыз. (үнсіздік)

7.ІІІ. «Жанжал» ойыны
Мақсаты: баланың бойындағы ызаны сыртқа шығару, бет-бұлшықеттерін босаңсыту.
Нұсқау: Балалар қолдарын жұдырықтап, тістеніп тұрады. Сол арқылы бойындағы агрессияны сыртқа шығарады.

8.ІV. «Тоқыма жіпті жинау» ойыны
Мақсаты: баланың бойындағы ызаны, ашуды сыртқа шығару және баланың саусақ моторикасын дамыту.
Нұсқау: Балалар тарқатылған тоқыма жіпті жинау арқылы шыдамдылыққа үйренеді, әрі бойындағы ашу-ызаны жіпті тездетіп жинау арқылы сыртқа шығарады.

9.V. «Ағаш жару» ойыны.
Мақсаты: баланың бойындағы ызаны, ашуды сыртқа шығару және баланың елестету қабілетін дамыту.
Нұсқау: Балалар көз алдына елестету арқылы балтаны қолға алып тұрмын деп томар ағашты бар күшімен жарады. Сол арқылы бойындағы жағымсыз эмоциялардан арылады.

10.Шағын лекция:
Ашуды шығару жолдары:

• Сүйікті әнін қатты айту;

• Бір аяқтап секіру;

• Стаканды айқайлауға қолданып,жағымсыз эмоцияларын айту;

• Сабын көпіршіктерін үру;

• Балабаақша дәлізінен жүгіріп өту;

• Гүлдерді суару;

• Тез қимылмен тақтаны сүрту;

• Жұмсақ бөренеге бірнеше шеге қағу;

• Итті,мысықты қуалап ойнау;

• Жиһаздың орнын ауыстыру (мысалы: журнал столын);

• Үстел үсті футболын (баскетбол,хоккей) ойнау;

• Әр түрлі дене жаттығуларын жасау;

• “Кім қаттырақ айқайлайды?”, “Кім биігірек секіреді?”, “Кім тез жүгіреді?” атты саайыстар ұйыцмдастыру;

• Карандашпен партаны тықылдату;

• Бірнеше қағазды бүктеу немесе умаждау сосын лақтырып тастау;

• Ыдыстар жуу;

• Салқын душ қабылдау;

• Музыка тыңдау:

11.VІ. Сергіту сәті.
Мақсаты: балалардың бойын сергіту
Таңертең көбелек оянды, тартылды, (мәтінге сәйкес іс-қимылдар жасату)
Қанаттарын бұлғады, терең тыныс алды,
Азғана айналып, барлығына күліп
Қайта гүліне оралды.
12.VII. «Қағаз умаждау» ойыны
Мақсаты: барлық жағымсыз эмоцияларды қағаз умаждау арқылы сыртқа шығару және одан құтылу.
Нұсқау: қағаз умаждау арқылы жағымсыз күйлерді сыртқа шығару және қағазды шелекке салу арқылы сол күйден мүлдем арылу.
13.VIII. «Мейірімді жануар» ойыны
Мақсаты: балаларды мейірімділікке, достастыққа шақыру.
Нұсқау: шеңберге тұрып қолдарын ұстайды. Шеңбердің ішіне және сыртына қарай кезегімен мейірімді жануар сияқты терең тыныс алады. Соңында әр балакөршісініңжүрегін тыңдап жүрек соғысын бақылайды. Сол арқылы бір-біріне жақындасады.
14.IX. «Қыстырғышпен жұмыс»
Мақсаты: саусақ моторикасын дамыту, қолды жазуға дайындау.
Нұсқау: балалар қыстырғыштарды күн тәріздес шеңбер картонға айналдырып қыстырады. Сол арқылы саусақ моторикасын дамытады.
15.IX. «Қыстырғышпен жұмыс»
Мақсаты: саусақ моторикасын дамыту, қолды жазуға дайындау.
Нұсқау: балалар қыстырғыштарды күн тәріздес шеңбер картонға айналдырып қыстырады. Сол арқылы саусақ моторикасын дамытады.
16.XІ.Психологиялық ойын:«Қағаз доптар»
Мақсаты: Балалардың шаршауын болдыртпау,көңіл-күйін сергіту.
Нұсқау:Балалар,қазір барлығыңа қағаздар таратамын,сіздер сол қағаздарды мыжырып,уқалап қағаз допқа айналдырасыңдар.Әр қайсысымыз 1 доп жасасақ жарайды.
(Психолог балалармен бірге қағаз доптар жасайды.)
Ал,енді санамақ арқылы сендерді екі топқа бөлемін.
Алма кетті домалап,
Өзен бойын жағалап
Алманы кім табады?
Сол ойыннан шығады.
Екіге бөліндік енді бір бірімізге қарап тұрамыз да қағаз допты тебеміз екеуара бір доптан келеді.Қазір бұйрық былай беріледі: «Дайындал!» « Назар аудар!» «Басталды!» Ал, «Тоқта!» деген белгі берілгенде ойын аяқталады.Қай бетте доп көп қалса,солар жеңіледі.
17.XІІ. “Ну ормандағы жаңбыр” релаксациялық жаттығу.
Мақсаты: иық, мойын омыртқаларындағы бұлшық ет түйсінуінен арылту, босаңсыту
Уақыты: 10мин.
Психолог: Қанекей бір-біріңізбен тығыз тұрыңыздар Өздеріңізді ну ормандағыдай елестетіңіздер. Ауа-райы алдымен керемет еді, күн ашық, өте ыстық және қапырық болатын. Міне, кішкене жел ұрды. Алдыңызда тұрған адамның арқасына қолыңызбен жеңіл қимылдар жасаңыздар. Жел күшейіп, қол қимылы да жылдам бола түседі. Дауыл басталды, қол қимылдары да айналдыра жасалып, күшейді. Сосын ақ жауын жауды.(жұбыңыздың арқасын жеңіл түрде қағасыз) Міне нөсер басталды (саусақтармен қимылдар жасап, алақанмен жоғары-төмен жүргізесіз) Нөсер үдей түсті (барлық саусақтарыңызбен қатты қағасыз). Қайта нөсерлетті, ақ жауын жауды, дауыл тұрды, қатты жел тұрды, ол қайта басылды, сосын табиғатта барлығы тынышталды.
Қайта күн шықты. Сезінеміз.
Талдау: Сіздер қандай массаждан кейін өзіңізді қалай сезіндіңіз? Жағымды болды ма? Әлде тек әрекеттерді ғана орындау қажет болды ма? Өз сезім күйлеріңізбен бөлісіңіздер
18 . VIIІ. “Насос және үрмелі қуыршақ”
Мақсаты: Жұбымен бірге бұлшықеттерін қатайту мен босаңсытуды үйрету,дем шығарудың үш түрін жасауға жаттықтыру, «с», «ш» дыбыстарын дұрыс айтуды үйрету,елестете отрып қимылдар жасауды үйрету.Эмоциялары мен сезімдерін дамыту. Оқу іс-әрекетінде алған жүктемелерін түсіру.
Нұсқау:
-Балалар, ойын ойнағыларыңыз келе ме? (Балалардың жауабы)
Әуелі ойын шартымен танысып алайық. Қазір,мен санамақ айтамын,сол бойынша жұпқа бөлінеміз.Бір бала- орындық үстіндегі бұлшықеттері босаңсып, басы төмен салбырап,аяқ-қолы төмен түскен, желі шығып босап отырған «үрмелі қуыршақ»,екінші «насос» бала сыңарын алға еңкейіп, «насоспен үрлеп», «рычагқа » тиген сайын «с-с-с-с-с» деп дыбыс шығарып дем шығарады,демді ішке тартқанда бойын тіктеп көтереді.осылайша дем алып,дем шығарып үрленген қуыршақ бұлшықеттері қатайып,үрілген кейіп танытады. Енді «насос» бала «үрмелі қуыршақтың» тығынын босатады,сосын «үрмелі қуыршақ»
«ш-ш-ш-ш-ш» дем шығарып,бұлшықеттері босаңсып, орындыққа бүгіліп отырады.
19. Қорытынды
Психолог: Құрметті әріптестер бүгінгі тренингіміз қалай өтті? Барлығымыз қандай әсер алдық? Қорыта келе тренингтен алған әсерлерімізді осы
анкетаға толтырайық.
20. Тәлімдік бейне ролик: “Өмірді немен өткізудеміз?”
Назарларыңызға рахмет!
Психолог:Абдалова Урзия Жетыбаевна

Қарақия ауданы әкімдігінің “Айналайын” балабақшасы
мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны

2016-2017 оқу жылы