Қазақ тіліндегі «Ұлттық ыдыстар» сабағы
Бұл құжатта «Қазақ тілі сабағы» бойынша жоспар көрсетілген, әрі сабақтың мақсаты мен барысы сипатталады. Сабақтың тақырыбы – «Ұлттық ыдыстар», мұнда балалар ұлттық ыдыстардың атауларымен және оларды қолдану жағдайларымен танысады. Олар әр түрлі дәстүрлі ыдыстарды анықтап, олардың тарихи және мәдени маңызын түсінеді.
Оқу процесінде балаларға ұлттық салт- дәстүрлерді үйрету, сонымен бірге сөздік қорын дамытуға да ерекше көңіл бөлінеді. Сабақта алынған білімдері арқылы балалар қазақ мәдениетінің байлығын тереңінен түсініп, өздерінің ұлттық идентификациясын қалыптастырады. Сабақ барысында түрлі әдіс-тәсілдер қолданылып, балалардың қызығушылығын ояту мақсатында интерактивті тапсырмалар мен ойындар енгізіледі.
Сабақтың түрі саяхат ретінде ұйымдастырылып, балаларды шығармашылыққа баулу көзделеді. Олар өздерімен бірге алып келген ұлттық ыдыстарды таныстырып, сөздік жұмысын жүргізеді. Сабақ барысындағы жағымды атмосфера оқушылардың білімдеріне деген қызығушылықтарын арттырып, топтық жұмысқа ынталандырады. Сайыс, жаттығулармен сабақты жандандыру арқылы балалар өздерінде қалыптасқан дағдыларын көрсету мүмкіндігін алады.
Курстың қорытындысында мұғалім сабақтан алған әсерлеріне көңіл аударады, балалардың білімдерінің тереңдігін анықтайды. Сонымен қатар, осы сабақ барысында балалар арасында ынтымақтастықты және өзара түсіністікті дамытуға мүмкіндік туады. Сабақтың соңында балалар қазақ халқының мәдениеті мен дәстүріне қосқан үлестерін мақтан тұта отырып, сабаққа қойылған мақсат-міндеттерді орындаумен бірге, алған білімдерін шынайы өмірде қолдануға да дағдыланады.
Қазақ тілі сабағының жоспары
(ересектер тобы )
Білім беру саласы: «Қатынас»
Бөлім: «Қазақ тілі»
Тақырыбы: Ұлттық ыдыстар
Мақсаты:
Білімділік:Балаларды ұлттық ыдыс атауларымен және қызметімен таныстыру.
Дамытушылық: Сөздік қорларын молайту,айтылым әрекетін жетілдіру.
Тәрбиелік: Ұлттық салт-дәстүрге баулу.
Көрнекілігі: киіз үй, стенд, сусындар,кәмпит, көрме
Әдістер: қайталау,түсіндіру, сұрақ-жауап, саусак гимнастикасы,уқалау ойыны,көрнекілік , тосын сый, АКТ
Сабақтың түрі: саяхат
Сөздік жұмысы: Тегене, тостаған ,астау, ожау ,өрнек, ағаштан жасалған
Астау – ет салатын, көлемі табақтан үлкен, ұзынша ағаш ыдыс.
Ожау – сұйық құятын сапты ыдыс.
Тостаған – ағаш аяқтың шағын түрі.
Тегене – ағаштан жасалатын шұңғыл тік жиек ыдыс.
Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі.Балалармен сәлемдеседі. Балаларға бүгін бізде ерекше сабақ болатынын және қонақтар келіп отырғанын айтады.Қонақтармен амандасады.
Шаттық шеңберін жасайды.
Шеңбер болып тұрайық,
Алақанды ашайық.
Күннің нұрын алайық,
Таза ауаны жұтайық.
Жүрекке жылу салайық,
Мейірімділік шоғын алайық,
Жиналған жылы шуақты,
Қонақтарға шашайық.
Мұғалім балаларды сабақтың мақсатымен таныстырады.
Балаларға саяхатқа поездбен баратындарын айтады.
Арқаны уқалау :«Паровоз».
Қатар, қатар тұрайық (бірінің артынан бірі тұру)
Кәне, кәне сұрайық (Сөздерді қайталап, арқа, бел тұсына ақырындап соққылайды )
Кімнің болса бойы ұзын (паравоздың жүрісін келтіру)
Паравозы поездің
Пш-пш-пш-пш біз кеттік. (Артынан омыртқадан бүйірге және жоғары қарай алақанмен сипайды)
Жүрісті біз үдеттік
Гу-гу-гу гуілде
Қалып қойма біріңде.
(Балалар назар аударады, қызығушылық танытады.Мұғалімнің артынан қайталайды, қимылмен көрсетеді)
Мұғалім 1 аялдамаға келіп тоқтайтын айтады (Киіз үй)
Оның қандай аялдама екенін білу үшін жұмбақты шешу керек екенін түсіндіреді.
Ұқсайтын шеңберге
Қабырғасы жиылып, керіледі,
Жиһазы мол кең бөлме,
Төбесінен жұлдыздар көрінеді.
/Киіз үй/
(Балалар жұмбақты шешеді)
Мұғалім балалардан киіз үй туралы сұрайды.
Мұғалім қазақ халқының баспанасы , қонақжайлылығы туралы әңгімелейді.
Тыныс алу жаттығуы: «Шайды суыту»
1 Екі қолды біріктіре ұстап, кеседегі шайды суытып тұрғандай қимыл көрсету,
шайды үрлеп суытамыз (3-4 рет)
-Балалар, тынығып алдық. Енді әрі қарай жүрейік.
Жаттығу: «Паравозшы»
Балалар бірінің артынан бірі отырып, құйрықпен алға жылжиды.
Поезда отырып, екінші аялдамаға келеді.
ІІ.Жаңа сабақ.Оның қандай аялдама екенін білу үшін жұмбақты шешу керек екенін айтады.Мұғалім балаларға жұмбақ жасырады.
Кесе – шыны, пиала,
Оларсыз шай құя ма?
Қасықсыз тамақ жемейді,
Бәрінің атын не дейді? (Ыдыстар)
(Балалар жұмбақты шешеді)
Мұғалім: Ендеше, біздің бүгінгі тақырыбымыз «Ұлттық ыдыстар».
Бұл жерде ұлттық ыдыстар бейнелеген. Ертеде, адамдар топырақты, құмды пайдаланып кесе, құмыра жасаған. Содан кейін ағашты өңдеп, өрнектеп тостаған ағаш, қасық, тегене, шөген, аққұман жасаған. Осы ыдыстарды күнделікті тұрмыста қолданған (Балаларға ыдыстың өзі көрсетіледі)
Топтағы балаларды ұлттық ыдыс атауларымен және қызметімен таныстыру үшін алдын ала дайындап қойған стендті пайдаланады.
- Мына суреттерге қарап ыдыстарды атайық.
Фонетикалық жаттығу.
- Ған-ған- ған – тостаған,
- Нек- нек-нек – өрнек.
Жаңылтпашты жаттау.
Тас тостаған
Тас тостағанға
Ас тастаған. (Железный тостаган, в железном тостагане есть еда)
Мұғалім балаларға қысқа сөйлемдер құрастыруға ұсыныс жасайды.Балалар бір-бірден шығып, бір сөйлемнен құрастырады.
( Назар аударады, қызығушылық танытады.Мұғалімнің артынан қайталайды)
Жолдан шаршап қалған жолаушыларға мұғалім келесі тапсырманы орындауға ұсыныс жасайды.
Артикуляциялық жаттығу: «Кесе» (Мұғалім көрсетеді, балалар артынан қайталайды)
Жаттығудың дұрыс орындалу тәсілі: ауыз кең ашық, жалпақ тілді жоғары тіске қарай көтеріп, бірақ тіл тіске тимеуі керек, 10-15 сек. ұстап тұру керек.
Мұғалім балаларды үстелдің қасына апарып, екі кеседегі сусындарды салыстыруға ұсыныс жасайды.
Оларды салыстырып ,дәмін татып көреді.Мұғалім қымыздың шипалы сусын екені туралы айтып кетеді.
Саусақ гимнастикасы: "Көмекшілер" (Мұғалім көрсетеді, балалар артынан қайталайды)
Бір, екі, үш, төрт,бес .
Біз ыдыстарды жудық:
Тегене,тостаған,торсықты,астауды,
Үлкен ожауды да.
Тек бір кесені сындырып алдық,
Ожауды да,шәйнекті шүмегі де сынып қалды.
Біз анамызға осылай көмектестік.
ІІІ.Қорытынды.Мұғалім балалардан бүгінгі оқу іс-әрекеті барысынан алған әсерлерін.көңіл күйлерін ,немен айналысқандарын, не үйренгендерін сұрайды. Жаңа материалды еске түсіріп, хормен қайталайды.Балаларға шашу дәстүрі туралы айтып,шашу шашады.
Балалар мұғалім және қонақтармен қоштасады.
Күтілетін нәтиже:
Не біледі: Балалар ыдыстардың атауларын, неге пайдаланатындарын біледі.
Нені игерді: Балалардың тіл байлығы, сөздік қоры дамып, мейірімділік, қамқорлық сезімдері қалыптасты.
Нені меңгерді: Тапсырманы дұрыс орындап көрсету
