Портфолио воспитателя детского сада
  1. Главная
  2. Занятия с детьми
  3. Табигатькә Сәяхәт: Бала һәм Күбәләк

Табигатькә Сәяхәт: Бала һәм Күбәләк

Авзалова Фирая Марсиловна
Авзалова Фирая Марсиловна
DOCX
182
3

Бу документта без халык фольклоры һәм балалар иҗатының байлыгына төшенәбез, анда нәфис шигырьләр, гади сораулар һәм җаваплар белән бала һәм табигать арасындагы ныклы элемтәне күзәтәчәкбез. Күбәләк белән бала арасындагы диалог ярдәмендә, укучы табигатьнең матурлыгын һәм тормышның кызыклы мизгелләрен ачып бетерә ала.

Шигырьләрдә баланың дөньяга карашы, табигатьнең күп төрле формалары һәм бу образлар аша балалар психологиясенә тәэсир итүе сурәтләнә. Күбәләкнең бер көн генә яшәве символик мәгънәгә ия: ул гомернең кыска булуына игътибар итә, шуның белән бергә, безнең дә табигатькә сакчыл карарга тиешлегемезне искәртә.

Балаларның табигать белән бәйләнеше, шул исәптән әти-әниләр һәм әбиләрдән килгән халык традициялары, бу материалда башкарылган шигырьләр аша җиткерелә. Такталы тәҗрибә һәм яшәешнең гади, ләкин мөһим аспектларын чагылдыручы җырлар, укучыларны хисләндерә һәм югары культурага багышланган. Язмыш елгаларын, әкият дөньясын, иртә язның кәефен һәм күзләрне томалый үлчәүне — барысы да язучы мастерларының осталыгы белән бергә үрелеп чыга.

Әлеге документ укучыларга табигатькә тигез караш һәм балалар иҗатының бер кисәге булып тора. Ул укучыларга укылырга һәм аңлаешлы, лирик онтологик юл белән даими мөрәҗәгать итәргә ярдәм итәчәк. Табигатькә һәм аның матурлыгына мәхәббәт, шушы текстның хуҗасыз ягы булып, укучыларны эзләнү, уйлану һәм хис итүгә чакыра.

Предпросмотр

Бала белән күбәләк
Бала: Әйт әле, Күбәләк,  Сөйләшик бергәләп: Бу кадәр куп очып Армыйсың син ничек?
Ничек соң тормышың? Ничек көн күрмешең? Сөйләп бирче тезеп, Табаламсың ризык?
Күбәләк: Мин торам кырларда, Болында, урманда; Уйныймын, очамын Якты көн булганда.
Иркәли һәм сөя Кояшның яктысы; Аш буладыр миңа Чәчәкләр хуш исе.
Тик гомрем бик кыска: Бары бер көн генә,— Бул яхшы, рәнҗетмә Һәм тимә син миңа!
И туган тел, и матур тел, әткәм-әнкәмнең теле!
Дөньяда күп нәрсә белдем син туган тел аркылы.
Иң элек бу тел белән әнкәм бишектә көйләгән,
Аннары төннәр буе әбкәм хикәят сөйләгән.
Гали белән кәҗә
Безнең Гали бигрәк тату Кәҗә белән, 
Менә Кәҗә карап тора тәрәзәдән.
Гали аны чирәм белән кунак итә, 
Кәҗә рәхмәт укый — сакалын селкетә.
Бабай
Бабай бик күп яшь яшәгән, карт ул үзе,
Ләкин һаман сәламәт ул, матур йөзе.
Яңак, маңлай җыйрылмаган, тешләр дә сау,
Яшьләрчә саф, ачык чыга аның сүзе.
Җитеп килә инде аның җитмеш яше,
Җем-җем итә җитен сакал, көмеш чәче.
Бабай, мискин, бу дөньяда күпне күргән,
Үлеп беткән инде аның күп яшьтәше.
Кызыклы шәкерт
Әйдәле, Акбай! өйрән син, арт аягың берлә тор; 
Аума, аума! туп-туры тор, төз утыр, яхшы утыр!
— Ник газаплыйсың болай син, мин әле бик кечкенә; 
Мин туганга тик ике айлап булыр йә өч кенә.
Юк, кирәкми, мин өйрәнмим, минем уйныйсым килә; 
Шул болыннарда ятасым, шунда ауныйсым килә.
— Ах, җүләрмаэмай! тырышяшьләй, зурайгачҗайсызул: 
Картаепкаткачбуыннарэшбелүуңгайсызул!
Кошларга
Курыкмагыз, кошлар, күрепсезяныгыздаминбарын; 
Минтимәмсезгә, фәкатьсайравыгызнытыңларым.
Җырлагызсезкүңлегезгәтәңренәрсәсалганын; 
Мылтыгымдаюкянымда, юкшулайукауларым.
Биктынычлапсайрагызсез, минтимим, сезгәтимим; 
Әлләиркендәторуныңкадренебелмиммемин?!
Курыкмагызяхшыбеләм, минһичтәсезнеауламам; 
Сайрагыз, тыңлапторырмын, тындаалмам, шауламам.
Эшкә өндәү
Исабыйлар! Эшләгезсез, иңмөкаддәснәрсәэш, 
Эшагачыһәрвакыттабикюмарткитрерҗимеш.
Яшьлегеңдәкүптырышсаң, эшкәбирсәңчынкүңел,
Каршыларсыңкартлыгыңныбиктынычһәмбикҗиңел.
Ласточка
Недавно ласточка, что сердцу так мила,
Там, над окном моим, гнездо себе вила,
Таскала глину в остром клювике своём,
Из глины строила она красивый дом.
Трудилась долго, возводя свой лёгкий кров,
А после вывела хорошеньких птенцов.
Чтобы сыта была вся птичья детвора,
Жучков и мошек мать приносит им с утра.
Пусть непогода на дворе и ночь темна,
Не шевельнётся в тёплом гнёздышке она,
Укроет голову тихонечко крылом
И сладко спит она, окутана теплом.
И что ей молния и гром, что шум людской!
Спит крепко ласточка, и дорог ей покой.
Чтоб ни случилось на земле, ей нет забот -
Она и клювиком своим не поведёт.
Ель. Поздней осенью желтеют все деревья и кусты. 
В эту пору и лужайки, и леса желтым-желты.
Ивы, яблони, березы — все как будто бы больны:
С каждым днем на них все больше нездоровой желтизны.
Не страшны одной лишь ели ни морозы, ни метель — 
Осень позднюю и зиму зеленеет гордо ель.
К птицам.
Я не трону вас, птицы, меня не пугайтесь, пичуги.
Я лишь пение ваше послушать хочу на досуге.
Всё, что бог внушил, распевайте при мне без тревоги,
Не ношу я ружья, не расставил силков на дороге.
Пойте смело, спокойно, не трону я вас, не задену,
Мне ли жизни на воле не знать настоящую цену?
Так не бойтесь меня, я ловить вас не буду, постойте!
Не шумя, не дыша, буду слушать вас? Пойте же, пойте!
Белый дед.
Когда пушистый снег оденет белый свет,
Когда наш голый сад от снега станет сед,
Опять приходит к нам, пургой запорошен,
Игрушек накупив, наш белый-белый дед.
Спасибо, милый дед! ? ему кричим в ответ.-
Дай бог тебе прожить как можно больше лет!?
Бедняга дед всегда нас радовать готов,
Хоть слякоть, хоть пурга ? ему и дела нет.
Счастливый ребёнок.
Очень счастлив тот ребёнок, что в занятия влюблён,
Чтит учителя и помнит всё, что на дом задал он.
По пути ворон не ловит и приходит в школу в срок,
Не шалит и не играет, коли ждёт его урок.
К людям добр, дорогу старшим уступает в свой черед,
Не смеётся над несчастным, слабым руку подаёт.
Яз
Боз һәм кар эреде,
Сулар йөгерде,
Елап елгалар,
Яшьләр түгелде,
Көннәр озая,
Төннәр кыскара.
Бу кайсы вакыт?
Я, әйтеп кара.

 

© 2