Эссе «Мен – тәрбиешімін»
Эссе «Мен – тәрбиешімін» атты материалы тәрбиеленушілер мен педагогтердің қарым-қатынасы, бұл мамандықтан туындайтын жауапкершіліктер мен қуаныштар туралы баяндайды. Тәрбиеші — тек білім беруші емес, сонымен қатар балалардың жан-дүниесін түсінетін, олардың қуаныштары мен қайғыларын бөлісетін адам. Әрбір бала — ерекше тұлға, ол өз серпілісіне, эмоциялары мен сезімдеріне ие. Тәрбиеші, сол арқылы, баланы тек оқыту міндетін атқарумен шектелмей, олармен жеке байланыс орнатады, олардың ішкі әлеміне терең үңіледі.
Оразалина Умуткер Есенгабуловна, «Құлыншак балалар бақшасы» тәрбиеленушісі ретінде, өзінің мамандығын таңдау жолындағы тәжірибесін және балалық шаққа деген махаббатын эссесінде ерекше атап өтеді. Балалармен өткен әр күн — бұл жаңа оқиға, ерекше сабақ. Балабақшадан шыққанда баланың «Бүгін бізде өте көңілді болды!» деген сөздері тәрбиеші үшін ең жоғары марапат болып саналады. Осындай сәттер оқу процесінің құндылығын терең түсінуге көмектеседі, тәрбиеші ретінде, мен осы сәттерді үнемі еске алып отырамын.
Тәрбиеші, ең алдымен, жақсы көру керек, мейірімді, түсінетін болуы тиіс. Балаларды тәрбиелеу — бұл үлкен жауапкершілік, өйткені тәрбиешінің білімі, шығармашылығы және қамқорлығы болашақ ұрпақтың тәрбиесінде маңызды рөл атқарады. XXI ғасырда заманауи технологияларды енгізу, ақпараттық мәдениетті дамыту педагогацияның жаңа деңгейіне шығуға мүмкіндік береді. Балалардың шығармашылығын қолдау, олардың тұлғалық дамуын ынталандыру тәрбиешінің міндеті болып табылады, бұл жолда жаңаша әдістер мен әдістемелерді қолдану ерекше маңызды.
Эссе, сонымен қатар, тәрбиелеудің зор маңыздығы туралы нақты фактілер мен пікірлер ұсынады. Педагогтің еңбегі бір жағынан балаларды білім мен мәдениетке жетелесе, екінші жағынан — тәрбиешінің өзі де балалардан, олардың қуаныштарынан, денсаулығынан күш алады. Балалармен жұмыс жасау — нағыз өнер, ал тәрбиешінің басындағы барлық жауапкершілік оның кәсіби біліктілігін талап етеді. Тәрбиеші — бұл білімі мен ерен еңбегінің арқасында балалар дүниесіне есік ашатын ерекше қабілетті адамдар.
Эссе
«Мен – тәрбиешімін»
Оразалина Умуткер Есенгабуловна.
МКҚК «Құлыншак балалар бақшасы»
Тәрбиеші болу үшін, тәрбиеленген болуың керек.
А.С Макаренко
Өмірде мыңдаған мамандық бар, олардың барлығы қажет және қызықты. Мұғалім мамандығы- барлығының ішіндегі ең мәртебелісі. Әрине, әр адам мамандықты өзінің табиғи қабілетіне және бейімділігіне байланысты таңдайды, яғни өзінің бейімділігін табады. Мен, тәрбиешімін, бұл мамандықты кездейсоқ таңдағаным жоқ. Мен әрдайым балаларды жақсы көретінмін, балалармен әр уақытта, мектепте де, аулада да әлектеніп жүретінмін: олардың көңілдерін көтеретінмін, ойындар ойнататынмын, әр түрлі байқаулар өткізетінмін. Жер бетіндегі көптеген мамандықтардың ішіндегі ең қызықтысы және ең жағымдысы ұстаз мамандығы деп ойлайтынмын. Әсіресе, ұстаз, саған қажетті білімді береді, қызықты әлеммен таныстырады, қиын жағдайларда дұрыс іс-әрекет етуге үйретеді және де сол қиындықтардан ар-намыспен шығып, адамгершілікті сақтауға көмектеседі. Әрбір оқыту сабағы- бұл кішкентай ғана спектакль, балалардың жіңішке жүрек қылын қозғайтын, егер сол қылдар ән сияқты дыбыстаса, ән айтса, онда ұстаз ұстаз ретінде танылғандығы. Ұстаздың қасиеті- ол балаларды жақсы көру. Балалар әр түрлі болады, бірақ біз олардың әрқайсысына түсіністікпен қарауымыз керек. Егер адам өзінің мамандығын жақсы көрсе, онда ол қуанышпен және ықыласпен жұмыс жасайды, іске асырады, арттыра түседі, кәсіби түрде өседі және жақсы нәтижелер мен табыстарға қол жеткізеді, ал бұл мамандық таңдаудағы ең маңызды шешім. Өзіңнің жүрегіңе жақын істі бастағанда көзің жанып, ұшқын атып, жаның жарық сәулемен толатыны ешкімге де құпия емес. Неге тап сол тәрбиеші...? Себебі, балабақшада жалықпайсың. Әрбір күн-ол қызықты оқиға. Баламен күнде әңгімелесу. Бала мені көріп, балабақшаға қуанышпен, жыламай келсе, үйге кетерде «Бізде бүгін өте көңілді болды!» деп айтқандары менің жанымды жадыратады. Тәрбиеші болу- төзімділік, рақымдылық қасиеттерінің болуы, бұның мағынасы баланы жақсы көру, түсіну және сезу. Жеке басын, дербестігін, белсенділігін тұншықтырмау, баланы қандай болса, сондай етіп қабылдау, бір сөзбін, баланың бала болып қалу құқығын құрметтеу. Мен әр баланың жетістігіне, кішкентай болса да, бірақ оның жеке жеңісіне қуанамын. Сен балалардың күлкісін және ата-аналардың қуанышты бет-бейнесін көресің. Әр балаға өзімнің жанымды және жүрегімді, өзімнің бөлшегімді беру арқылы мен бұл әлемді мейірімді және керемет етемін деп сенемін... К.Гелвецийдің айтуы бойынша: «Тәрбиеші- ол балаларға үлкендер әлеміне есік ашатын сиқыршы. Тәрбиешінің білгені өзінің тәрбиеленушілеріне неге және қалай үйретуіне байланысты». Жақсы көретін мамандығым менің өмірімде қандай рөл ойнады? Мен өмірге балалардың шаттанған көздерімен қарауға және күнделікті ғажайыпты күтумен оянуға үйрендім. Балалардың осы шақта өмір сүруі сияқты балалықты қайта-қайта өмір сүру өмірге деген оптимистік бағытты сақтайды және өмір сүруге үйретеді. Тәрбиешімектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуды мектепке дейінгі оқыту орталығына енгізу жағдайы білім беру жүйесінде ең бір басымды бағыт болып саналады. Бүгінгі уақытта мектепке дейінгі оқыту орталықтарында әлбетте, сапалы, жаңаша мектепке дейінгі білім беру жүйесінің қажеттілігінің мәселесі туындайды. Мектепке дейінгі білім беру мемлекеттік стандартының міндеттерімен сәйкесінше,балаларды оқыту мен тәрбиелеудіадамның, отбасының, қоғамның қызығушылығындағырухани адамгершілік және әлеуметтік мәдени құндылықтар және қоғамда орнаған ережелер және тәртіп нормаларына негізделіп, бүтін білім беру жүйесіне біріктіру қажет. Балалардың жеке тұлғалық жалпы мәдениетін қалыптастыру, олардың әлеуметтік, адамгершілік, эстетикалық қасиеттерін, ынтасын, дербестігін және жауапкершілігін жетілдіру. Сондықтан да жаңаша педагог ретінде маған жаңа бағдарламаның және технологияның енгізілуіне байланысты инновациялық өзгерістер кіргізу керек.Мен әрдайым жеке балаға және оның отбасының сұраныстарына педагогикалық жүйені ұйымдастырудың тиімді моделдерін іздеумен айналысамын. Мен өз педагогикалық жұмысымда жаңаша білім беру жүйесін, ақпараттық-коммуникативті технологияны белсенді пайдаланамын.
XXI ғасырдың тәрбиешісі қазіргі уақытта заманауи ақпараттық технологияларды білуі керек және оларды мектепке дейінгі оқыту орталықтарында білім беру, тәрбиелеу жүйесіне енгізу қажет, жаңа әдістерді іздеп және балалармен жұмыс жасауда тәсілдерді пайдалану, компьютерлік сауаттылықты және ақпараттық мәдениетті электрондық кітапханалар, мультимедиялық презентациялар, оқыту-әдістемелік материалдар және т.б. арқылы арттыру. Тәрбиеші мамандығы бәрібір ғажайып! Балалармен жұмыс жасау ондағы бар, ішіндегі бар қабілетті адамға барлық жақсыны танытуға мүмкіндік береді. Тәрбиелеу таланты, өмірді жан-жақты білу-бұл сапалар әр педагогқа тән болуы керек.Балаларға деген махаббат, әр балаға мейірімді қарым-қатынас, мейірімділіктің, кішкентай жүректің бақытының ұшқынын жаға білу, өзіңнің мамандандырылған біліктілігіңді әрдайым көтеруге қабілеттілік, өзіңнің міндеттеріңді жауапкершілікпен атқару балалар, ата-аналар, әріптестер арасында беделге ие болуына мүмкіндік береді.
Бүршіктенген келер шақтың мінездерін дайындау,өзіңнің махаббатыңмен оларды қолдау, сонымен қатар өзіңнің жүрегіңнің жылуын беру-бұл өте тамаша. Тәрбиеші-ол анадан кейінгі бірінші ана, балалардың өмір жолында кездесетін мұғалім. Тәрбиешілер- жүрегінің түбінде кішкентай бала болып қалатын адамдар. Әйтпесе, балалар оларды өзінің әлеміне кіргізбейді, қабылдамайды. Біздің мамандығымыздағы ең маңыздысы- балаларды жақсы көру, жайдан-жай жақсы көру, оларға өзіңнің жүрегіңнің жартысын беру. Бұрынғы заманда «тәрбиеші» мамандығы «бағбан» деп аталуы тектен тек айтылмаған. Педагогтың еңбегі гүлдерге қамқор болған бағбанның жұмысымен теңестірілген. Баланы бүршік тәрізді өсіруге көмектесу керек екендігі айтылған. Мен өз жұмысымды жақсы көремін, және де тәрбиеші мамандығын әйел адамға сай мамандық деп ойлаймын. Әйелдің негізгі қасиеті-ол аналық қой. Мен де ана тәрізді балаларды мейіріммен, қамқорлықпен және ықыласпен қоршауға тырысамын. Балалар көңіл-күй, шығармашылық, көптеген оң сезімдерді жауап ретінде маған қайтарады.
Қазіргі тәрбиеші қандай болу керек? Тәрбиеші біріншіден, балаларды жақсы көріп, түсінуі керек, тәрбие-үлкен сабырлылықты және жан дүниенің жомарттығын қажет ететін үздіксіз процесс. Тәрбиешіге жаңа заманның баласын білуге құмарлығын қанағаттандыру және қоршаған ортаны тануға көмектесу үшін әртүрлі білімдерді білуі керек; балалар мен оның ата-аналары үшін беделді болуы керек, балаларды тәрбиелеу үшін отбасымен бірге жауапты міндеттерді шешуі керек. Тәрбиеші шығармашылыққа етене қабілетті болуы керек; балалармен және оның ата-аналарымен тез тіл табысып кетуі керек. Көзін жеткізуге және сендіруге қабілетті болуы керек; кез келген жағдайда өзін ұстай білу. Тәрбиеші қоғамдық борышты сезінетін ықыласты болуы керек; баланың даму деңгейін және тәрбиесін бақылап, талдап және бағалауға міндетті. Тәрбиеші өзінің шеберлігін жетілдіруі қажет, күнделікті өзінің білімін күшіне және мүмкіндігіне сай кішкентай болса да білімнің бөлшегімен толықтыру керек, және қуанышпен білімдерді балаларға тарату міндет болып саналады. Алға қарай ұмтылып, жаңа технологиялар мен тәрбиелеу мен оқытудың дәстүрлі емес әдістерін меңгеруі тиіс. Мен әрдайым жаңа білімге ие болу үшін,сапа мен дағдыларды үйренуге уақыт табамын. Менде әрдайым өзіңді қоршаған адамдарға біліміңді жеткізетін күш кездеседі. Менің мамандығымда мақсатты анықтап, соған оптимизммен жету маңызды. Тәрбиеші бәрін білуі керек- ойнау, сурет салу, жабыстыру, қолөнер, ән айту, билеу және т.б... Тәрбиеші қаншалықты осының бәрін білсе, балалармен сонда тіл табысу оңай және қызық болады.
МЕН-ТӘРБИЕШІМІН! Өзімнің эссемді мына сөздермен аяқтағым келеді:
« Тәрбиеші қандай болуы керек? Әрине, мейірімді болуы керек! Балаларды жақсы көру, білімді жақсы көру, өзінің мамандығын жақсы көруі керек! Тәрбиеші қандай болуы керек? Әрине, қолы ашық болуы керек! Балаларға өзін өкінішсіз сыйлауы керек!». Балалардың танымдық іс-әрекеттерін белсендіру мақсатында әртүрлі әдістемелік әдістер мен технологиялардың түрлерін қолданамын. Жұмыста мақсаты-оқушылардың пәнге қызығушылығын арттырудың арқасында оқытуды тиімді жоғарылататын ойын технологиясын жиі қолданамын. Ойын-қызықтырғыш. Ойын ақыл-ойдың жиналып қалған шаршауын басады, оқушылардың көңіл-күйін көтереді, топты біріктіреді және оқу іс-әрекетін ынталандырады.
Ойынның элементтерін әрдайым қолдана білетін тәрбиеші- ол әдетте сүйікті тәрбиеші. Тәжірибе сабақтарына, зерттеу сабақтарына, әртүрлі саяхатқа көп уақытымды бөлемін. Бұл мерекелік шаралар тәрбиеленушілердің даму деңгейін жоғарылатады, өзбетіндік, пәнге қызығушылық, тілек білдіру, берілген ойдың дұрыстығын дәлелдеу дағдыларын жетілдіреді. Олар талдау, салыстыру, негізгіні бөліп алу, себеп-салдар байланысын орнату негіздерін жоғары сатыға көтеруді біледі.
