Баланың құқығы мен міндеттері: Зорлық-зомбылықтан қорғау
«Баланың құқығы мен міндеті» тақырыбында материалдар жинақталған, олар балалардың құқықтық білімдерін жетілдіруге және зорлық-зомбылықтан қорғау дағдыларын қалыптастыруға арналған. Мақсат – балаларға өзінің құқығы мен міндеттерін таныстыру, құқықтық мәдениет даярлау арқылы, қоғамда адам құқығына құрмет тәрбиелеу. Білім беру процесінде көрнекі құралдар мен ойын әдістері қолданылады, бұл балалардың қызығушылығын арттырып, материалды жеңіл меңгеруге мүмкіндік береді.
Сабақ барысында балаларға өз құқықтарына қатысты түсінік беріледі, сонымен қатар олардан жауап алынады. «Қандай міндеттерің бар?» деген сұраққа жауап іздеу балалардың әлеуметтік жауапкершілігін арттыруға, бір-біріне көмек көрсетуі мен өзара сыйластықты нығайтуына ықпал етеді. Интерактивті әдістер арқылы балалар өз құқықтарын қорғау жолдарын және одан әрі дамудың маңыздылығын түсінеді.
Негізгі бөлімде балалармен әңгіме өткізіліп, оларға құқықтары мен міндеттерін қарастыру, зұлымдыққа жол бермеу мақсатында стратегияларды үйрету көзделген. Ойындар мен практикалық жаттығулар арқылы балалардың өзара қарым-қатынасында бітімгершілік, көмекші болу, зұлымдыққа төзбеу секілді дағдылары қалыптасады. Соның нәтижесінде олардың әлеуметтік және эмоционалдық дамуында оң өзгерістер байқалады.
Сабақтың қорытындысында балалар өз міндеттерін орындау арқылы жауапкершілікті сезіну керектігі, сондай-ақ ата-аналар мен ересектерден қорғану, олардың көмегіне жүгіну жолдарын түсіне бастайды. Бұл білім мен дағдылар олардың күнделікті өмірінде пайдаланылады, сондай-ақ оларды зорлық-зомбылықтан қорғаудың тәсілдерін меңгеруге бағыттайды.
Тақырып: «Баланың құқығы мен міндеті. Әртүрлі зорлық зомбылықтан қорғау құқығы»
Мақсат: Балалардың өз құқықтары туралы білімдерін пысықтау. Балаларды «құқық» жіне «міндет» түсініктерімен таныстыру, құқық мәдениетінің негізін қаластыру. Адам құқығына деген құрмет тәрбиелеу.
Әдістемелік тәсіл: түсіндіру, көрнекі, ойын.
Сабаққа құралдар: суреттер, алдыңғы сабақтарданбала құқығы туралы алған білімдерін пысықтайтын суреттер.
Полилингвальдық құрам: права – құқық – right, Конвенция – Конвенция – right, обязанности – міндеттері – dutiest.
Барысы:
1-бөлім. Кіріспе.
Тәрбиеші өткен сабақтардан балалардың алған білімдерін пысықтауға арналған суреттер ұсынады. Балалармен бірге жауаптар еске түсіріледі. .
2-бөлім. Негізгі.
Балалармен әңгіме.
ВТәрбиеші балалардың құқықтары мен қатар міндеттері бар екенін түсіндіреді.
Балаларға сұрақтар:
Қандай міндет деп ойлайсыңдар? (балалардың жауаптары: ата-аналарды тыңдап, олардың тапсырмаларын орындау, аналары мен әжелеріне көмектесу, өзінің сырт келбетіне назар аударып отыру, ертеңгілік жаттығу жасау, салауатты өмір салтын ұстану, таза ауада қыдыру т.б.).
Балаларға сұрақтар: Сендерде үйде мысық, күшік, тотықұс т.б. бар ма? Сендерден жасы кіші іні-қарындастарың бар ма? Оларға сендер қарайсыңдар ма, әлде әке-шешелерің қарай ма? Неге? Ересектер оларды қалай күтіп-бағады?
Ойын: «Мына зат не үшін керек?»
Мақсат: балалардың міндеттерін ойын түрінде түсіндіру.
Барысы:Балалар шеңбер жасай отырады. Бір затты бір-біріне береді, мысалы: көрпе, спырғы, шара т.б. Әр бала осы затты қайда қолдануға болатындығы туралы әңгімелейді. Жауаптар сарқылған кезде келесі зат жіберіледі.
Қорытындылау.
Сендер үйдегі өздеріңнен үлкендерге көмектесулерің керек, оларды өздеріңнің қырсық мінездеріңмен, ойсыз сөздеріңмен, шектен шыққан еркеліктеріңмен ренжітпей, оларға әрқашан көмекші болуларың керек.
Балалар бақшасында да сендердің де белгілі бір міндеттерің бар. Сендер қалай ойлайсыңдар, ол қандай міндеттер? (балалардың жауаптары: өзіңді тәртіпті ұстау, мекеме қызметкерлерімен амандасу, киімдерімізді ұқыпты жинастырып, тамақтана алдында қолымызлды жуу, күтушіге көмектесу, сабақ кезінде тәрбиеші мен өзге балаларға кедергі келтірмеу т.б.)
Сұрақтар: Бір-бірімізді итеруге бола ма? Ұрыссып таласуға ше? Бір-біріміздің ойыншықтарымызды тартып алуға? Неге? Басқа балалар сендерді өкпелетіп жатқанда өздеріңді қандай күйде сезінесіңдер? Ата-аналарың мен өзге ересектер (тәрбиешілер, ата-әжелерің т.б.) сендерді жазалай ма? Оған қалай жауап қайырасыңдар? (балалардың жауаптары)
Кеңестер: Балаларға өзге балалармен немесе ата-аналарымен ренжісіп қалған кезде пайдасын тигізер бірнеше кеңестер ұсынылады:
1. Ересектер сендерге айқайлаған кезде қорқатындықтарыңды айтыңдар.
2. Қателеріңді түзетуге дайын екендіктеріңді көрсетіңдер: Сіз маған ренжімес үшін не істеуім керек? Бұл ересектердің сендерге деген ашуын тарқатуға көмектеседі. Бәрінен бұрын естеріңде болсын: ата-аналарың сендерді жақсы көреді.
3. Кейде тыныштықты сақтаған да дұрыс. Ата-аналарың ашуы тарқаған соң, олармен ашық әңгімелесуге болады.
4. Егер сендерге басқа балалар тиісіп, өздеріңді өздерің қорғай алмасаңдар, ересектерден көмек сұраңдар (тәрбиешіден, ата-аналарың мен ата-әжелеріңнен т.б.).
Балаларға сұрақтар: Сен жалғызсырап, көңілсіздік басқан кезде кім қасыңа көмекке келеді? Сен кімнің қасында өзіңді қалқанмен қорғалғандай сезінесің?
Түйін: Біздің сүйікті ата-аналарымыз,ата-әжелеріміз, достарымыз қиналған кезде қалқан бола алады.
Релаксациялық жаттығу: «Құшақтасу».
Мақсат: топты ынтымақтастырып, бір-біріне деген мейірімділікті дене жылулары арқылы сездірту.
Барысы:
Жайлы әуенмен балаларға бір-біріне тығылыса отыруды ұсыну, Тізелерін құшақтап, бәрі өте әдемі гүлдің бір дәні деп түсіндіру, Тәрбиеші шеңберді айнала жүріп, әр баланың басынан сипап, алақандарын күнге созып «өсуді» ұсынады. «Қазір сендер ең әдемі гүлдің бірісіңдер.» Балалр «өсіп» болған кезде оларға бірін-бірі құшақтау ұсынылады.
3-бөлім.Соңғы бөлім.
Балалардың да ересектер тәрізді міндеттері бар екен. Біх сол міндеттерді орындай жүріп өсеміз. Сондай-ақ балалар ата-аналар немесе өзге ересектер тарапнан болатын психологиялық және физикалық зорлық-зомбылықтан, қорғалуы керек.
